AI tools

TÜBİTAK

Bilim ve teknoloji alanında çalışan devlet kurumu ve türkiyenin en büyük şirketlerinden birisidir Vikipedi'den, özgür ansiklopediden

TÜBİTAK

Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu veya kısaca TÜBİTAK, Türkiye'de bilim ve teknolojiyi teşvik etme, yönlendirme ve popülerleştirmeyi amaçlayan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili kuruluşlarından olup özel hukuk hükümlerine tabidir.[3]

Pratik Bilgiler Kuruluş, Kurucu ...
TÜBİTAK
Kuruluş17 Temmuz 1963
KurucuNimet Özdaş
TürBilim ve teknoloji
MerkezAnkara
BaşkanOrhan Aydın[1]
Bütçe₺32.084.581.000 (2024)[2]
Resmî sitetubitak.gov.tr
Kapat
Thumb
Kurumun Akay Kavşağı'ndaki ek binasından bir görünüm.

1963'te Cemal Gürsel tarafından hükûmete danışmanlık yapılması ve milli bilim politikasına rehberlik edilmesi amaçlarıyla kurulduğunda "Türkiye Bilim Teknik ve Araştırma Kurumu" diye bilinirken, sonradan adı "Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu" olarak değiştirilmiş ve uzun süre bu adla anılmıştır. Bu arada 1993 yılından itibaren Popüler Bilim kitapları basılmaya başlanmıştır. Ardından "teknik" yerine "teknolojik" kelimesinin kullanılması ile 2005 yılında kurumun adı son halini almıştır.

Tarihçe

TÜBİTAK, Türkiye Cumhuriyeti'nin planlı ekonomi dönemine geçişiyle birlikte, 24 Temmuz 1963 tarih ve 11462 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren, 17 Temmuz 1963 tarihli 278 Sayılı Kanun[4] ile kurulmuştur. Başlangıçtaki misyonu bilimsel araştırmaları ve genç bilim insanlarını desteklemek iken, bugün bünyesinde barındırdığı onlarca birimle birlikte, tarım politikalarının yönlendirilmesinden, Ar-Ge projelerinin desteklenmesine kadar farklı alanları kapsayan bir misyona sahiptir.

Politika

Kurum, Türkiye'de müspet bilimlerde araştırma ve geliştirme faaliyetlerini ülke kalkınmasındaki önceliklere göre geliştirmek, özendirmek, düzenlemek ve koordine etmek; mevcut bilimsel ve teknik bilgilere erişmek ve erişilmesini sağlamak amacı gütmektedir.

Görev yapmış başkanlar

Özetle
Bakış açısı

Genel sekreterler (1964-1988)

17 Temmuz 1963 tarih ve 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kuruluş Kanunu'nun 6-b) maddesine göre Genel Sekreterlik Kurum'un yürütme organıdır. Kanunun 6-c) maddesine göre "Genel Sekreter, Bilim Kurulu'nun inhası üzerine, Başbakan ve Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan kararname ile atanır." Pratikte, bugünkü konuma göre Kurumun Başkanlığına eşdeğer bir görev tanımı bulunmaktadır.

  • Prof. Dr. Nimet Özdaş (1 Mart 1964 - 23 Temmuz 1966)
  • Prof. Dr. Mustafa Uluöz (5 Eylül 1966 - 12 Kasım 1967)
  • Prof. Dr. Mecit Çağatay (12 Kasım 1967 - 17 Mart 1968)
  • Prof. Dr. Halim Doğrusöz (18 Mart 1968 - 1 Şubat 1969)
  • Prof. Dr. Kazım Ergin (20 Mart 1969 - 1 Kasım 1969)
  • Prof. Dr. Mecit Çağatay (vekil) (1 Kasım 1969 - 2 Ağustos 1970)
  • Prof. Dr. Muharrem Miraboğlu (3 Ağustos 1970 - 27 Temmuz 1974)
  • Prof. Dr. İ. Akif Kansu (vekil) (28 Temmuz 1974 - 30 Ekim 1975)
  • Prof. Dr. Sadık Kakaç (vekil) (31 Ekim 1975 - 22 Şubat 1976)
  • Prof. Dr. Naci Bor (vekil) (23 Şubat 1976 - 6 Temmuz 1977)
  • Prof. Dr. Tevfik Karabağ (7 Temmuz 1977 - 16 Kasım 1983)
  • Prof. Dr. Nejat İnce (17 Kasım 1983 - 1 Nisan 1986)
  • Prof. Dr. Aral Olcay (vekil) (2 Nisan 1986 - 20 Şubat 1987)
  • Prof. Dr. Sümer Şahin (20 Şubat 1987 - 14 Ocak 1988)

Kurum ve Yönetim Kurulu Başkanları (1988-1993)

11 Kasım 1987 tarihinde yürürlüğe giren 294 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bilim Kurulu kaldırıldı ve "Yönetim Kurulu" oluşturuldu. Yönetim Kurulu, Başkan ve 8 üye olmak üzere toplam 9 kişiden oluşmaktadır. Kurum Başkanı aynı zamanda Yönetim Kurulunun da başkanıdır.

  • Prof. Dr. Mehmet Ergin (14 Ocak 1988 - 4 Kasım 1990)
  • Prof. Dr. Kemal Gürüz (5 Kasım 1990 - 9 Kasım 1992)
  • Prof. Dr. Tosun Terzioğlu (12 Kasım 1992 - 10 Şubat 1993 vekil, 10 Şubat 1993 - 13 Eylül 1993)

Kurum ve Bilim Kurulu Başkanları (1993-2024)

9 Eylül 1993 tarihinde yürürlüğe giren 498 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Yönetim Kurulu kaldırıldı ve "Bilim Kurulu" yeniden oluşturuldu. Bilim Kurulu, Başkan ve 12 üye olmak üzere toplam 13 kişiden oluşmaktadır. Kurum Başkanı Bilim Kurulunun da başkanıdır.

  • Prof. Dr. Tosun Terzioğlu (13 Eylül 1993 - 13 Eylül 1997)
  • Prof. Dr. Dinçer Ülkü (13 Eylül 1997 - 15 Mayıs 1999)
  • Doç. Dr. Güner Omay (vekil) (15 Mayıs 1999 - 31 Mayıs 1999)
  • Prof. Dr. Namık Kemal Pak (31 Mayıs 1999 - 31 Mayıs 2003)
  • Prof. Dr. Nüket Yetiş (11 Ocak 2004 - 20 Ağustos 2008 vekil, 20 Ağustos 2008 - 27 Ağustos 2011)
  • Prof. Dr. Yücel Altunbaşak (29 Ağustos 2011 -10 Nisan 2015 [5])
  • Prof. Dr. Ahmet Arif Ergin (12 Haziran 2015 [6] - 22 Şubat 2018 [7])
  • Prof. Dr. Hasan Mandal (22 Şubat 2018 [7] - 16 Eylül 2024)
  • Prof. Dr. Orhan Aydın (17 Eylül 2024 [1] - günümüz)

Birimler

Özetle
Bakış açısı
  • Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB)
  • Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB)
    Eski adı Bilim Adamı Yetiştirme Grubu'dur, TÜBİTAK'ın gençlere bilimi sevdirmeyi amaçlayan alt birimidir. Türkiye'de gençleri temel bilimlere yönlendirmek amacı ile Ulusal Bilim Olimpiyatları ve Ortaokul (2204-B) ve Lise (2204-A) Öğrencileri Arası Araştırma Projeleri Yarışması'nı düzenlemekte, lisans, lisans üstü ve doktora eğitimi için gerek yurt içinde gerek yurt dışındaki öğrencilere burs vermektedir.
  • Kurumsal İletişim Müdürlüğü (KUİM)
  • İnsan Kaynakları Daire Başkanlığı (İKB)
  • İdari Hizmetler Daire Başkanlığı (İHB)
  • Mali Hizmetler Daire Başkanlığı (MAB)
  • Teknoloji ve Yenilik Destek Programı Başkanlığı (TEYDEB-NGYKC)

Araştırma Destek Programları Başkanlığı

Araştırma Destek Programları Başkanlığı ya da kısaca ARDEB, Türkiye'deki üniversite ve araştırma kurumlarındaki bilim insanlarına araştırma faaliyetleri için destek sağlayan bir kurumdur. Ana amacı, ülkedeki bilim insanlarının bilimsel araştırmalarını yapmalarına yardımcı olmak, bilimsel bilgi birikimini artırmak, yenilikçi fikirler geliştirmelerine imkan sağlamak ve böylece bilimsel kalkınmayı desteklemektir. ARDEB, farklı disiplinlerdeki araştırma projelerini destekleyerek, ülkemizdeki bilimsel araştırmaların gelişmesine önemli katkılar sağlamaktadır.[8] TÜBİTAK bünyesinde 2004 yılında kurulmuştur.[9]

Yönetim ve organizasyon

ARDEB, TÜBİTAK bünyesinde yer alan bir kuruluştur ve TÜBİTAK'ın yönetmelikleri doğrultusunda yönetilmektedir. ARDEB'in yönetimi, aşağıdaki organlar tarafından gerçekleştirilmektedir:

  1. Başkan: ARDEB'in yönetiminden sorumlu olan kişidir. Başkan, TÜBİTAK Başkanı tarafından atanmaktadır.
  2. Yönetim Kurulu: ARDEB'in yönetiminden sorumlu olan en üst düzey karar alma organıdır. Yönetim kurulu üyeleri, TÜBİTAK Başkanı tarafından atanmaktadır.
  3. Program Yönetim Kurulu: ARDEB'in desteklediği her bir program için ayrı ayrı oluşturulan yönetim kurullarıdır. Program yönetim kurulları, o programa ait projelerin değerlendirilmesi, seçimi ve yönetiminden sorumludur.
  4. Değerlendirme ve İzleme Komisyonları: ARDEB, desteklediği programlar kapsamında projeleri değerlendirmek üzere, her proje için ayrı ayrı oluşturulan komisyonlar tarafından izlenir.

ARDEB'in yönetimi, yukarıda belirtilen organlar tarafından yürütülmektedir. Bu organlar, ARDEB'in programlarını ve projelerini yönetir, desteklenen araştırmaların kalitesini izler ve programların hedeflerine ulaşmasını sağlamak için çalışır. Yönetim kurulları, program yönetim kurulları ve değerlendirme ve izleme komisyonları, ARDEB'in yönetiminde önemli roller üstlenmektedir.

ARDEB'in organizasyon yapısı, aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır:

  1. Başkanlık: ARDEB'in en üst düzey yönetim organıdır. Başkanlık, ARDEB'in genel politikalarını belirler ve yürütür.
  2. Programlar Daire Başkanlığı: ARDEB'in desteklediği programların hazırlanması ve yönetimi ile ilgili faaliyetleri yürütür.
  3. Projeler Daire Başkanlığı: ARDEB tarafından desteklenen projelerin değerlendirilmesi, seçimi ve yönetimi ile ilgili faaliyetleri yürütür.
  4. Destekleme ve İzleme Daire Başkanlığı: ARDEB'in desteklediği projelerin izlenmesi ve desteklerin kullanımının izlenmesi ile ilgili faaliyetleri yürütür.
  5. Lisansüstü Eğitim ve Araştırma Bursları Daire Başkanlığı: ARDEB tarafından sunulan lisansüstü öğrenci bursları programının yönetimi ile ilgili faaliyetleri yürütür.

ARDEB'in çalışma yöntemi, aşağıdaki adımlar dahilinde gerçekleşmektedir:

  1. Programların Hazırlanması: ARDEB, belirli konulara odaklanan programlar oluşturur. Programlar, Türkiye'deki bilimsel araştırmaların geliştirilmesi ve uluslararası standartlara uygun hale getirilmesi amacıyla oluşturulur.
  2. Başvuruların Değerlendirilmesi: Programlar kapsamında yapılacak olan araştırma projeleri için başvurular alınır. Başvurular, ARDEB tarafından oluşturulan değerlendirme komisyonları tarafından incelenir.
  3. Projelerin Seçilmesi: Değerlendirme komisyonları, başvuruları değerlendirdikten sonra projelerin seçimini yapar.
  4. Desteklenen Projelerin Yönetimi: ARDEB, seçilen projelerin yönetimini sağlar. Projelerin ilerlemesi, ARDEB tarafından oluşturulan izleme ve değerlendirme komisyonları tarafından izlenir.
  5. Sonuçların Değerlendirilmesi: Projeler tamamlandığında, ARDEB tarafından projelerin sonuçları değerlendirilir ve projelerin hedeflerine ulaşıp ulaşmadığına bakılır.

ARDEB'in organizasyon yapısı ve çalışma yöntemi, Türkiye'deki bilimsel araştırmaların geliştirilmesi ve desteklenmesi için önemli bir rol oynamaktadır.

Program ve Projeler

ARDEB, Türkiye'deki üniversiteler ve araştırma kurumlarındaki bilim insanlarının bilimsel araştırmalarını yapmalarına yardımcı olmak, bilimsel bilgi birikimini artırmak, yenilikçi fikirler geliştirmelerine imkan sağlamak ve böylece bilimsel kalkınmayı desteklemek amacıyla çeşitli alanlarda projeleri desteklemektedir.[10]

Başta Temel Bilimler olmak üzere Mühendislik, Sağlık Bilimleri, Sosyal Bilimler, Beşeri Bilimler, Yer ve Deniz Bilimleri alanlarında Türkiye'deki bilimsel araştırmaların gelişmesine katkı sağlamak amacıyla farklı disiplinlerdeki araştırma projelerini desteklemektedir. Bu sayede, ülkemizdeki bilimsel araştırmaların gelişmesi ve bilimsel bilgi birikiminin artması hedeflenmektedir.[11]

Lisansüstü Öğrenci Destek Programı

Lisansüstü Öğrenci Destek Programı (LÖDEP), ARDEB tarafından yürütülen bir destek programıdır. Program, lisansüstü eğitim almak isteyen öğrencilere maddi destek sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.

LÖDEP kapsamında, yüksek lisans ve doktora öğrenimine devam etmek isteyen öğrencilere burs verilmektedir. Burslar, öğrencilerin eğitim, barınma, beslenme gibi ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olmak üzere verilmektedir. Burslar, öğrencilerin yaşadıkları şehre ve öğrenim durumlarına göre değişebilmektedir.

LÖDEP kapsamında verilen bursların yanı sıra, öğrencilere lisansüstü öğrenimleri sırasında yapacakları araştırmalar için de destek sağlanmaktadır. Bu destekler, öğrencilerin araştırmalarını yapabilmeleri için gerekli olan materyallerin, cihazların, laboratuvarların temin edilmesi gibi konularda sağlanmaktadır.

LÖDEP, Türkiye'deki lisansüstü öğrencilerin eğitimlerini sürdürmelerine ve araştırmalarını yapmalarına destek sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Program, ülkemizdeki bilimsel araştırmaların gelişmesine ve ülkemizin bilim ve teknolojideki rekabet gücünün artmasına katkı sağlamaktadır.

Merkez ve enstitüler

AR-GE birimleri

AR-GE kolaylık birimleri

Yayınlar

Kurum, Türkiye'de bilimi popülerleştirmek ve insanları bilinçlendirmek amacı ile üç adet aylık popüler bilim dergisi (Bilim ve Teknik, Bilim Çocuk, Meraklı Minik) yayınlamaktadır. Ayrıca internet üzerinden yayın yapan Bilim Genç dergisi de 2015 yılından beri hizmet vermektedir. Bununla birlikte Tübitak Popüler Bilim Kitapları tarafından 1000'i aşkın popüler bilim kitabı yayınlanmıştır.

Ayrıca, doğrudan Türkiye'deki bilim camiasına hitap eden 12 adet hakemli (Bilimsel Dergi) çıkartmaktadır.

Çalışmalar

Özetle
Bakış açısı

Kart Erişim Cihazı (KEC)

Geçiş Kontrol Sistemi (BKDGKS) cihazlarının geliştirilmesi ve bu alanda teknik yetkinlik aktarılması hususlarında iş birliğini sağlamak üzere, ASELSAN ve TÜBİTAK Bilişim ve Bilgi Güvenliği İleri Teknolojiler Araştırma Merkezi (BİLGEM) arasında mutabakat muhtırası imzalandı.[17] Yapılan is birligi ile TUBITAK'ın hem yazılımını hem güvenlik donanımını ürettiği Kimlik Erişim Cihazı (KEC), yeni nesil elektronik kimlik kartları için altyapısı TÜBİTAK BİLGEM tarafından geliştirilmiş özel bir kart okuyucudur. Cihaz, içinde bulunan GEM (Güvenli Erişim Modülü) sayesinde, kimlik kartı ile güvenli olarak haberleşerek, kart sahibinin kişisel mesajı ve biyometrik verisi gibi standart kart okuyucular ile ulaşılamayan veri alanlarını okuyabilmektedir. KEC, harici uygulama yazılımı veya politika sunucu tarafından belirlenen güvenlik politikasına göre doğrulama yöntemleri ile doğrulama yapmaktadır.[18]

Akıllı Kart İşletim Sistemi (AKİS)

TÜBİTAK tarafından yerli imkanlarla geliştirilmiş bir akıllı kart işletim sistemidir. AKİS yüksek güvenlik özelliklerine sahip bir mikroişlemci ile çalışır ve elektronik imza, şifreleme ve güvenlik anahtarları taşıma ve benzeri kripto hizmetleri sunar.[19]

Destekler

Üniversiteye giriş sınavından yerleştiği bölümün puan türüne göre sıralaması 25000 (Yirmi Beş Bin) ve altı olan öğrencilere, fizik, kimya, biyoloji, moleküler biyoloji ve genetik, matematik, sosyoloji, ekonomi, psikoloji, felsefe ve tarih bölümlerinden birine yerleşmeleri halinde, sıralamalarına göre karşılıksız burslar vermektedir.[20] Kurum Teknofest İstanbul'un paydaşlarından biridir.[21]

Eleştiriler

  • Adalet ve Kalkınma Partisi hükûmetinin 17-25 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonlarının ardından Fethullah Gülen Cemaati mensuplarına yönelik kamuda tasfiye kampanyasında, TÜBİTAK'ın başkan yardımcısı dahil birçok üst düzey ve uzman personeli görevden alındı, bazılarına ise "yasa dışı dinleme" gerekçesiyle dava açıldı.[22] Bu süreçte Ankara Hayvanat Bahçesi Müdürü Mustafa Sancar, TÜBİTAK'a bağlı Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi'ne müdür yardımcısı olarak atandı[23] ve kurumda dijital analiz yapabilecek ehliyette uzman kalmadığı ortaya çıktı.[22]
  • TÜBİTAK'ın geliştirdiği Linux tabanlı işletim sistemi Pardus’un Ağustos 2014’teki tanıtımında, "Biz önce Allah rızası için daha sonra da özgür yazılıma sahip çıkabilmek için uğraşıyoruz, elimizden geldiği sürece de uğraşmaya devam edeceğiz" ifadelerinin yer aldığı bir görsel kullanıldı.[24]

Ödüller

TÜBİTAK şu ödülleri vermektedir:[25]

  • Evrensel bilimin ilerlemesine önemli katkılarda bulunan yaşayan bilim insanlarına Bilim Ödülü (TÜBİTAK Bilim Ödülü)
  • Bilim ve teknolojinin gelişimine önemli hizmetlerde bulunanlara Hizmet Ödülü (Kategori:TÜBİTAK Hizmet Ödülü Alanlar)
  • 40 yaşını doldurmamış ve gelecekte bilime uluslararası düzeyde katkıda bulunmak için gerekli niteliklere sahip olduğunu kanıtlamış yaşayan bilim insanlarına Teşvik Ödülü,
  • Yurt dışında yaşayan Türk bilim insanlarına Özel Ödül (TÜBİTAK Bilim Ödülü eşdeğeri).

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.