Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri

Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi Genel Sekreteri, 1924'ten 1991'de birliğin dağılmasına kadar, makam sahibi Sovyetler Birliği'nin tanınmış lideriydi. Genel Sekreter Komünist Parti'yi doğrudan tek başına kontrol ediyordu. Bununla birlikte, parti siyasi güç üzerinde tekele sahip olduğundan, Genel Sekreter Sovyetler Birliği hükûmetini yürütme kontrolüne sahipti. Makamın devletin hem dış hem de iç politikalarını yönlendirme kabiliyeti nedeniyle Sovyetler Birliği'nin fiili olarak en yüksek makamıydı.

Sovyetler Birliği Komünist Parti genel sekreteri Генеральный секретарь ЦК КПСС
Üyelik	Politbüro SBKP Merkez Komitesi Sekreterliği
Resmî ikamet	Senato Sarayı
Atayan	Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi
Oluşum	Nisan 1917 (Teknik Sekreter) 3 Nisan 1922 (Genel Sekreter)
Açılışı yapan	Yelena Stasova Teknik Sekreter olarak Yakov Sverdlov Sekretarya Başkanı olarak Nikolay Krestinskiy Sorumlu Sekreter olarak Josef Stalin Genel Sekreter olarak
Kaldırılma	29 Ağustos 1991
Son sahibi	Mihail Gorbaçov Genel Sekreter olarak Vladimir İvaşko Genel Sekreter vekili olarak
Vekil	Komünist Parti Genel Sekreter Yardımcısı

Geçmişi

1919-1922 yılları arasında Sorumlu Sekreter (Rusça: ответственный секретарь Otvetstvenny sekretar') olan Yakov Sverdlov, Nikolay Krestinski, Yelena Stasova ve Vyacheslav Molotov'un partide önemli bir görevleri yoktu. Zaten o zamanlarda Lenin partinin fiili lideriydi.

Genel Sekreter makam aslen idari bir makam olarak yaratıldı. Josef Stalin bu makamdaki ilk kişiydi. Lenin'in ölümünden Stalin Politbüro içinde hakim konuma geldi ve kendi elindeki Genel Sekreter makamını pratikte parti liderliği ve SSCB liderliğine dönüştürdü. Daha sonra Stalin 19 Aralık 1927'deki 15. Parti Kongresinden sonraki Merkezi Komite'nin genel kurulunda Genel Sekreterliğin kaldırılmasını önerdi. Fakat bu öneri kabul edilmedi. 1934'teki 17. Parti Kongresinde Genel Sekreterlik kaldırıldı. 17., 18. ve 19. Parti Kongrelerinden sonraki Merkez Komite genel kurullarında hiç kimse Genel Sekreter olarak seçilmedi. Bu genel kurullarda Politbüro, Sekreterlik ve Orgbüro üyeleri seçildi. Stalin bu üç büroya da seçildi. Stalin bundan sonraki zamanda belgeleri Merkez Komitesi Sekreteri olarak imzaladı. 17. Parti Kongresinden Stalin'in ölümüne kadar Genel Sekreter olduğuna hiçbir resmi kanıt olmamasına rağmen Sovyet ansiklopedisinde Stalin'den 1922-1953 arası Genel Sekreter diye bahseder.

Stalin öldükten sonra Merkez Komitesi yönetimi yeniden oluşturuldu. Genel sekreterlik makamı hala boştu fakat iki önemli Politbüro üyesi, Georgy Malenkov (yeni başbakan) ve Nikita Kruşçev, aynı zamanda Sekreterlik üyesiydi. 14 Mart 1953'te Malenkov Sekreterlik üyeliğinden çıkarıldı. Bu da Kruşçev'in gücü ele geçirmesini sağladı. 7 Eylül 1953'teki Merkez Komite genel kurulunda Nikita Kruşçev Merkez Komitesi Birinci Sekreteri seçildi. 23. Parti Kongresinde parti tüzüğü ("Ustav") değiştirilerek yeniden Genel Sekreterlik makamı oluşturuldu. Bu kongreden sonraki Merkez Komite genel kurulunda Leonid Brejnev Genel Sekreter seçildi.

Ağustos 1991'deki darbe girişiminden sonra Mihail Gorbaçov Genel Sekreterlikten istifa etti. Yerine yardımcısı Vladimir Ivaşko getirildi. Fakat 5 gün sonra, 29 Ağustos 1991'de Yüksek Sovyet Meclisi Komünist Partisini yasakladı.^[1]

Komünist Partisi Genel Sekreterleri

#	İsim		Dönem başlangıcı	Dönem bitişi	Toplam süre	Doğumu	Ölümü
2	Josef Stalin		3 Nisan 1922	5 Mart 1953	30 yıl, 336 gün	18 Aralık 1878(1878-12-18)	5 Mart 1953 (74 yaşında)
3	Nikita Kruşçev		5 Mart 1953	14 Ekim 1964	11 yıl, 30 gün	17 Nisan 1894(1894-04-17)	11 Eylül 1971 (77 yaşında)
4	Leonid Brejnev		14 Ekim 1964	10 Kasım 1982	18 yıl, 27 gün	19 Aralık 1906(1906-12-19)	10 Kasım 1982 (75 yaşında)
5	Yuri Andropov		12 Kasım 1982	9 Şubat 1984	1 yıl, 89 gün	15 Haziran 1914(1914-06-15)	9 Şubat 1984 (69 yaşında)
6	Konstantin Çernenko		13 Şubat 1984	10 Mart 1985	1 yıl, 25 gün	24 Eylül 1911(1911-09-24)	10 Mart 1985 (73 yaşında)
7	Mihail Gorbaçov		11 Mart 1985	9 Aralık 1991	6 yıl, 166 gün	2 Mart 1931(1931-03-02)	30 Ağustos 2022 (91 yaşında)
	Vladimir İvaşko		24 Ağustos 1991	29 Ağustos 1991	5 gün	28 Ekim 1932	13 Kasım 1994 (62 yaşında)

Ayrıca bakınız

• SSCB
• SSCB Başbakanı
• SSCB Devlet Başkanı
• SSCB Lideri
• Sovyetler Birliği Komünist Partisi

Kaynakça

1. McCauley, Martin (1997). Who's who in Russia since 1900. Sayfa 105. Routledge. ISBN 0-415-13898-1