Loading AI tools
Amerikalı sinema oyuncusu (1898 – 1992) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Shirley Booth (d. 30 Ağustos 1898 - ö. 26 Ekim 1992) Amerikalı tiyatro, sinema, radyo ve televizyon oyuncusudur.
Asıl olarak tiyatro sanatçısı olan Booth'un Broadway kariyeri 1925 yılında başladı. En önemli başarısı 1950 yılında ilk Tony Ödülünü kazandığı Come Back, Little Sheba adlı oyundaki "Lola Delaney" rolüdür. İlk filmi ise aynı oyundan uyarlanan Come Back, Little Sheba adlı 1952 yapımı filmdir. Bu filmdeki rolü ile En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü ve En İyi Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülünü kazandı. Sinemaya başarılı bir giriş yapmasına karşın tiyatro sanatçılığını tercih etmiş ve yalnızca dört filmde daha rol almıştır.
1961 ila 1966 yılları arasında televizyonda durum komedisi Hazel adlı dizide ana karakteri canlandırdı ve iki kere Primetime Emmy Ödülü kazandı. 1966 yılında televizyon yapımı The Glass Menagerie adlı filmdeki performansı ile takdir gördü. Son rolü ise 1974 yılında televizyonda The Year Without a Santa Claus adlı özel animasyon gösterisindeki Mrs. Claus rolünün seslendirmesi olmuştur.
New York'ta doğan Booth'un doğum adı Marjory Ford'tur.[a] Babasının adı Albert James, annesinin adı ise Virginia M. Ford'tur.[b] 1905 yılı New York nüfus sayımında Thelma Booth Ford adı ile kaydedilmiştir. 1914 yılında doğmuş Jean adında bir kızkardeşi vardır. Çocukluğu aynı zamanda 152 nolu Devlet Okulunun da bulunduğu Brooklyn'in Flatbush semtinde geçmiştir.[1][2][3]
Yedi yaşında iken Booth ailesi ile birlikte Philadelphia'ya taşındı ve burada gördüğü bir tiyatro oyunundan sonra tiyatro ile ilk olarak ilgilenmeye başladı. Genç kız iken ailesi Hartford, Connecticut'a taşındı ve burada gezici yaz tiyatroları ile ilk teması gerçekleşti. İlk sahneye çıkışı Mother Carey's Chickens adlı bir yapımla olmuştur. Babasının itirazlarına rağmen okulunu bırakarak New York'a gitti ve oyunculuk kariyerine girmeye çalıştı. Babası aile adını çalışırken kullanmasını yasakladığı için ilk olarak "Thelma Booth" adını kullandı. Daha sonra ise ismini "Shirley Booth" olarak değiştirdi.[2]
Booth sahne kariyerine genç kız iken repertuvar tiyatrosu yapımlarıyla başladı. Bir süre Sharp kumpanyası ile çalıştığı Pittsburgh Tiyatrosu'nda tanındı.[4] Broadway kariyerine 26 Ocak 1925'te Humphrey Bogart ile birlikte oynadığı Hell's Bells oyunu ile birlikte başladı.[2][5] Booth 1935 ila 1937 yılları arasında hemen hemen iki yıl boyunca sahnede kalan Three Men on a Horse oyunundaki başrolü ile dikkatleri çekti.[6] 1930'lar ve 1940'larda dramalar ve komedilerde aldığı rollerle popülerlik kazandı saha sonra da müzikallerde oynadı. 1939'da Katharine Hepburn ile birlikte The Philadelphia Story oyununda yer aldı, My Sister Eileen adlı 1940 Broadway yapımında Ruth Sherwood rolünü canlandırdı ve 1943 yılında Ralph Bellamy ile birlikte Tomorrow the World adlı oyunda sahneye çıktı.[7]
Booth 1941 ila 1942 yılları arasında CBS radyosunda 1942 ila 1943 yılları arasında da NBC Blue radyosunda Duffy's Tavern adlı popüler radyo dizisinde rol aldı. O zamanlar eşi olan Ed Gardner'ın yazdığı ve başrolünü oynadığı diziden boşandıktan kısa bir süre sonra ayrıldı.[3] 1948 yılında Our Miss Brooks adlı yapımın başrolü için seçmelerde başarısız oldu. Seçmeler için yapımcı Harry Ackerman tarafından önerilmişti ancak Ackerman radyo tarihçisi Gerald Nachman'a anlattığına göre Booth'un lise öğretmeni olan ana karakterin çabalarının çok bilincinde olduğu için karakterin komik yönlerini ortaya çıkaramayacapını düşündüğü için rolü vermediğini söylemiştir. Başrolü Eve Arden'a verildikten sonra Our Miss Brooks hem radyoda hem de televizyonda başarı kazanarak Arden'ı önemli bir yıldız yapmıştır.[8]
Booth 1948 yılında Goodbye, My Fancy adlı oyundaki Grace Woods rolündeki performansıyla En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu kategorisinde ilk Tony Ödülünü kazandı.[9] İkinci Tony Ödülü, 1950 yılında Come Back, Little Sheba adlı dramada canlandırdığı lola Delaney rolündeki performansı ile En İyi Kadın oyuncu kategorisinde oldu. Aynı oyunda eşi rolündeki Sidney Blackmer'de En İyi Erkek Oyuncu kategorisinde Tony Ödülü kazandı.[10]
Come Back, Little Sheba oyunundaki başarısının hemen ardından 1951 yılında A Tree Grows in Brooklyn adlı müzikalde Aunt Sissy rolüyle yine büyük bir başarı yakaladı. O dönemde öyle popüler olmuştu ki orijinal oyunda oynadığı rol yardımcı rol iken artık başrol olarak değiştirilmişti. Booth daha sonra Hollywood'a giderek sahnedeki rolünü 1952 yapımı Come Back, Little Sheba filmine taşıdı. Bu filmde Burt Lancaster ile birlikte rol aldı.[11] Kariyerindeki toplam beş filmden ilki olan bu film tamamlandıktan sonra[12] New York'a döndü ve 1952 yapımı The Time of the Cuckoo adlı Broadway oyununda Leona Samish rolünü canlandırdı.[13]
Booth Come Back, Little Sheba adlı filmdeki rolü için 1953 yılında En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülünü kazanarak aynı rol için hem Tony hem de Oscar ödülü kazanan ilk kadın oyuncu oldu.[14] Aynı filmdeki rolü ile Booth aynı zamanda Cannes Film Festivali, Altın Küre, New York Film Critics Circle ve National Board of Review ödüllerini de kazanmıştır.[15] Ayrıca üçüncü Tony ödülünü de Arthur Laurents'in The Time of the Cuckoo adlı oyunundaki rolü ile kazandı.[9]
Booth ilk filminde oynadığında 54 yaşındaydı ancak yapılan reklamlarda doğum tarihi 1907 olarak gösteriliyordu. Gerçek doğum yılı olan 1898 yalnızca çok yakınları tarafından biliniyordu ve ancak ölümünden sonra açıklandı.[16] About Mrs. Leslie adlı 1954 yapımı ikinci filminde Robert Ryan ile birlikte oynadı. Film iyi eleştiriler almış olsa izleyiciler tarafından rağbet görmedi.[17] 1953 yılında Main Street to Broadway adlı filmde Booth cameo olarak göründü. Sonraki birkaç yıl New York ile Kaliforniya arasında mekik dokudu. Broadway'de 1954 yılında By the Beautiful Sea müzikali ve 1955 yılında Desk Set oyunu ile kişisel başarı sağladı. Sinema seyircileri tarafından artık iyi tanınmasına rağmen The Time of the Cuckoo oyunundan uyarlanarak 1955'te çekilen Summertime filmi[18] ile 1957 yapımı Desk Set filminin başrollerini Katharine Hepburn'e kaptırdı.[19]
1957 yılında Chicago'daki sahne çalışmaları için Sarah Siddons Ödülü'nü kazanmıştır.[20] 1959 yılında Broadway sahnelerine geri dönerek Seán O'Casey'nin 1924 yılı yapımı Juno and the Paycock adlı klâsik oyununun uyarlaması olan Marc Blitzstein'ın Juno müzikalinde rol aldı.[21][22] 1961 yılında yönetmen Frank Capra, yine kendisinin yönettiği ve Mary Robson'un başrolünü oynadığı 1933 yapımı Lady for a Day adlı filmin güncelleştirilmiş versiyonu olan Pocketful of Miracles adlı filmde rol alması için Booth ile görüştü. Booth, ilk filmde Oscar adayı olmuş olan Robson'un performansına ulaşamayacağını öne sürerek teklifi reddetti. Capra bundan sonra Bette Davis ile filmi çekmiş ve Davis çoğu eleştirmen tarafından Robson'dan daha başarısız bulunmuştur.[23]
Tekrar sinemaya dönen Booth iki filmde daha rol almıştır. Thornton Wilder'dan uyarlama olan 1958 yapımı Çöpçatan filminde Dolly Gallagher Levi karakterini canlandırmıştır. 1958 yapımı Hot Spell'de de Alma Duval karakteri olarak rol almıştır.[24][25] Her iki filmdeki performansı ile aynı yıl New York Film Critics Circle En İyi Kadın Oyuncu Ödülü için aday gösterilmiş ancak ödülü I Want to Live! filminde idam edilen katil Barbara Graham'ı canlandıran Susan Hayward kazanmıştır.[26]
1961 yılında Booth, Ted Key'in Saturday Evening Post gazetesinde yayımlanan popüler karikatür serisi temel alınarak planlanan ve Baxter ailesi için çalışan baskın karakterli ancak sevecen hizmetçi Hazel Burke'ün ana karakteri olduğu NBC'nin durum komedisi Hazel dizisinde başrol için seçildi. Dizide George Baxter rolünde Don DeFore, Dorothy "Missy" Baxter rolünde Whitney Blake ve Baxter'ların genç oğulları Harold rolünde de Bobby Buntrock yer alıyordu. Prömiyerinden itibaren Hazel izleyicilerden büyük ilgi gördü ve yüksek reyting aldı.[27]
1963 yılında Booth Hazel dizisinin popülerliğinin doruğunda Associated Press'e "Senaryolardan birini ilk okuduğum anda Hazel'i oynamaktan çok hoşlandım. Karakterin olabileceği tüm olasılıkları gördüm. Komedi kısmı kendi kendine hâllolacaktı benim işim karaktere kalbini kazandırmaktı. Hazel beni hiç sıkmıyor. Ayrıca bu karakter benim sigorta poliçem de." diye açıklama yapmıştır[1] Ekranlarda kaldığı beş yıl boyunca dizideki performansı için Booth iki Primetime Emmy Ödülü kazandı ve bir üçüncüsüne de aday gösterildi.[28] Booth ayrıca Oscar, Tony ve Emmy gibi üç önemli ödülü kazanan az sayıdaki oyuncudan biridir.
1965 yılında NBC diziyi yayından kaldırdı.[29] Dizi CBS tarafından oyuncu kadrosu yeniden düzenlenerek yayına sokuldu. Don DeFore (George Baxter) ve Whitney Blake (Dorothy Baxter) diziden çıkarılırken Bobby Buntrock (Harold "Sport" Baxter) dizide kaldı. DeFore'un canlandırdığı karakter George'un kardeşi Steve Baxter rolünde Ray Fulmer diziye katıldı.[30] Eski bir Arizona güzeli olan Lynn Borden, Steve'in eşi Barbara rolü için dizi üzerinde hak sahibi olan Booth tarafından diziye alındı.[31] Julia Benjamin'de Barbara ve Steve'in kızı Julia olarak rol aldı. Yeniden düzenlenen senaryoda George ve Dorothy Baxter Bağdat'a taşınır ve Harold'ı Steve ve Barbara ile yaşamak üzere geride bırakır. Hazel yeni Baxter ailesinin hizmetçisi olarak kalır.[30] Beşinci sezonda reytingler hâlâ yüksek iken sağlık sorunlarını öne süren Booth diziyi bitirmeye karar verdi.[32]
Hazel dizisinin bitmesinden kısa bir süre sonra, Booth CBS Playhouse' antoloji dizisinde The Glass Menagerie'nin televizyon yapımında rol aldı. Performansı ile eleştirmenlerin takdirini kazandı ve bir başka Primetime Emmy Ödülüne aday gösterildi.[33]
Booth'un Broadway'de oynadığı son oyunlar 1970 yılında Noël Coward'ın Hay Fever adlı oyununun yeniden sahneye konuşu ile Look to the Lilies adlı müzikal oldu. 1971 yılında Chicago'ya dönerek Blackstone Tiyatro'sunda Gig Young ile birlikte Harvey adlı oyunun yeniden sahnelenmesinde yer aldı.[34] 1973 yılında Booth ABC dizisi A Touch of Grace ile televizyona dönüş yaptı. Dizi İngiliz durum komedisi For the Love of Ada temel alınarak yapılmıştı.[35] A Touch of Grace bir sezon sonra yayından kaldırıldı.[36]
1970 yılında adı Santa Claus Is Coming to Town filminde Tanta Kringle karakterinin sesi olarak listelendi ama aslında ses Joan Gardner'a aitti.
1974 yılında, Booth televizyon özel animasyon gösterisi ''The Year Without a Santa Claus'ta Mrs. Claus karakterini seslendirdi.[37] Son rolü olan bu seslendirme işinden sonra Booth emekliliğe ayrılarak Cape Cod'daki evine yerleşti.[1]
Booth 23 Kasım 1929'da daha sonra Duffy's Tavern adlı radyo dizisinin yaratıcısı ve oyuncusu olarak tanınacak olan Ed Gardner ile evlendi. Çift 1942'de boşandı.[3] Ertesi yıl ABD Ordusu çavuşu William H. Baker, Jr. ile evlendi. Çift Baker'ın 1951'de kalp rahatsızlığı nedeniyle ölmesine kadar evli kaldı. Booth daha sonra tekrar evlenmedi ve iki evliliğinden de çocuğu olmadı.[1]
1974 yılında sahneden ayrıldıktan sonra North Chatham, Massachusetts'e taşındı; köpeği ve iki kedisi ile birlikte yaşamaya başladı.[16][28] Arkadaşları ile temasını telefon ile sürdürdü ve zamanını resim yaparak ve iş işleyerek geçirdi.[16] Kasım 1979'da American Theater Hall of Fame'e kabul edildi.[38] Booth törene katılmamayı tercih edince ödülünü Booth adına Celeste Holm kabul etti.[16]
1980'lerde Booth'un sağlığı kötüleşmeye başladı. Hareketliliğini etkileyen ve kör olmasına neden olan bir felç geçirdiği bildirilmiştir. ölümünden sonra kızkardeşi 1991 yılında kalçasını kırmasıyla iyice hareket edemez hâle geldiğini söylemiştir.[16] 16 Ekim 1992'de Booth 94 yaşında iken North Chatham'daki evinde ölmüştür.[1][39] Özel bir cenaze merasimi sonrası Montclair, New Jersey'de gömüldü.[16]
Film endüstrisine katkıları nedeniyle Shirley Booth için Hollywood Bulvarı'nda bir yıldız yer almaktadır.[40]
| Tarih | Yapım | Rol | Notlar |
|---|---|---|---|
| 26 Ocak – Mayıs 1925 | Hell's Bells | Nan Winchester | |
| 2 Kasım 1925 – Haziran 1926 | Laff That Off | Peggy Bryant | |
| 7 Ekim – Ekim 1926 | Buy, Buy Baby | Betty Hamilton | |
| 6 Ekim – Ekim 1927 | High Gear | Mary Marshall | |
| 24 Eylül – Aralık 1928 | The War Song | Emily Rosen | |
| 21 Nisan – Nisan 1931 | School for Virtue | Marg | |
| 2 Ekim – Ekim 1931 | The Camels are Coming | Bobby Marchante | |
| 30 Kasım 1931 – Ocak 1932 | Coastwise | Annie Duval | |
| 8 Mayıs – Haziran 1933 | The Mask and the Face | Elisa Zanotti | |
| 7 Şubat – Şubat 1934 | After Such Pleasures | ||
| 30 Ocak 1935 – 9 Ocak 1937 | Three Men on a Horse | Mabel | |
| 9 Nisan – Temmuz 1937 | Excursion | Mrs. Loschavio | |
| 15 Kasım – Kasım 1937 | Too Many Heroes | Carrie Nolan | |
| 28 Mart 1939 – 30 Mart 1940 | The Philadelphia Story | Elizabeth Imbrie | |
| 26 Aralık 1940 – 16 Ocak 1943 | My Sister Eileen | Ruth Sherwood | |
| 14 Nisan 1943 – 17 Haziran 1944 | Tomorrow the World | Leona Richards | |
| 31 Mayıs – 14 Temmuz 1945 | Hollywood Pinafore | Louhedda Hopsons | |
| 11-14 Aralık 1946 | Land's End | Susan Pengilly | |
| 16-17 Ocak 1948 | The Men We Marry | Maggie Welch | |
| 17 Kasım – 24 Aralık 1949 | Goodbye, My Fancy | Grace Woods | Tony Ödülleri[41] |
| 7-19 Kasım 1949 | Love Me Long | Abby Quinn | |
| 15 Şubat – 29 Temmuz 1950 | Come Back, Little Sheba | Lola | En İyi Kadın Oyuncu Tony Ödülü (Oyun)[41] |
| 19 Nisan– 8 Aralık 1951 | A Tree Grows in Brooklyn | Cissy | |
| 15 Ekim 1952 – 30 Mayıs 1953 | The Time of the Cuckoo | Leona Samish | En İyi Kadın Oyuncu Tony Ödülü (Oyun)[18] |
| 8 Nisan – 27 Kasım 1954 | By the Beautiful Sea | Lottie Gibson | |
| 24 Ekim 1955 – 5 Temmuz 1956 | Desk Set | Bunny Watson | |
| 26 Aralık 1957 – 8 Şubat 1958 | Miss Isobel | Mrs. Ackroyd | |
| 9-21 Mart 1959 | Juno | Juno Boyle | |
| 13 Nisan – 7 Mayıs 1960 | A Second String | Fanny | |
| 29 Mart – 18 Nisan 1970 | Look to the Lilies | Mother Maria | |
| 9–28 Kasım 1970 | Hay Fever | Judith Bliss |
| Yıl | Yapım | Rol | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1952 | Come Back, Little Sheba | Lola | En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü En İyi Kadın Oyuncu Cannes Film Festivali Ödülü En İyi Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülü - Drama (Sinema) National Board of Review En İyi Kadın Oyuncu Ödülü New York Film Critics Circle En İyi Kadın oyuncu Ödülü Adaylık - BAFTA En İyi Kadın Oyuncu Ödülü |
| 1953 | Main Street to Broadway | Herself | |
| 1954 | About Mrs. Leslie | Mrs. Vivien Leslie | Adaylık - BAFTA En İyi Kadın Oyuncu Ödülü |
| 1958 | Hot Spell | Alma Duval | |
| 1958 | Çöpçatan | Dolly 'Gallagher' Levi | Son filmi |
| Yıl | Yapım | Rol | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1954-1961 | The United States Steel Hour | 2 bölüm | |
| 1957 | Playhouse 90 | Perle Mesta | Bölüm: "The Hostess With the Mostess" |
| 1961–1966 | Hazel | Hazel Burke | 154 bölüm Komedi Dizilerinde En İyi Kadın Oyuncu Emmy Ödülü (1962, 1963) |
| 1966 | CBS Playhouse | Amanda Wingfield | Bölüm: "The Glass Menagerie" Adaylık - Mini dizi ya da Filmlerde En İyi Kadın Oyuncu Emmy Ödülü |
| 1967 | CBS Playhouse | Heloise Michaud | Bölüm: "Do Not Go Gentle Into That Good Night" |
| 1968 | The Smugglers | Mrs. Hudson | Televizyon filmi |
| 1973 | A Touch of Grace | Grace Simpson | 13 bölüm |
| 1974 | The Year Without a Santa Claus | Mrs. Claus (Seslendirme) | Televizyon özel |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
