Remove ads
Sa'd bin Ebû Vakkās (Arapça: سعد بن أبي وقاص ; (592,[1] Mekke - 675, Akik),[2] Cennet'le müjdelenen on sahabeden ve İslam'ı ilk kabul edenlerdendir. Ebu Bekir vasıtasıyla Müslüman oldu. Yeteneği sayesinde Raşidin kuvvetlerinde komutanlık ve elçilik gibi görevlerde bulundu. Halîfe Ömer zamanında ileri bir karakol şehri olarak Kufe'yi kurdu ve valisi oldu. Ayrıca 657'de Sasani başkenti Medain'i alan ordunun komutanıydı.
Sa'd, on yedi yaşında müslüman oldu, Mekke'de müslüman olan yedinci kişiydi. Medine'de kaldıkları süre boyunca Muhammed'in yönetimindeki tüm savaşlara katıldı. Kadisiye Muharebesi'ne ordu komutanı olarak katıldı ve 636'da Sasani başkenti Tizpon'u fethetti. Kadısiyye Muharebesi ve Tizpon Kuşatması'ndan (637) sonra Sa'd, baş komutan olarak görev yaptı. Huzistan'ı fetheden ve garnizon şehri olan Kufe'yi inşa eden Irak'taki Raşidun ordusunun bir üyesiydi. Davranışlarıyla ilgili şikayetler nedeniyle daha sonra halife Ömer tarafından görevinden alındı. Birinci Fitne sırasında Sa'd, iç savaşa katılmayı reddeden peygamberin sahabelerinin ve onların takipçilerinin çoğunluğunu içeren tarafsız gruba liderlik etmesiyle biliniyordu. Çinli Müslümanların geleneklerine göre, bu rivayetler tartışmalı olsa da, onun 651'deki diplomatik bir ziyaret sırasında İslam'ı Çin'e tanıttığı anlatılır.
Remove ads
Sa'd, İslam'ı ilk kabul edenlerden biriydi.[3][4] İbn Abdülberr, Sa'd'ın on dokuz yaşında İslam'ı kabul ettiğini bildirmesine rağmen, İslam'ı kabul ettiğinde on yedi yaşındaydı.[5] İbn İshak, Sa'd'ın Ebu Bekir tarafından İslam'a davet edilen birkaç kişiden biri olduğunu söylemiştir. Sa'd'ın annesi, oğlunun din değiştirmesine karşı çıktı ve İslam'ı terk edinceye kadar yemek yemeyeceği tehdidinde bulundu. Ancak oğlu onun tehdidini dikkate almadı ve sonunda ısrarları nedeniyle oğluna boyun eğdi. Tarihçiler, Muhammed'in Sa'd'a, Allah'ın onun imanındaki kararlılığını övdüğünü ancak aynı zamanda ona annesine karşı daha nazik olmasını söylediğini, zira evladın ebeveyne itaatini İslam'da önemli bir erdem olduğunu söylediğini bildirdi. Sa'd'ın erkek kardeşi Amir de din değiştirdi ve annelerinin bir kez daha açlık grevine girmesine neden oldu, ancak bu da aynı şekilde oğlunu caydıramadı.
Müslüman oluşuna sebep olan olayı şu şekilde anlatır:
| “ | Müslüman olmadan önce rüyamda kendimi hiçbir şeyi göremediğim karanlık bir yerde gördüm. Bu arada Ay doğdu ve ben onun aydınlığına tâbî oldum. Benden önce bu Ay'a kimlerin uymuş olduğuna bakıyordum. Onlar, Zeyd bin Hârise, Ali bin Ebû Tâlîb ve Ebû Bekir'di. Onlara ne kadar zamandan beri burada olduklarını sorduğumda onlar "Bir saat kadardır" dediler. Araştırdığımda öğrendim ki, Resulullah gizlice İslâm'a davette bulunmaktadır. Ona Ecyad Tepesi taraflarında rastladım. İkindi namazını kılıyordu. Orada İslâm'ı kabul ettim. Benden önce bu kimselerden başkası iman etmemişti.[6] | „ |
Sa'd bin Ebî Vakkas, paganların tahrik ve alaylarına dayanamadığı bir gün eline geçirdiği bir kemik parçasıyla içlerinden birini yaraladı. Bu sebeple İslâm uğruna ilk kan akıtan kişi olarak anılır.[7]
615 yılında Habeşistan'a yapılan hicrete katıldı. İbn Hacer el-Askalani'nin Feth el-Bari'de rivayetine göre Sa'd, İbn Ümmü Mektum ve Mus'ab ibn Umeyr'la birlikte Medine'ye hicret etti.[8]
Remove ads
Sa'd ve kardeşleri Medine'ye vardıklarında hemen Muhammed'e biat ettiler. Mekkeli göçmenlere muhacir denilirken, Medine'nin yerel sakinleri Ensar olarak biliniyordu. Sa'd, Medine'deyken Müslümanlar tarafından Mekke'deki Kureyşlilere karşı düzenlenen askeri operasyonların çoğuna katıldı. İlk operasyonu, göçten dokuz ay sonra, Cuhfa ile Mekke arasında bulunan Harrar'dan geçen bir Kureyş kervanına baskın yapmak için 20 adama liderlik etmekle görevlendirildiği sırada gerçekleşti. Bu sefer, kervanın kaçması nedeniyle başarısızlıkla sonuçlandı.[9]
Remove ads
Muhammed tarafından birçok seriyyede ordu kumandanı olarak görevlendirildi. Bedir Savaşı'na katıldı. Bu savaşta düşman ordusunun komutanlarından Said bin el-As'ı öldürerek Zülkife isimli kılıcını İslâm Peygamberi'ne getirdi. Uhud Savaşı'nda İslâm Ordusu iki ateş arasında kalınca Peygamber'i korumak için kalan birkaç kişiden biriydi. O kadar ki, o sıkıntılı anda isabetli ok atışlarını gören Peygamber, "At ya Sa'd, anam babam sana feda olsun" demiştir. Peygamber'in bu şekilde hitap ettiği tek kişidir.
Sa'd bin Ebî Vakkas, bunların dışında Hendek, Hayber, Mekke'nin Fethi ve diğer gazvelere katıldı.[10]
Muhammed'in ölümünden sonra Ebu Bekir'e biat etti. Ömer'in halifeliği sırasında devlet idaresinde görev aldı.
İslâm Ordusu'nun kumandanlığına getirildi. Kadisiye Savaşı'nda Sasaniler'i yenip İran'ı fetheden ordunun başkumandanıydı. Ordunun çeşitli ihtiyaçları sebebiyle Kûfe şehrini kurdurdu.
Devlet idaresinde çeşitli görevler aldıktan sonra Medine'ye yerleşti. İlk Fitne döneminde Müslümanlar arasında baş gösteren ayrılıklara ve mücadelelere karışmamaya çalıştı.[6][11]
Remove ads
675 yılında Medine'nin yakınlarında bulunan Akik Vadisi'nde öldü.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads