Rasmus Christian Rask
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Rasmus Christian Rask (22 Kasım 1787 - 14 Kasım 1832), Danimarkalı dilbilimci, filolog.
Danimarka'nın Fyn adasında, Brændekilde'de doğmuştur. Kopenhag Üniversitesi'nde eğitim gören Rasmus Rask, dillere yönelik kayda değer bir yetenek sahibi olduğunu daha bu yıllarda göstermiştir. 1808 yılında üniversite kütüphanesinin yardımcı muhasebecisi olmuş, birkaç yılın ardından edebiyat tarihi profesörlüğüne yükselmiştir. 1811 yılında "İzlandaca ve Diğer Antik Nors Dillerinin Gramerlerine Giriş" adlı Danca bir kitap yayımlamıştır. Bu kitabın yayımlanmasında yararlandığı kaynakların başında atalarının el yazmaları ve diğer yazılı materyallerinin geldiğini de belirtmiştir.
Rask, İzlanda'yı ziyaret etmiş, 1813-1815 yılları arasında burada kalmış, İzlandacasını geliştirip edebiyata, geleneklere ve göreneklere aşinalık kazanmıştır. 1816 yılında ilk ödülü olan İzlanda Edebiyatı Ödülü'ne sahip olmuştur.
1816 yılının ekim ayında, Rask Danimarka'yı bir heyetle terk etmiştir. Bu heyetle ortak amacı Kopenhag Kütüphanesi'ne el yazmaları kazandırmak ve Doğu Dilleri hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaktır. İlk durağı, iki yıl kaldığı İsveç olur. İsveç'te bulunduğu süre içerisinde dilini ilerletmek için Finlandiya'ya da bir gezi düzenlemiştir. Finlandiya'da 1817 yılında "Anglo-Saksonca Dilbilgisi" adında İsveççe bir kitap yayımlamıştır. 1818 yılında ise Kopenhag'da, Danca bir kitabı daha basılmıştır: "Antik İskandinavca ve İzlandacanın Kökenleri Üzerine Bir Deneme". Bu kitabında dillerin, özellikle Latince ve Yunanca ile olan benzerliklerini incelemiştir.
Aynı yıl, Snorri Sturluson'un ve Sæmundr Fródhi'nin Edda'larının yer aldığı, ayrıca şiirlerin İsveççe tercümelerini de barındıran ilk seriyi yayımlamıştır. Stokholm'den Sankt-Peterburg'a varan Rask, 1819 yılında Almanca bir eser daha vermiştir: "Norveç, İzlanda, İsveç ve Finlandiya'nın Dilleri ile Edebiyatları". Eser Vienna Jahrbücher'in altıncı sayısında yayımlanmıştır. Rusya'dan Pers İmparatorluğu'na giden Rask, Tebriz, Tahran, Persepolis ve Şiraz gibi şehirlerde bulunmuş, yaklaşık altı hafta içinde Farsçayı epey akıcı bir şekilde konuşur duruma gelmiştir.
1820 yılında Buşehr'de Bombay için girişimlerde bulunmuş, burada kaldığı sürece de İngilizce olarak "A Dissertation on the Authenticity of the Zand language" (Zend Dili'nin Geçmişten Kalma Özellikleri Üzerine Bir İnceleme) adlı bir eser vermiştir. Bombay'dan Hindistan'a, Seylan'a gitmiş, yine İngilizce olarak burada da, "A Dissertation respecting the best Method of expressing the Sounds of the Indian Languages in European Characters" (Hintçe Seslerin Avrupa Dilleri Karakterleriye Gösteriminin En İyi Yöntemi Üzerine Bir İnceleme) adında bir kitap yazmıştır. Ardından 1823 yılı Mayıs ayında Kopenhag'a geri dönen Rask, kayda değer sayıda doğu el yazmalarını ülkesinin başkentine götürmüştür. Danimarka'ya götürdüğü el yazmaları arasında Farsça, Zend dili, Pali ve Sinhala dilinde yazılmış çok değerli parçalar da bulunmaktadır. 14 Kasım 1832'de Badstuestraede-Kopenhag'da ölmüştür.
Doğudan dönmesi ve ölümü arasında anadilinde "İspanyolca Dilbilgisi" (1825), "Frizce Dilbilgisi" (1825), "Danca İmlası Üzerine Bir Deneme" (1826), "Antik Mısır Kronolojisi ve İtalyanca Dilbilgisi Üzerine İnceleme" (1827) gibi eserler vermiştir.
1822 yılında, en az yirmi beş dili ve lehçeyi çok iyi bir şekilde konuşabilir duruma gelmiştir. Pek çok dilbilimsel el yazması Kopenhag'da, kralın kütüphanesinde yer almıştır. Rask'ın Anglo-Saksonca, Dnca ve İzlandaca kitapları Benjamin Thorpe, Repp ve George Webbe Dasent tarafından İngilizce olarak yayımlanmıştır. Karl Verner, Rask'ın izinden giden dilbilimcilerden biridir.
Rask'ın bildiği dillerden bazıları; Danca, İzlandaca, Norveççe, İsveççe, Fince, Almanca, İngilizce, Latince, İspanyolca, İtalyanca, Frizce, Zendce, Anglo-Saksonca, Farsça, Pali ve Sinhala dili olarak sayılabilir.
Rask'ın İzlandacaya en büyük katkısı, şüphesiz geliştirdiği standart alfabedir. İzlanda alfabesi günümüzdeki şeklini almadan önce uzun süre Rask'ın geliştirdiği hâliyle kullanılmıştır.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
