Osetçe

Osetçe (Osetçe: Ирон ӕвзаг, romanize: İron evzag), Kafkasya’da yaşayan Osetlerin konuştuğu Doğu İran dilleri grubundan bir dildir. Asıl olarak Rusya içindeki Kuzey Osetya-Alanya’da ve Gürcistan’da Güney Osetya’da konuşulur. Osetçe konuşan toplam kişi sayısı 700.000 kadardır. Bu nüfusun yaklaşık yüzde yirmisi, Gürcistan’ın değişik bölgelerinde yaşar.

Osetçe
ирон ӕвзаг (Iron evzag) дигорон ӕвзаг (Digoron evzag)
Telaffuz	Iron ewzag, Digoron evzag
Bölge	Kafkasya
Etnisite	Osetler
Dönem	2010
Dil ailesi	Hint-Avrupa Hint-İran dilleri İran dilleri Doğu İran dilleri İskit dilleri[1][2] Osetçe
Diyalektler	Digor diyalekti İron diyalekti
Yazı sistemi	Yunan (tarihi)[3] Kiril (resmi) Gürcü (c. 1820–1954) Latin (1923–1937)
Resmî durumu
Resmî dil	Kuzey Osetya Güney Osetya
Dil kodları
ISO 639-1	os
ISO 639-2	oss
ISO 639-3	oss
Glottolog	osse1243[4]
Kafkas dilleri üzerinde Osetçe.

Osetçe, Hint-Avrupa dilleri ailesinden Doğu İran dilleri grubuna giren dillerden biridir.^[5] İskit dillerinden geriye kalan tek dil Osetçedir. Kuzey Osetya’nın, eğitim dili ve aynı zaman da Rusça ile birlikte resmî dilidir. De facto Güney Osetya yönetiminin de resmî dili ve bu bölge halkının da eğitim dilidir.

Osetçe İron ve Digor olarak iki ana lehçeye ayrılır. İron, Kuzey ve Güney Osetya'da konuşulan iki şiveyi ve bu şivelere bağanan, değişik ağızları barındırır. Digor, Kuzey Osetya'nın batısında konuşulur. Osetçe'nin bir üçüncü lehçesi de, orta çağ'daki göçler sonucu, 17. yüzyıla kadar Macaristan'da konuşulan, bu gün ölü bir dil olan Yas dilidir.

Kelimeler

Aşağıdaki tablo Osetçenin diğer Hint-İran ve Hint-Avrupa dilleri ile olan bağlantısını göstermektedir.

Bazı kelimelerin çeşitli dillerdeki karşılığı

Türkçe	ateş	ay	yeni	anne	kız kardeş	gece	burun	üç	kırmızı	sarı	yeşil	kurt
Osetçe	арт [ärt]	мӕй [mɐj]	нӕуӕг [nɐˈwɐg]	мад [mäd]	хо [χo]	ӕхсӕв [ɐχˈʃɐv]	фындз [fɘn(d)z]	ӕртӕ [ɐrˈtɐ]	сырх [ʃɘrχ]	бур [bur]	цъӕх [t͡sʼɐχ]	бирӕгъ [ˈbirɐʁ]
Peştuca	اور ōr	مياشت myāšt	نوی nəway	مور mōr	خور xōr	شپه špa	پوزه pōza	درې drē	سور sur	زيړ zyaṛ	شين šin	لېوه lēwə
Kürtçe	agir / ar	meh/heyv	nu	mak/dayik	xwişk	şev	poz	sê	sor	zerd/bor	kesk/şîn	gur / wir
Mazenderanca	tash	mung	nou	mār	khakher	shu	feni	se	serkh	zard	suz	werg
Farsça	آتش ātaş	ماه māh	نو now	مادر mādar	خواهر xāhar	شب šab	بینی / پوزه poze / bini	سه se	سرخ sorx	بور/ زرد zard / bur	سبز sabz	گرگ gorg
Sanskrit	agníḥ	mā́s/mā́saḥ	návaḥ/návyaḥ	mā́tā	svásā	nák/náktiḥ	nás/nā́sā	tráyaḥ	rudhiráḥ	pít	háriḥ	vṛ́kaḥ
Kati Dili	āŋo	mos	nuĩ	nua	sus	řotr	nāsuř	tre	puṭ	ādra	ādra	ṣiol
Almanca	Feuer	Monat	neu	Mutter	Schwester	Nacht	Nase	drei	rot	gelb	grün	Wolf
Latin	ignis	mēnsis	novus	māter	soror	nox	nasus	trēs	ruber	flāvus, gilvus	viridis	lupus
Modern Yunanca	φωτιά fôtiá	μήνας mếnas	νέος néos	μητέρα mêtéra	αδελφή adelfế	νύχτα nýhta	μύτη mýtê	τρία tría	κοκκινός kokkinós	κίτρινος kítrinos	πράσσινος prássinos	λύκος lýkos
Ermenice	հուր hur	ամիս amis	նոր nor	մայր mayr	քույր k'uyr	գիշեր gišer	քիթ k'it'	երեք yerek'	կարմիր karmir	դեղին değin	կանաչ kanač	գայլ gayl
Rusça	огонь ogon'	месяц mesâc	новый novıĭ	мать mat'	сестра sestra	ночь noč'	нос nos	три tri	красный krasnıĭ	жёлтый žëltıĭ	зелёный zelënıĭ	волк volk

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024.
2. "Arşivlenmiş kopya". 1 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2024.
3. Kim, Ronald (2003). "On the Historical Phonology of Ossetic: The Origin of the Oblique Case Suffix". Journal of the American Oriental Society. 123 (1): 43–72. doi:10.2307/3217844. JSTOR 3217844.
4. Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Modern Ossetic". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
5. "Arşivlenmiş kopya". 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021.