Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Finansta, opsiyonlar belirli bir malı, kıymeti veya finansal göstergeyi önceden anlaşılmış belli bir vade ve fiyattan alma-satma hakkı veren kontratlardır. Opsiyonu satın alan taraf opsiyon sözleşmesine karşılık, sözleşme tarihinde veya sözleşmede belirlene bir tarihte belli bir prim karşılığı ödemek zorundadır. Opsiyon sahibi opsiyon sözleşmesini yine sözleşmede belirlenen süre içinde veya sonunda kullanma hakkına sahip olmaktadır ancak vadeli işlemler sözleşmesinden farklı olarak herhangi alma veya satma yükümlülüğü yoktur.[1] Bu sebeple, opsiyon hakkını alan tarafın kaybı en fazla ödediği primdir. Opsiyon hakkını satan taraf ise bu prim kazancını elde etmektedir.[1]
Opsiyon sözleşmesindeki taraflar miktar, işlemin vadesi, vade tarihindeki kullanım fiyatı ve opsiyon hakkını alan tarafın ödeyeceği prim konusunda sözleşme yapılan tarihte anlaşırlar. Opsiyon hakkını alan taraf, anlaşılan prim miktarını opsiyon hakkını veren tarafa genelde anlaşma tarihinde çoğunlukla nakden öder. Bunun dışında, opsiyonun hakkından doğan para değiş-tokuşuna kadar, başka herhangi bir para değişimi yapılmaz.
Opsiyonlar alıcıları, sözleşmedeki vadenin türü, sözleşmenin dayanak varlığı, sözleşmenin alındığı piyasa, kullanım fiyatının belirlenmesi veya sözleşmedeki vadenin zamanı gibi değişik yönlerden adlandırılırlar.
Hakların uygulanabilme vade açısından opsiyon türleri birkaç türe ayrılırlar:
Verdiği daha geniş hak uygulanabilme vadesinden dolayı, Amerikan tipi opsiyonların değeri genelde Avrupa tipi ve Bermuda tip opsiyonların fiyatlarından yüksektir. benzer bir şekilde, Bermuda tipi opsiyonun da Avrupa tipi opsiyondan daha fazla fiyatı olur. Ancak, faizler pozitif ise ve opsiyon alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark (İng. spread) göz ardı edilirse, dayanak varlığı temettü ödemeyen, aynı kullanım fiyatı ve opsiyon vadesine sahip Amerikan tipi alım opsiyonu ile Avrupa tipi alım opsiyonun fiyatları teorik olarak eşit olur.
Alım ya da satım opsiyonlarından birinin bulunmadığı piyasalarda bulunan Avrupa tipi basit opsiyonlar için alım-satım opsiyon paritesinden (İng. Put-Call parity) faydalanılabilir.
1973 yılında Amerikan Ekonomistler Fischer Black, Myron Scholes ve Robert C. Merton aynı zamanda opsiyonların gerçek değerlerini belirleme yöntemi adlı birbirinden ayrı iki makale yayınlamışlardır. Scholes ve Merton'ın çalışmaları 1997 yılında Nobel Ödülünü almıştır. Finans dünyasında sıklıkla kullanılan bu modelleme, Black-Scholes ya da Black-Scholes-Merton modeli olarak literatürde yerini almıştır. Black modeli ve Garman-Kohlhagen modeli yine aynı doğrultada benzer varsayımlara sahip modellerdir.
Analitik formüllerin var olmadığı durumlarda ise latis yöntemleri (Binom opsiyon fiyatlama modeli), Monte Carlo simülasyonu, sonlu fark yöntemleri veya daha ileri düzeyde integral yaklaşım hesapları kullanılmaktadır.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
