Monizm

Monizm ya da bircilik, her şeyin bir tek zorunluluğun, ilkenin, madde ve enerjiden olduğunu iddia eden veya tek bir tözden kaynaklandığını savunan felsefi görüş.

Monizm, mutlak olarak iki tür madde (veya zorunluluk, ilke) olduğunu ileri süren dualizmden ve mutlak olarak birçok türde madde (veya zorunluluk, ilke) olduğunu ileri süren pluralizmden ayrılmaktadır. Felsefe alanında temel sorulardan biri olan teklik-çokluk sorununa çokluğun da aslında tek olabileceği görüşünü getirmektedir.^[1] Ruhsal olanın maddeden kaynaklandığını savlayan maddecilik ve tinsel olan ilk kaynak olarak gören düşüncecilik birci felsefi akımlardır.

Genellikle monizmin panteizm, panenteizm ve içkin bir Tanrı inanışı ile ilişkili olduğu düşünülür. Ayrıca, saltçılık (absolutizm) ve monad da monizmle yakından ilgilidir. İlk temsilcisinin Parmenides olduğu bilinmektedir. Pisagor da monist olarak bilinmektedir. "Bir" sayısı Pisagor'a göre mutlak ve kutsaldır. Aynı zamanda Çok'u da içinde barındırmaktadır.

Etimoloji

"Monizm" terimi ilk olarak Alman düşünürü Christian von Wolff tarafından kullanılmıştır. Monismus, Yunanca yalnız demek olan monos sözcüğünden türetilmiş olan bir terimdir.^[1] Orhan Hançerlioğlu tarafından yazılan Felsefe Ansiklopedisi - Kavramlar ve Akımlar adlı yapıtın Cilt I, s.179'da tekçilik ve bircilik sözcükleri monismus teriminin Türkçe karşılığı olarak kullanılmıştır.

Kaynakça

1. Orhan Hançerlioğlu. Felsefe Ansiklopedisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. ss. Cilt 1, 179.