Metil tert-bütil eter

Metil tert-bütil eter (MTBE), yapısal formülü (CH
3)
3COCH
3 olan organik bir bileşiktir. MTBE suda biraz çözünebilen uçucu, yanıcı ve renksiz bir sıvıdır. Öncelikle yakıt katkı maddesi olarak kullanılan MTBE, oktan oranını ve vuruntu direncini artırmak ve istenmeyen emisyonları azaltmak için benzine karıştırılır.^[1][2]

Metil tert-bütil eter

Adlandırmalar
Sistematik IUPAC adı 2-metoksi-2-metilpropan
Tanımlayıcılar
CAS numarası	1634-04-4
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
Kısaltmalar	MTBE
ECHA InfoCard	100.015.140
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID3020833
SMILES O(C(C)(C)C)C
Özellikler
Kimyasal formül	C5H12O
Molekül kütlesi	88,15 g mol−1
Görünüm	renksiz sıvı
Yoğunluk	0.7404 g/cm3
Erime noktası	-109 °C
Kaynama noktası	55.2 °C
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Üretimi

MTBE, metanol ve izobütilenin kimyasal reaksiyonu yoluyla üretilir. Metanol esas olarak doğal gazdan üretilir,^[3] burada buhar reformasyonu doğal gazdaki (özellikle metan) çeşitli hafif hidrokarbonları karbon monoksit ve hidrojene dönüştürür.^[4] Elde edilen gazlar daha sonra metanol oluşturmak için bir katalizör varlığında reaksiyona sokulur.^[5] İzobütilen çeşitli yöntemlerle üretilebilir; n-bütan izobütana izomerize edilebilir ve bu da izobütilene dehidrojene edilebilir.^[6] Halcon işleminde, izobütan oksijenasyonundan türetilen t-Bütil hidroperoksit, propilen oksit ve t-bütanol üretmek için propilen ile reaksiyona sokulur, t-bütanol, izobütilene dehidre edilebilir.

Kullanımları

Benzin katkısı

MTBE, benzinli motorlar için yakıtta yakıt bileşeni olarak kullanılır. Benzinin oksijen içeriğini yükselttikleri için yaygın olarak oksijenatlar olarak bilinen bir grup kimyasaldan biridir.

ABD'de MTBE, 1979'dan beri benzinde düşük seviyelerde kullanılmış ve motor vuruntusunu önlemek için vuruntu önleyici katkı maddesi olarak tetraetilkurşunun (TEL) yerini almıştır.^[7] Oksijenatlar ayrıca benzinin daha eksiksiz yanmasına yardımcı olarak egzoz borusu emisyonlarını azaltır ve aromatikler (örn. benzen) gibi benzin bileşenlerini seyreltir veya yer değiştirir. Diğer oksijenatların ve oktan artırıcıların piyasaya sürülmesinden önce rafineriler, harmanlama özellikleri ve düşük maliyeti nedeniyle MTBE'yi seçiyordu.

Etanol ve etil tert-bütil eter (ETBE) gibi diğer eterler dahil olmak üzere diğer oksijenatlar benzin için katkı maddesi olarak mevcuttur. Etanol, ABD ve Avrupa'daki tarım ve diğer çıkar grupları tarafından güvenli bir alternatif olarak ilan edildi. 2003 yılında California, MTBE'yi etanol ile değiştirmeye başlayan ilk ABD eyaletiydi. Etanole bir alternatif, etanol ve izobütenden üretilen ETBE'dir. Katkı maddesi olarak performansı MTBE'ye benzer, ancak metanole kıyasla etanolün fiyatının daha yüksek olması nedeniyle daha pahalıdır.

Çözücü olarak

Tert-bütil grubu MTBE'nin potansiyel olarak patlayıcı peroksitler oluşturmasını engellediğinden MTBE, endüstride (akademik araştırmalarda yaygın olarak kullanılan) dietil etere daha güvenli bir alternatif olarak kullanılır. Dietil eterden daha az yaygın olarak kullanılmasına rağmen akademik araştırmalarda çözücü olarak da kullanılır.^[8][9][10] Bir eter olmasına rağmen, MTBE zayıf bir Lewis bazıdır ve Grignard reaktiflerinin oluşumunu desteklemez. Ayrıca güçlü asitlere karşı kararsızdır. Brom ile tehlikeli bir şekilde reaksiyona girer.^[11]