En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
Merve Kavakcı
Türk akademisyen, siyasetçi ve diplomat Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Merve Safa Kavakcı (d. 19 Ağustos 1968, Ankara), Türk akademisyen, siyasetçi ve diplomat.
.jpg)
Remove ads
Fazilet Partisi'nden 1999 seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak seçildi. 2 Mayıs 1999'da TBMM'de ant içme törenine türbanlı gelince mecliste protesto edildi ve salonu terk etmek zorunda kaldı.[1] ABD vatandaşlığını alırken Türk makamlarından izin belgesi almadığı için bakanlar kurulu kararıyla vatandaşlıktan çıkartıldı.[2] Milletvekilliği de bu gerekçeyle düşürüldü.[3]
1999 yılında ABD'ye yerleşti. Washington'da George Washington Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak görev yaptı.[4] Üsküdar Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi olarak görev yaptı,[5] aynı üniversitenin Postkolonyal Çalışmalar Uygulama ve Araştırma Merkezi (PAMER) Müdürlüğünü de yürütttü.[6] 3 Temmuz 2017 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararına göre, Kavakcı'nın Türk vatandaşlığının kaybettirilmesine dair 13 Mayıs 1999 tarihli Bakanlar Kurulu kararı, İçişleri Bakanlığının 12 Mayıs 2017 tarihli yazısı üzerine, 26 Mayıs'ta Bakanlar Kurulunca yürürlükten kaldırıldı.[7] Dışişleri Bakanlığının yaz dönemi kararnamesiyle Kuala Lumpur Büyükelçiliğine atandı, 2 Haziran 2022'de bu görevi sona erdi.[8]
12 Ağustos 2022 tarihinde Cumhurbaşkanlığı tarafından Dışişleri Bakanlığı Dış Politika Danışma Kuruluna üye olarak atandı.[9] 23 Mart 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Merve Safa Kavakçı'yı Dışişleri Bakanlığı Dış Politika Danışma Kurulu Üyeliği görevinden aldı.[10]
Remove ads
Yaşamı
Özetle
Bakış açısı
Kavakcı, Sakarya doğumlu[11] Gürcü asıllı[12] İslam hukuku profesörü Yusuf Ziya Kavakçı ile Ispartalı[13] Alman dili ve edebiyatı uzmanı Gülseren Gülhan Kavakcı'nın kızı olarak 19 Ağustos 1968'de Ankara'da doğdu. Babası, 1970'li yıllarda Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi dekanıydı.[14] Anne ve babası 1974 yılından sonra üniversitelerde ilk başörtüsü eylemi yapanlar arasında anılmaktadır. Başörtüsünden dolayı üniversitede tepki çeken annesi Atatürk Üniversitesi'ndeki görevinden istifa etti. Babası ise yetkisini keyfi kullandığı gerekçesiyle görevinden alındı ve 1982'de üniversiteden istifa etti.[15] Daha sonra ABD'ye yerleşen babası, şu anda Islamic Association of North Texas'da [en] görev yapmaktadır.[16] Merve Kavakcı'nın çocukluğu Erzurum'da geçti.[17] TED Ankara Koleji'ni bitirdikten sonra Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesine girdi.[18] Burada iki yıl okuduktan sonra baş örtüsü yasağı nedeniyle okuldan ayrıldı.[19] Daha sonra ABD'ye giderek Texas Üniversitesi'nde Bilgisayar Mühendisliği eğitimi aldı. Üniversite birinci sınıftayken Ürdün asıllı ABD vatandaşı Ali Ahmad Abushanab ile evlendi. ABD vatandaşlığını evliliği dolayısıyla kazandığını belirtti, ancak vatandaşlığı bu şekilde kazandığının doğru olmadığı iddia edildi.[20] Bu evliliğinden Fatma Gülham ve Meryem Ali isminde iki kızı oldu. Eşinden 17 Haziran 1993'te ayrıldı,[21] ayrılma gerekçesi olarak eşinin Türk düşmanlığı yaptığını iddia etti.[19] Eşinden ayrıldıktan sonra Türkiye'ye döndü, siyasi hayatına başladı. 29 Ekim 1999'da Sivaslı iş adamı Bekir Lütfü Yıldırım ile evlendi.[22] 2005 yılında şiddetli geçimsizlik nedeniyle ayrıldılar.[23] Temmuz 2010'da Adalet Partisi milletvekillerinden Nadir Latif İslam'ın oğlu doktor Cihangir İslam ile üçüncü evliliğini yaptı. Kavakcı'nın Harvard Üniversitesi'nden kamu yönetimi yüksek lisansı ve Howard Üniversitesi'nden siyasal bilim doktorası var.[24]
Remove ads
Siyasi yaşamı
Özetle
Bakış açısı
ABD'den Türkiye'ye döndükten sonra, 1994 yılında Refah Partisi'ne katıldı ve kadın kollarında çalıştı.[13] Refah Partisi'nin kapatılmasından sonra 18 Nisan 1999 seçimlerinde Fazilet Partisi İstanbul milletvekili olarak seçimlere katıldı, İstanbul milletvekili olarak seçildi.[25] 2 Mayıs 1999'da, Yüksek Seçim Kurulu'ndan mazbatasını alan, Kavakcı 21. Dönem 1. Yasama yılı birinci birleşime katıldığı sırada DSP'li milletvekilleri tarafından protesto edildi.[1] Yoğun protesto nedeniyle and içme törenini yapamadan meclis salonunu terk etti.[26]
Türkiye'nin Houston Başkonsolosluğu'nun ABD Dallas Göç ve Vatandaşlık Bürosundan temin ettiği belgelere göre 2 Mayıs 1992 tarihinde Green Card'a hak kazandığı, 5 Mart 1999 tarihinde ise yemin ederek ABD vatandaşlığına geçtiği İsmail Cem tarafından açıklandı.[27]
13 Mayıs 1999'da Bakanlar Kurulu kararnamesi ile Türk makamlarının iznini almadan Amerikan vatandaşlığına geçtiği gerekçesiyle Türk vatandaşlığından çıkartıldı. Bu gerekçeyle de milletvekilliği düşürüldü.[28][29] Karar, anayasa hukukçuları açısından tartışma konusu oldu. Anayasa hukukçusu Kemal Gözler, seçilmiş bir kişinin seçildikten sonra vatandaşlığının düşürülmesi halinin anayasada ve kanunlarda öngörülmediğini belirtti.[3]
Kavakcı, vatandaşlıktan çıkartılma kararı alındıktan sonra, haklarını tekrar elde etmek için Danıştaya başvuruda bulundu. Ağustos 1999'da DGM cumhuriyet başsavcısı Nuh Mete Yüksel, milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması için fezlekeyi TBMM Adalet bakanlığına gönderdi. Başbakanlıkça ve adalet bakanlığınca dokunulmazlığının kaldırılması kabul edildi. Ancak vatandaş olmayan birinin dokunulmazlığının da olmayacağı tartışmaları yapıldı.[30]
13 Ekim 1999'da yurt dışına çıkış yasağı konuldu ve Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Başsavcılığı, 18 Ekim 1999 gecesi, Kavakçı'nın evinde arama yaptı.[31] Yüksel, bu arama ve yapılış biçiminin usulsüz yapıldığı gerekçesiyle eleştirildi ve uyarı cezası aldı.[32]
Fazilet Partisi'nin kapatılması
Fazilet Partisi'nin kapatılması istemiyle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'nca Anayasa Mahkemesi'ne 4 Haziran 1999'da açılan davadaki iddianamede, Recai Kutan olmak üzere Fazilet Partisinin tüm yöneticilerinin Kavakcı'nın, hem mecliste türbanlı olarak yemin edebileceğinin hem de çalışmalarına türbanlı olarak katılabileceğinin propagandasını yaptığı söylenmektedir. Ayrıca Nazlı Ilıcak'ın çeşitli televizyon programlarında yaptığı yorumlarla, kendisinin bunun için özel olarak seçildiğini söylediği iddia edilmektedir.[33]
Ek iddianamede, 26 Aralık 1997 tarihinde ABD'nin Chicago kentinde, ABD merkezli Filistin İslami Birliği (IAP) tarafından düzenlenen konferansta yaptığı konuşma Anadolu Ajansı bülteninden alınmış konuşma metninden bir kısım bulunmaktadır. Bu konuşmada: ...Bizim dava çalışmamızda, erkeklerinkine paralel şekilde, yukarıdan aşağıya bir hiyerarşjk model kurduk. Her şehirde merkezdekiyle aynı yapılanma var. Bir kişi, seçimden sorumlu. Başka birisi eğitimden, halkla ilişkilerden, mali işlerden. Her şehirde 11 departman var. Ve her şehirde mahallelerde, kasabalarda, cihat yapmak için Hizb-i Refah pozisyonları mevcut. Ve her mahallede sokak ve apartman temsilcileri var, dolayısıyla apartman apartman çalışarak, Hizb-i Refah kadınlar insanları davaya çağırıyor... IAP’nin seçkin üyeleri, 21. yüzyıla girerken, sonunda şunu söylemek isterim ki, Dünya müslümanları olarak amacımız, yüzyıllar önce olduğu gibi. Kur’anda belirtildiği gibi olmalıdır.... dediği iddia edilmektedir.
Ek iddianamede bu konuşma metni ile beraber 1996 yılında Kuzey Amerika İslami Birliği kongresinde yaptığı konuşma metninden bir kısım da yer almaktadır. Bu konuşmada ise; ....Bu da ibadet ve cihat anlamına gelmektedir. (salondan tekbir sesleri) Hizb-i Refah Kadınlar komisyonu olarak, davamızda yukarıdan aşağı hiyerarşik bir sistem kullandık. Erkeklerinki gibi bir karargahımız var. Onlarla paralel çalışmalar yürüttük. Kuşkusuz daima Başbakanımız Necmettin Erbakan'ın kumandası altında olduk. Kapı kapı ev ev propaganda çalışmasında, karargahta raporlar aldık. Refahı kabul eden islamı de kabul etmiştir.... dediği belirtilmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Gerçekleştirilmek istenen hedefler bakımından Kavakcı'nın konuşmalarının, Fazilet Partisi'nin Refah Partisi'nin devamı olduğunun iddiaları karşılık partinin savunması: Fazilet Partisi Milletvekili Merve Kavakcı'nın kapatılan Refah Partisi'nin de bir üyesi olması ne anayasal ne de yasal anlamda bu iki parti arasında bir devamlılık ilişkisi olduğunu gösterir. Bir partinin hangi hallerde kapatılmış bir partinin devamı sayılacağını yukarıda açıklamıştık, bu olayı o çerçevede düşünmeye hiçbir bakımdan imkân yoktur. Merve Kavakcı Partimizin sözcüsü veya yetkili bir organı yahut mercii, makamı da değildir. Bundan dolayı onun şu veya bu toplantıda konuştuklarının partimizi bağlaması da düşünülemez olmuştur.[34] Bu iddialar ve savunmalar sonucunda Merve Kavakcı olayı ile birlikte diğer iddialar da değerlendirilerek, Fazilet Partisi Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 68. maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen laik Cumhuriyet ilkesine aykırılık oluşturduğu sonucuna vararak, partinin iddia edilen faaliyetlere bir tepki göstermediği gibi benimsemesinin anayasa'nın 69. maddesi, Siyasi Partiler Yasası'nın 101. ve 103. maddelerine göre odak olmaya esas olduğu söylenerek kapatılmştır. Bununla birlikte Merve Kavakcı ve bazı milletvekilleri beş yıl süre ile bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve denetçisi seçilemez denilmiştir.[35]
Kavakçı-Türkiye AİHM Davası
Kavakçı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne 28 Mayıs 2001 tarihinde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin temel insan haklarını güvence altına alan 34. maddesi gereği Türkiye aleyhine dava açtı. Kavakçı'yı, mahkemede Strazburg barosu avukatlarından Laurent Hincker ve Ankara barosu avukatlarından Salim Özdemir temsil etti.
AİHM davasında, Kavakçı’nın şikayetinde Türkiye’ye yönelik olarak adil yargılanma hakkının ihlali, dini inançları ve türban takması nedeniyle ayrımcılığa uğradığı ve milletvekilliğinin haksız bir şekilde düşürüldüğü iddiaları yer aldı. AİHM, beş yıllığına seçilme yasağı getirilmesini seçilme hakkı açısından bir ihlal olarak değerlendirerek tazminata hükmetti. Milletvekilliğinin düşürülmesiyle ilgili ayrı bir inceleme yapılmasına gerek olmadığını belirterek, davacıların serbest seçim hakkı dışındaki diğer şikayetlerini reddetti.[28][36]
Remove ads
Eleştiriler
Merve Kavakçı'nın yakınlarının devlet kurumlarına yerleştirilmesi tepki çekti.[37]
1999 genel seçimlerinden sonra milletvekili seçilen Kavaçı'nın yemin töreni sırasında milletvekillerinin protestosu sürerken dönemin başbakanı Bülent Ecevit kürsüden yaptığı konuşmada, "Türkiye'de hanımların giyim kuşamına, başörtüsüne özel yaşamlarında hiç kimse karışmıyor. Ancak burası hiç kimsenin özel yaşam mekanı değildir. Burası devletin en yüce kurumudur. Burada görev yapanlar, devletin kurallarına, geleneklerine uymak zorundadırlar. Burası devlete meydan okunacak yer değildir. Lütfen bu kadına haddini bildiriniz." dedi.[1]
Dönemin cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, Kavakçı'nın meclisteki yemin törenine türbanlı olarak gelmesini olaydan kısa bir süre verdiği röportajda "provokasyon olduğunu, devletin dine alet edilmek istendiğini" söyleyerek eleştirdi.[1]
Merve Kavakçı, 2004'te verdiği röportajda 1999 Türkiye genel seçimlerinde milletvekili adayı olmasına Recep Tayyip Erdoğan'ın, "Başörtülü olmamın siyasette zorluk yaratabileceğini, istismar edilebileceğini" söyleyerek sıcak bakmadığını söyledi.[38]
Çalışmaları
Kitapları
Ödülleri[42]
- Yılın Annesi Ödülü: Ankara Başkent Kadın Platformu Ulusal Gençlik Organizasyonu (1999, Türkiye)
- İnsanlığa Hizmet Ödülü: Haus der kulturellen Aktivitat und Toleranz (2000, Avusturya)
- İnsan Haklarının Gelişmesi ve Müslüman Kadının Güçlenmesi Çabalarının Tanınmasında Örnek Hizmet Ödülü Uluslararası Kadın ve Çocuk Derneği (2000, ABD)
- En Başarılı Kadınların Tanınması NAACP/GWU (2004, ABD)
- Sosyal Adalet Takdirname Belgesi New York Universitesi (2006, ABD)
- Dünyanın En Etkili 500 Müslümanı (Georgetown University) (2009, ABD)
- Vefa Ödülü: İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği (MAZLUMDER) (2011, Türkiye)
Remove ads
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads