Menemenlizade Rifat Bey

Menemenlizade Rifat Bey (1856-1932), son Osmanlı döneminde siyaset adamı.

Menemenlizade Rifat Bey
Divan-ı Ali-i Muhâsebât Reisi
Görev süresi 14 Eylül 1909 - 24 Ocak 1913
Yerine geldiği	İsmail Zühdü Bey
Yerine gelen	Mehmed Tevfik Bey
Maliye Nazırı
Hükümdar	V. Mehmed
Kişisel bilgiler
Doğum	1856 Adana  Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	1932

Yaşamı

Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşamış, zamanla Adana ve çevresine yerleşerek bölgenin yönetiminde söz sahibi olan âyânlardan biri olmuş Menemencioğulları ailesindendir.^[1] 1856’da Adana Vilayeti'ne bağlı Karaisalı Kazası’nın merkezi olan Çiçeli Köyü’nde doğdu.^[2] Özel hocalardan ders aldı. Şûrâ-yı Devlet ve Divan-ı Muhasebat kalemlerinde yetişti (1884).

Adana (1886), Balıkesir (1888), Van (1889), Bağdat (1891), Şam (1894) Defterdarlığı, Maliye Müfettişliği, Tahsilat Müdürlüğü, Gelirler Muhasebeciliği yaptı. Hüseyin Hilmi Paşa Hükûmetinde Ziya Paşa'nın istifası üzerine Maliye Nazırı oldu. Tevfik Paşa Hükûmetinde de Maliye Nazırlığını korudu. İkinci Hüseyin Hilmi Paşa Hükûmetinde de Maliye Nazırı oldu. Memurların tasfiyesinde görev aldı. Şûrâ-yı Devlet Reisi Raif Paşa'nın ülkede iç güvenliğin sağlanması için on yıl siyasî cemiyetlerin yasaklanması önerisine karşı çıktı ve İttihad ve Terakki Cemiyeti'nin son zamanlarda ülkeye yaptığı hizmetlerin unutulmamasını istedi. Harbiye Nazırı ile anlaşamadı istifa etti.

Mahmud Şevket Paşa Hükûmetinde yine Maliye Nazırı oldu. 14 Mart 1914'te Meclis-i Âyan üyeliğine atandı. Bu meclisin başkanlığını da yapan Rıfat Bey, Mondros Mütarekesi'nden sonra Nisan 1919'da tutuklandı. Divan-ı Harb-i Örfi'de yargılandı. Suçsuz bulundu.

1920'de toplanan Saltanat Şurası'na katıldı ve Sevr Antlaşması'nı onayladı. Bu, siyasî hayatının sonu oldu. 1932'de öldü.^[3]

Ailesi

Namık Kemal'in kızı Feride Hanım ile evlenmiştir, bu evlilikten Ayşe Beraat, Nahide, Numan ve Muvaffak isimli çocukları olmuştur.^[4]

Bir ayağı sakat olduğu için aksayarak yürüyen Mehmed Rifat, Topal Rifat Bey diye de anılırdı. Kayınpederi Namık Kemal’e damadının bu özrünü hatırlatan birine Namık Kemal: "Başına bakmaktan ayağına bakmaya vaktim olmadı." şeklinde cevap vermiştir.^[2]

Kaynakça

1. Karakoç, Ercan; Yayla, Turay (2020). "Ünlü Menemencioğlu Ailesi Ve Türk Bürokrasisindeki Yerleri". Anadolu Ve Balkan Araştirmalari Dergisi. 3 (5). s. 99. doi:10.32953/abad.690885. ISSN 2618-6004. 28 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.
2. "Divan-ı Ali-i Muhâsebât Reisleri" (PDF). sayistay.gov.tr. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023.
3. Türkiye Büyük Millet Meclîsi Vakfı Yayınları No : 15 Türk Parlamento Tarihi Meşrutiyete Geçiş Süreci I. ve II. Meşrutiyet II. Cilt Ayan Ve Mebûsân Meclisleri Üyelerinin Özgeçmişleri Prof. Dr. İhsan Güneş Türk Parlamento Tarihi Araştırma Grubu sayfa 171
4. Yener Süsoy (25 Aralık 2006). "Kahire'nin son tanığı". Hürriyet (gazete). 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2021.