Max Brod

Max Brod (d. 27 Mayıs 1884, Prag – ö. 20 Aralık 1968, Tel Aviv), Yahudi kökenli Alman yazar, bestekâr ve gazetecidir.

Max Brod
Doğum	27 Mayıs 1884(1884-05-27) Prag, Çekya
Ölüm	20 Aralık 1968 (84 yaşında) Tel Aviv, İsrail
Meslek	Yazar, bestekâr, gazeteci
Dil	Almanca
Milliyet	Yahudi
Eğitim	Prag Üniversitesi

Günümüzde Çekyanin başkenti olan, fakat o zamanlar Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ın Bohemya bölgesine bağlı olan Prag'da doğmuştur. Kendisi çok üretken bir yazar olmasına rağmen daha çok Franz Kafka'nın yakın arkadaşı, biyograficisi ve kitaplarını yayınlayan kişi olarak tanınmaktadır.

Max Brod aynı zamanda önemli bir yazar, bir çevirmen ve bestekârdır. Ayrıca önemli bir yazar olan Franz Werfel'i de keşfeden kişidir.

Yaşamı

Babası bir bankacıydı, annesi ise kendini çocuklarına ve onların eğitimlerine adayan bir kadındı. İlk gittiği okul Almanca konuşulan bir Yahudi okuluydu. Bu okulda ileride yakın arkadaşı olacak olan Felix Weltsch le tanıştı ve ikisi liseyi de Stephans Cimnazyum'da birlikte okudular. Üniversitede tercihini hukuk okumaktan yana kullandı ve Charles-Ferdinand Üniversitesi'ne devam etti. Çocukluğu ağır hastalıklarla ve annesinin ruhsal rahatsızlıklarıyla geçmiştir. Müzik onun yaşamında çok önemli bir rol oynamıştır, ailesi de müzikle çok yakından ilgilidir, tam bir opera dostudurlar. Babası genelde güçlü sesiyle Arien von Meyerbeer, Wagner vb. sanatçılardan söylerken, annesi genelde Verdi'nin "La Traviata'sını tercih etmiştir. Ailesinin müzikle bu kadar yakından ilgilenmesi, Max Brod'un ve kardeşleri Otto ve Sophie'nin müzikle ilgilenmelerinde çok önemli rol oynamıştır. Franz Kafka ile ilk kez 23 Ekim 1902'de Prag'da öğrencilerin istedikleri konuda fikir bildirebildikleri, tartışmalara katılabildiği bir toplantıda karşılaşmıştır. Brod o toplantıda Arthur Schopenhauer üzerine bir konuşma yapmaktaydı, Kafka da oradaydı ve bütün konuşmayı hiçbir oturumu kaçırmadan takip etti, konferanstan sonra Brod'un yanına gitti ve evine kadar ona eşlik etti.Aralarındaki sohbetin bu denli uzun sürmesinin nedeninin; Brod'un Nietzsche'yi sahtekar olarak nitelemesi ve buna karşılık bu düşünüre karşı bir hayranlık besleyen Kafka'nın bunu kabullenememesi olduğu bilinmektedir.Aralarındaki dostluk bu tartışmayla başlamıştır.

Daha sonraki günlerde de sık sık buluştular, zamanla çok iyi iki dost oldular. Kafka, Brod'un ailesinin yanında misafir olarak kalmaya başladı ve orada ilk sevgilisi ve nişanlısı olacak olan Felice Bauer ile tanışmıştır. Max Brod, Kafka'nın aksine o dönem çabucak tanınıp önemli bir yazar olmuştur.

Henüz 24 yaşındayken Brod dördüncü kitabı olan Nornepygge Şatosu'nu yayımladı. Bu eser Berlin edebiyat çevresinde Ekspresyonizmin en usta eseri olarak kabul gördü. Bu ve bunun gibi birçok eseriyle Brod kısa zamanda Almancanın konuşulduğu edebiyat çevrelerinde tanınan bir kişi oldu.

Brod edebiyatın yanı sıra müzikle de yakından ilgilendi, Leoš Janáček gibi usta bir sanatçıyla birlikte çalıştı ve önemli opera eserleri seslendirdi. Ayrıca Brod sanatçılara destek vermeyi sürdürdü. "Aslan Asker Şvayk"ın Çek yazarı Jaroslav Hašek e verdiği destek ile onun ününün daha da artmasına olanak sağladı. Ayrıca Çek besteciler Bedrich Smetana ve Leoš Janáček'in operalarının librettolarını Almancaya çevirmesi ve Leoš Janáček'in biyografisini yazması iki büyük bestecinin de ülkeleri dışında daha fazla tanınmalarına yardımcı oldu. Kafka ise o dönemde göz önünde olan popüler biri değildi. Brod, Kafka'nın önemli eserleri olduğunu ve daha da iyi eserler yazabileceğini biliyordu, bu yüzden Kafka'ya hep yol gösteren, ona cesaret veren, Kafka'nın yaşamında en önemli yere sahip olan kişi oldu. 1907 yılında üniversiteden mezun olduktan sonra edebiyatla ilgilenmesine olanak sağlayacak rahatlıkta olan işi sayesinde çalışmalarını sürdürdü ve o dönem çıkarttığı Arkadia Yıllığı adlı dergide Kafka'nın ilk öykülerini yayımladı. Kafka ile birlikte İtalya, Almanya, Fransa ve İsviçre gibi ülkelere geziler yaptılar ve ortak bir eser yazmayı planladılar. Fakat dünya görüşlerindeki farklılık nedeniyle bunun mümkün olmadığı düşünülmektedir. Büyük ihtimalle de Kafka'nın günlük tutmasını sağlayan kişi de Max Brod'dur.1912 yılından itibaren Martin Buber'in etkisiyle aktif bir Siyonist oldu.Yaşamının sonuna kadar Yahudilerin Ortadoğu'da bir devlet kurma ve özgür olarak yaşama ideallerini savundu ve destekledi. Bu amaca hizmete eden Paganism, Christianity, Judaism: A Credo, Race Theory and Judaism, The Music of Israel gibi eserler yazdı. 1913 yılında evlendi ve 1924 yılında posta dairesindeki işinden ayrıldı ve bağımsızlığını ilan eden Çekoslovakya'da basın ve bilgilendirme bürosunda işe başladı. Bu yıl yakın dostu Kafka'yı kaybetti ve bu ölüm ile sıkı bir çalışma programına girdi. Amacı Kafka'nın eserlerini düzenlemekti. Bu düzenlemeleri yayımlamaya uygun şekilde yaparken bir yandan da Prager Tagblatt gazetesinde sanat ve tiyatro eleştirileri yazıyordu. Düzenlemelerin bitenlerini geciktirmeden yayımlatmaya başladı ve bu yayımlamalar 1937 yılına değin sürdü. 1937'de Kafka'nın ilk biyografisini yazdı ve yazım hayatına Nazilerin Çekoslovakya'ya kadar dayanması ve Yahudi kıyımı yapmaları nedeniyle 1939 yılında karısıyla birlikte ülkesinden kaçtı ve Filistin topraklarına gitti, orada Tel Aviv kentine yerleşti. Ölümüne kadar sonradan adı İsrail Ulusal Tiyatrosu olan Habimah'ta drama danışmanlığı yaptı. 1942 yılında karısını kaybetti. 1948 yılında Tel Aviv Belediyesi tarafından verilen Bialik Ödülü'ne layık görüldü.

Kafka’nın Brod’a Vasiyeti

Kafka 1924 yılında ölmüş ve Brod'a vasiyeti olarak, yazdığı edebi eserleri yakıp yok etmesini söylemiştir; fakat Brod, Kafka'nın vasiyetini yerine getirmek yerine onun yaşamının ve eserlerinin bütün dünya tarafından tanınmasının gerektiğini düşünmüştür. Brod Kafka'yı “Zamanımızın en büyük yazarı” olarak gördüğünden Kafka'nın eserlerini yayımlamaya karar vermiştir. 1925 yılından itibaren Brod, Kafka'nın roman parçalarını yayımlamaya başlamış ve ileriki 30 yıl içinde Kafka'nın biyografisiyle birlikte birçok eserini yayımlamıştır. Brod Kafka için söylenen “Kafkaesk” kavramından nefret ediyordu; çünkü Kafka'yı en iyi tanıyan kişi oydu ve Kafka kesinlikle bu tanıma uymuyordu.

Müzik Yaşamı ve Ölümü

Brod, hukukun yanı sıra tam bir müzik adamı, bestekâr ve piyanistti. Brod 1950'li yıllara kadar bestelerine devam etmiş ve önemli bestelere imza atmıştır.

1938 yılından 1947 yılına kadar Brod neredeyse hiçbir şey yayımlamamıştır, karısının ölümü onu olumsuz yönde etkilemiştir. Brod 1968 yılında Batı Almanya'ya yaptığı bir seyahatten Tel Aviv'e dönerken hayatını kaybetti, ölümüne kadar Tel Aviv'de serbest yazar, gazeteci ve Habimah ulusal tiyatrosunda dramaturg olarak çalışmıştır.

Brod'un ölümünden sonra geriye kalanlar (bunların içinde aynı zamanda Kafka'dan geriye kalanlar da bulunmaktadır) sekreterinde ve Brod'un yaşamına yön veren Esther Hoffe'de kalmıştır. Prag'daki Yahudi mezarlığında Kafka'nın mezarının karşısında Max Brod için yapılmış bir anıt vardır.

Kaynakça