Macaristan Sovyet Cumhuriyeti (Macarca: Tanácsköztársaság) Macaristan'da Béla Kun'un liderliğinde kurulan komünist bir rejimdir. Rusya'daki Bolşeviklerin yaptığı Ekim Devriminin ardından Avrupa'da kurulan Marksist-Leninist politikaların uygulandığı ilk komünist hükûmettir. Ömrü sadece dört ay sürmüştür. Romanya'nın Budapeşte'yi işgaliyle düşmüştür. Bu devletin varisi Macaristan Krallığı'dır. Krallık (1920-1944) arasında hüküm sürmüştür.
Macaristan Magyarországi Tanácsköztársaság Macaristan Sovyet Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 21 Mart 1919-1 Ağustos 1919 | |||||||||
 Macaristan tarafından sahip olduğu iddia edilen toprakların haritası, Mayıs-Ağustos 1919 Nisan 1919'da Romanya kontrolündeki topraklar
Macaristan kontrolündeki topraklar
Daha sonra Macaristan tarafından kontrol edilen topraklar
Fransa ve Yugoslav ülkeleri kontrolündeki topraklar
| |||||||||
| Başkent | Budapeşte | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Macarca | ||||||||
| Hükûmet | Sosyalist cumhuriyet | ||||||||
| Lider | |||||||||
| |||||||||
| Başbakan | |||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | Millî Meclis | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Macar koronası | ||||||||
| |||||||||
Macar Sovyet Cumhuriyeti'nin ani çıkışının nedeni Kont Károlyi hükûmetinin I. Dünya Savaşı sonrasında yeni doğmuş Macaristan devletinin sosyal ve ekonomik hayattaki başarısızlığı ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun parçalanmasıdır.
Partinin temeli 1918 Kasım'ında şekillenmeye başladı. Béla Kun önderliğindeki parti, yaptığı propagandalarla partinin ideallerini açıkladı. Böylece pek çok Sosyal Demokrat belirli bir süre sonunda radikalleşti.
31 Ekim 1918'de yeni Macaristan hükûmetinin başbakanı olan Mihály Károly, hükûmeti süresince Transilvanya bölgesi üzerinde hak iddia eden Romanya'yla, yeni kurulmakta olan ülkenin toplumsal düzeniyle ve askeri yeniden yapılanmayla ilgilenmek zorunda kaldı. 1 Aralık 1918'de Transilvanya'nın Romanya'ya bağlanması kararının alınması üzerine Károly hükûmeti, halk desteğini büyük ölçüde yitirdi.
Bunun üzerine Kun başkanlığındaki Macaristan Komünist Partisi, Károly hükûmetini istifaya zorladı ve birkaç aydan kısa bir süre içerisinde hükûmet,sosyal demokrat ve komünistler tarafından tamamen azledilerek Macar Sovyet Cumhuriyeti'ni ilan edildi.
Şubat 1919'da partinin 30.000 ile 40.000 arasında değişen üyesi bulunmaktaydı. Üyeler arasında etnik azınlıklar, işsiz eski askerler ve genç entelektüeller bulunmaktaydı.
Károly hükûmetinin istifasının ardından yeni kurulmuş Sosyalist Parti, Devrimci Yönetim Kurulu adıyla bir hükûmet kurdu. Bu hükûmet Macar Sovyet Cumhuriyeti'ni ilan etti ve hükûmet lideri Sándor Garbai ile birleşilerek Sosyalist-Komünist koalisyonu kuruldu. Fakat Dış İşleri Bakanı Kun, güçleri elinde tutmaktaydı. Kun'un gücü altında Komünistler büyük atılımlar yaptı ve Sosyal Demokrat Bakanlar günler içerisinde görevinden alındı.
İç yapılanma politikaları
Yeni komünist hükûmet kararnameleriyle aristokrat unvanları kaldırdı, din ve devlet işleri ayrıldı, konuşma özgürlüğü yaygınlaştırıldı, bedava eğitim, azınlıklara dil ve kültür hakları verildi.
Komünist Hükûmet, ticareti ve endüstride girişimcileri devletleştirdi. Ev, ulaşım, banka, sağlık, kültürel kurumlar, 40 hektardan geniş araziler kamulaştırıldı. Komünistlere halk desteği imparatorluk sınırlarının düzenlenmesiyle yakinen bağlıydı.
Dışişleri politikası
Mayıs ayının sonlarına doğru Macar Sovyet Cumhuriyeti hükûmetinin kararıyla Albay Aurél Stromfeld, I. Dünya Savaşı sonunda imzalanan Triyanon Antlaşması ile Güney Çekoslovakya ve Slovak Sovyet Cumhuriyetine bırakılan toprakların geri alınması için harekete geçti.
Amerika Birleşik Devletleri ve Fransa'nın verdiği göz dağı ve Çekoslovak direnişi sonucunda Macar ordusu 17 Temmuz'dan itibaren geri çekilmeye başladı.
Slovakya yenilgisinin ardından aynı yöntemlerle Transilvanya'ya girildi fakat savaş Romanya Ordusunun hızlı ilerleyişi ve 30 Temmuz'da Budapeşte'ye girmesiyle sonuçlandı.
Ayrıca bakınız
Konuyla ilgili yayınlar
- Borsanyi, Gyorgy The life of a Communist revolutionary, Bela Kun translated by Mario Fenyo, Boulder, Colorado : Social Science Monographs; New York: Distributed by Columbia University Press, 1993.
- Janos, Andrew C. & Slottman, William (editors) Revolution in perspective : essays on the Hungarian Soviet Republic of 1919: Published for the University of California, Berkeley, Center for Slavic and East European Studies, Berkeley, California: University of California Press, 1971.
- Menczer, Bela "Bela Kun and the Hungarian Revolution of 1919" pages 299-309 Volume XIX, Issue #5, May 1969, History Today History Today Inc: London, United Kingdom.
- Pastor, Peter, Hungary between Wilson and Lenin : the Hungarian revolution of 1918-1919 and the Big Three, Boulder, Colorado: East European Quarterly; New York : distributed by Columbia University Press, 1976.
- Szilassy, Sándor Revolutionary Hungary, 1918-1921, Astor Park. Florida, Danubian Press 1971.
- Tokes, Rudolf Béla Kun and the Hungarian Soviet Republic : the origins and role of the Communist Party of Hungary in the revolutions of 1918-1919 New York : published for the Hoover Institution on War, Revolution and Peace, Stanford, California, by F.A. Praeger, 1967.
- Volgyes, Ivan (editor) Hungary in revolution, 1918-19 : nine essays Lincoln : University of Nebraska Press, 1971.
Kaynakça
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
