Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Linth Nehri Klausen Geçidi yakınında, Glarus Alpleri'ndeki buzul ve derelerden doğan İsviçre'deki nehir. Toplam 50 km uzunluğundadır. Linth'in su gücü Glarus'un tekstil sektörünün oluşmasındaki temel faktörlerden biridir.
| Linth Nehri | |
|---|---|
 Linth Nehri | |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Glarus, İsviçre |
| Kaynak rakımı | 1000 m. |
| Ağız | Zürih Gölü |
| Ağız rakımı | 406 m. |
| Uzunluk | Linth neneri olarak abılan kısmı37 km., Linth kanalı ile birlikte 66 kilometre (41 mi) |
| Havza alanı | 1283 km³ |
| Debi | 54.5 m³/s |
Linth nehri Glarus'taki Tödi dağının eteklerindeki Linthal kasabasının güneybatısından doğar. Suları birkaç buzuldan ve küçük derelerden gelerek toplanır. Bunlar Clariden buzulu, Biferten buzulu ve nehrin küçük kolları olan Oberstafel deresi, Biferten deresi, Walen deresi ve Limmeren deresidir. Sonuncu derenin üzerinde Limmeren gölü adında bir baraj gölü yapılmıştır ve Lindth-Limmern hidroelektrik santralının bir kısmı olarak kullanılır.
Nehir daha sonra kuzeye doğru akarak Lindthal'a ulaşır ve Glarus kantonu boyunca akarak Schwanden'da Sernf nehri ile birleşir. Ardından Mitlödi, Ennenda, Glarus, Netstal ve Näfels'den geçer. Netstal'da Löntsch deresini içine alır.
Linth nehir yatağının düzenlenmesinden bu yana nehir Escherkanal aracılığıyla Walensee gölüne dökülür, daha sonra Weesen'de tekrar gölden ayrılır. Linth düzlüğü boyunca Zürih gölüne doğru yönelir ve Schmerikon'da Zürih gölüne dökülür. Ziegelbrücke'de solundan gelen Räuti ve Niederurner Dorfbach dereleri de Linth'e katılır. Ziegelbrücke'den sonra ise Zürih gölüne kadar Lindth kanal'ı uzanır. Lindth kanal'ına paralel bir yürüme yolu, çeşitli sulama kanalları ve enerji santralları da yapılmıştır.
Johann Gottfried Tulla ve Hans Conrad Escher tarafından yapılan Linth düzenlenmesinden önce, Linth (saniyede 32 m³) ile Walensee'den çıkan Maag (saniyede 23 m³) nehirleri Ziegelbrücke'de birleşiyorlar ve bu noktadan sonra Linth sert şekilde menderesler yapıyordu ve biriken alüvyonlardan dolayı ancak belli durumlarda ulaşıma uygun oluyordu.
Düzenlemeden önce Linth, Mollis'ten sonra Niederurnen ve Ziegelbrücke'ye doğru akıyor ve düzenli olarak Näfels, Weesen ve Ziegelbrücke'de şiddetli sel baskınlarına neden oluyordu. Linth, 18. yüzyıldan itibaren Glarus dağlarından sürekli daha fazla taş ve çakılı Linth düzlüğüne taşıyarak buradaki ekili arazileri mahvetti. Glarus'ta yaşanan çok miktarda erozyon ve endüstrileşmeyle birlikte artan ve sistematik şekilde yapılan ağaç kesimleri de sık sık felaketler yaşanmasına neden oldu. Linth düzlüğüne yığılan moloz birikintisi Maag'ın ve ardından da Walensee'nin yükselmesine ve bataklıklar oluşmasına neden oluyordu. Bataklıklar ise sık sık sıtma salgınlarına yol açıyordu.
Sürekli felaketlerle karşı karşıya kalan Glarus, Schwyz ve St. Gallen kantonları bu sorunu çözmek için bir araya geldi. Bern'li mühendis Andreas Lanz'a Linth'i iyileştirme görevi verildi.
Linth düzenleme projesi, İsviçre su kaynaklarını düzenleme projeleri içinde örnek alınabilir bir projedir. 1783'te üç kanton bu projenin kararını aldı ancak inşaat planlarının ortaya çıkması 1804 yılını buldu.[1] Proje Linth'in Mollis'ten başlayarak kanallara akıtılması gibi görünüyordu. Öncelikle Linth'in taşıdığı molozlara bir reservuar işlevi görmesi için sular bir kanal ile Walensee'ye taşınmalıydı. Daha sonra Walensee ile Zürih gölü arasında da Linth için yeni bir yatak kazılacaktı. İnşaat çalışmaları Hans Conrad Escher'ın yönetiminde, iyi politik ilişkilerinin de yardımıyla, 1807'de başladı. Bugün "Escherkanal" olarak anılan kanal 1811'de Mollis'de hizmete açıldı. 1816'da Walensee ile Grynau arasındaki kanal bitirildi.[2] Hans Conrad Escher 1823'te öldüğünde proje daha tamamlanmamıştı. Kalan kısmı Kantonlar devraldılar. 1862'de Gottlieb H. Legler projenin başına getirildi. Zürih gölüne ulaşan kanal ise ancak 1866'da bitirilebildi. Gaster ve March bölgelerinden gelen sular ise ana kanaldan sağ ve sola doğru küçük kanallar açılarak Linth ana kanalının yanlarında açılan yan kanallarda toplanıp, ana kanalın molozlarla dolması engellendi. Bu proje nedeniyle, 1823'te Zürih şehir yönetimi, Linth'in ıslah edilmesi için yaptığı katkılardan dolayı Hans Conrad Escher ve ailesini soyadlarına ek olarak "von der Linth" adını taşımaya layık gördü.
Linth düzenlemesi sayesinde Walensee'nin su seviyesi 5.5 metre düştü. Linth düzlüğündeki bataklık olan 20 km²'lik bir alan ekilebilir alanlar haline geldi, sel baskınları sonlandı ve bölge yeniden yaşanabilir bir yer haline geldi.
Linth projesi 19. yüzyılda gerçekleştirilen, su baskınlarını engellemek ve Linth vadisini verimli hale getirmek için yapılan, temelinde iki kanalın olduğu bir projedir. Kanallardan birincisi Mollis/Näfels ile Walensse arasında yapılmış olan Escherkanal 6 km.dir. İkincisi Walensee ile Zürih gölü arasında yapılmış olan ise 17 km.dir.[3] Ana kanalların dışında su toplama barajları, yan su toplama kanalları ve ana kanalın iki tarafındaki yan kanallar, Walensee'deki Gäsi orman koruma bölgesi ve çayırlıklar da Linth projesine dahildir.
Linth düzenlemesi gibi onlarca yıl süren bir girişim arkasında Aydınlanma Çağı'nın ruhu olmasaydı düşünülemezdi. İnsanlık, "eski rejim"in bataklıkları ve enkazı üzerine yeni bir rejim kuruyordu.[1] Fransız devriminin de etkisiyle yükselen vatanseverlik duyguları ile Linth projesi 1806'da bir "millî proje" olarak gündeme geldi ve adeta bir seferberlik ilan edildi. Proje önce hisse satışlarıyla finanse edilmeye çalışıldı, 1823'te ise kantonlar tarafından, 1848'de ise Bund tarafından devralındı.[1]
1910'da günlerce yağan yağmur yüzünden "ya kanalların duvarları dayanamazsa" korkusu yaşandı. 1953, 1999 ve 2005'te de aynı tehlike oluştu. Mayıs 1999'da Glarus'tan düşen çığlar, eriyen kar suları ve günlerce süren yağmurlar yüzünden kanallardaki su seviyesi en yüksek seviyeyeye kadar ulaştı. Felaket alarmı verildi, bütün yardım ekipleri, makineler kısa sürede olabilecek bir felaketi engellemek için devreye sokuldu, ancak durmadan devam eden yağmur bütün ekipleri ve makineleri geri çekilmek ve felaketi seyretmek zorunda bıraktı. Neyse ki yağmur azaldı ve kanallardaki su seviyesi azalmaya başladı. Benzer bir tehlike 2005'te tekrarlandı. Yağmurlar ölümlere ve birçok yerin yerle bir olmasına neden oldu. Escherkanal'daki su seviyesi 3 metre yükseldi. Linth kanalının yan kanallarında çatlaklar oluşmaya başladı. Yeniden en üst seviyede felaket alarmı verildi. Yoğun çalışmalardan durum durum sakinleşti ve daha sonra yapılan analizlerde 1999'dan sonra alınan önlemlerin işe yaramış olduğu görüldü. 2006'da da Linth'in seviyesi yeniden kritik noktaya ulaştı.[4]
1999 ve 2005'te bir felaketin eşiğinden dönen Linth'in ıslah edilmesi için Linth 2000 projesi gündeme geldi. Planlama ve inşa çalışması 1998 ile 2013 arasında gerçekleştirildi. Projenin toplam maliyeti 127 milyon Frank oldu.[5]
Escherkanal'ın iyileştirilmesi 2008-2011 arasında gerçekleşti. Baraj duvarları ve köprüler yenilendi, baraj kaplaması düzleştirildi. "Chli Gäsitschachen" genişletmesi sayesinde fazla suyu taşıma bölgesi oluşturuldu.[6] Linthkanal'ın iyileştirmesi de 2008-2013 arasında yapıldı. "Hänggelgiessen" genişletmesi ile Linth'e daha fazla yer açıldı ve fazla suyu tehlike yaratmadan taşıyabilecek bir alan oluşturuldu. Linthkanal'ı üzerindeki çok sayıda köprü iyileştirildi, kanal boyunca kullanılan malzemeler en yeni tekniklerle değiştirildi ve çok sayıda hayvan ve bitki türünün yaşamasına olanak sağlayan ekolojik düzenlemeler yapıldı.[5]
Bugün Linthkanal 70 km. boyunca kenarlarında çok sayıda yürüyüş ve bisiklet gezinti yollarının olduğu bir dinlenme bölgesi haline gelmiş durumdadır. Çok sayıda plaj, bir Kamping alanı, botla gezinti yapılabilecek alanlar ve atla gezinti yolları bulunur. Çok sayıda tabela ve uyarı işaretleriyle Linth projesinin tarihi, inşaat çalışması ve özellikleri hakkında bilgi verilir. II. Dünya savaşında kullanılan birkaç sığınak resimlerle sunulmuştur. Bunlardan ikisi Panorama terası olarak kullanılır.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
