Loading AI tools
üzerinden elektirik enerjisi geçirilen diyotların ışık yayması ile çalışan ışık kaynağı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Işık yayan diyot lambası, ışık kaynağı olarak Işık yayan diyotlar (LED'ler) kullanan katı hal lambasıdır. "LED lambası" genellikle Organik ışık yayan diyotlar (OLED) veya polimer ışık yayan diyotlar (PLED) teknolojileri gibi, geleneksel yarı iletken ışık yayan diyotları ifade ederken OLED ve PLED teknolojileri ticari olarak kullanılmaya başladı.
Özel ışık yayan diyotların ışık parlaklığı akkor ve yoğun floresan lambalarla karşılaştırıldığında, çoklu diyotlar daha çok birlikte kullanılır. LED lambalar birbiri ile değiştirilebilir veya diğer türlerle uyarlanabilir. Diyotlar doğru akım (DA) elektrik gücü kullanır. Bu yüzden LED lambalar, standart AA gerilimi elde etmek için iç devrelere de eklenebilirler.
Genel amaçlı aydınlatma beyaz ışık gerektirir. LED'ler, çok güçlü renkli ışık üretirken, çok küçük dalgaboyu genişliğinde ışık yayar. Renk, LED yapmak için yarı iletken maddenin enerjisinin band genişliğinin karakteristiğidir. LED'lerden beyaz ışık elde etmek için, ya kırmızı, yeşil ve mavi LED'ler kullanmalı ya da ışığın birazını diğer renklere dönüştürmek için fosfor kullanılmalıdır.
İlk yöntem (RGB-LED), her biri birbirine oldukça yakın farklı dalgaboyuna sahip, çoklu LED çipleri kullanılarak açık beyaz ışık spektrumları üretilir. Bu yöntemin avantajı, herhangi bir kişinin her bir LED'in şiddetini ayarlayabilmesidir. Büyük dezavantaj ise yüksek üretim maliyetidir. Bundan dolayı ticari başarısı düşüktür.
İkinci yöntem fosfor dönüştüren LED'ler (pcLEDs), fosfor kombinasyonunda, genellikle mavi veya morötesi gibi tekbir kısadalga boylu LED kullanır. Bu, mavi ışığın bir kısmını emer ve beyaza yakın ışık yayar. Mekanizma floresan lambanın beyaz ışık üretimine benzerdir. Büyük avantajı, düşük üretim maliyeti ve yüksek CRI (Renk oluşturma dizini)dir. Dezavantajı ise ışık karakterinin dinamik değişiminin kolay olması ve fosfor dönüşümünde aygıtın etkinliğinin azalmasıdır. Düşük maliyet ve uygun başarımı, bugün genel aydınlatmada genişçe kullanılan teknoloji olmasını sağlıyor.
LED lambalar, hem genel aydınlatma hem de özel amaçlı aydınlatmalarda kullanılır. Renkli ışık gerektiğinde de, hiçbir süzgeçlemeye gerek kalmadan LED'ler çoklu renk üretebilirler. Bu, ışığın tüm renklerini üreten beyaz ışık kaynağındaki enerji verimliliği arttırır ve bir süzgeç ile görülür enerjinin bir kısmını süzer.
Floresan lamba ile karşılaştırıldığında, LED lambaların daha avantajlı olduğu görülür.[1] Çünkü yoğun floresan lambalar gibi cıva içermezler, durağan hale dönebilirler ve açılıp kapanma esnasındaki titreşim etkisi göstermezler.
LED lambalarda kırılacak cam tüp yoktur ve iç parçaları serttir, darbelere ve titreşimlere karşı dayanıklıdır. Uygun elektronik tasarım sürücüsüne sahip LED lamba, büyük ölçüde ayarlanabilir ve herhangi akıma gerek kalmadan işlevini sürdürebilir.
LED lambalar birbirleriyle değiştirilebilecek şekilde akkor olarak ve standa. LED lambalar düşük gerilimde (normal olarak 12 V'luk halojen benzeri) değişik türlerde düzenli AA (örn 120 veya 240 VAC) aydınlatmaya uyacak şekilde yapılır. Bu lambalarda normalde AC gücü doğrultmak ve gerilimi iç LED elemanlarının kullanabileceği seviyeye dönüştürmek için devre bulunur
2010 itibarıyla birçok LED lambalar sıradan evlerde yoğun floresan lambalar yerine kullanılmaya başlandı. Düşük güçteki lambalar 5 ile 40 Watt arasındadır. Örneğin 100 Wattlık bir akkor lambanın verdiği ışığa denk parlaklık 13 Wattlık bir LED lamba verebilir. Standart akkor lambalar yaklaşık 14 lumen/W'lık verimliliğe sahiptir. Avrupa Birliği standartlarına göre, 60W'lık volfram lambanın ışık şiddetinin en az 806 lumen olması isteniyor.[2]
Çoğu LED lambalar ayarlanabilir olarak üretilmiyor. Fakat yine de bazı modeller ayarlanabilir olarak tasarlanıyor ve genellikle doğrudan yanarlar. Lambaların her birinin maliyeti 4$ ile 20$ (2010) arasındadır ve gün geçtikçe maliyetleri azalıyor. Yine de bu lambalar yoğun floresan lambalardan daha verimlidirler.[3] Ayrıca 30 bin saatten fazla ömürleri vardır (bu ömür maruz kaldığı sıcaklığa, bağlıdır ve maruz kaldığı sıcaklık azaltılabilirse, ömürleri önemli derecede arttırılabilir).
Beyaz LED lambaları dükkânlarda kullanıma sunulmuştur. Düşük güçte yüksek verimliliğe sahiptirler. El fenerlerinde, güneş güçlü bahçelerde, yollarda, bisiklet aydınlatmalarda kullanılıyorlar. Renkli LED lambalar trafik lambalarında kullanılıyor.
Son zamanlarda LED lambalar bahçe işlerinde ve çevre düzenlemelerinde yaygın olarak kullanılmaya başlandı. LED lambalardan yayılan ışığın dalga boyu özellikle bitkilerin klorofil emisyonunu tam karşılayacak düzeydedir. Bitkiye ışık verildiğinde bitkide gelişme etkin bir şekilde artıyor. Görünen ışığın Kırmızı ve Mavi dalga boyları fotosentez için kullanılıyor.
İlk kurulan LED ofis aydınlatması 2009'da Manapakkam'da, Chennai Hindistan IT şirketi iGate tarafından kuruldu.[4] Kurulum için 3.700.000 Hint Rupisi (80.000 ABD$) harcadılar. Fakat masrafın 5 yıl içinde geri kazanılacağı zannediliyor.
2010'da, Sırbistan, Belgrad'daki Kral Aleksandra Bulvar'ınin yeniden inşasında caddelerde LED aydınlatma kullanıldı.[5]
Elektronik ayarlı floresan tüpler genellikle ortalama 50 ile 67 lumens/W üretir. Çoğu yoğun floresanlar 13 W veya daha büyüktür ve elektronik ayarıyla (ballast) yaklaşık 60 lumens/W'tır.
2008'in Mayısında ABD Enerji Departmanı (DOE), Parlak Geleceğin Aydınlık Prizi yarışını başlattı.
Haziran 2008'de Birleşik Devletlerdeki Ulusal Standart ve Teknoloji Enstitüsü (NIST), katı hal aydınlatma ile ilgili ilk iki standardı duyurdu. Bu standartlar LED lambaların renklerinin niteliklerini açıklıyor.
Güney Amerika Aydınlatma Mühendislik Kurmu (IESNA), katı hal aydınlatma ürünleri ve bu ürünlerin ışık akıları, enerji verimliliği (lümen bölü watt) ve renkserlik ile ilgili katı hal aydınlatma denemelerini içeren standard LM-79 adında bir belge yayımladı.
Beyaz LED üretim işlemi karmaşıktır ve gelişim için sayısız görüş vardır. Birim ürünlerin üretim maliyeti hala geleneksel ışık kaynaklarına göre yüksektir.
En görünür sorun, düşük kaliteli LED'lerin renk oluşturma dizini (CRI)dir. CRI, renkleri oluşturarak ışık kaynağının kalitesini ölçer. 100, en büyük değerdir. LED'lerin CRI'si 75'in altındadır. Bu yüzden iç aydınlatmalarda tavsiye edilmiyorlar.[7] Daha iyi CRI LED'ler daha pahalıdır ve araştırma ve geliştirme için maliyetlerinin düşürülmesi gerekir.
Farklı bakış açılarındaki CCT (renk ilişkisi sıcaklığı: color correlated temperature), beyaz LED'lerin kullanımını engelleyen diğer bir etkendir. CCT değişimlerinin 500 K'ye çıktığını gösterdi. Bu da insanın net olarak hissedebileceği bir değerdir. Normal CCT değerleri 50 ile 100 K arasındadır.
LED'ler ayrıca sınırlı sıcaklık toleransına sahiptirler ve sıcaklığın artmasıyla verimleri düşer.
Katı hal aydınlatma ürünlerinin uzun ömrü, çoğu yaygın akkor lambaların ömrünü 50 kat geçti.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
