Kristof Kolomb

Kristof Kolomb^[c] (31 Ekim 1451 – 20 Mayıs 1506), Atlantik Okyanusu'na yaptığı dört seferi tamamlayarak coğrafî keşifleri başlatan ve Amerika'nın kolonizasyonunun yolunu açan Cenevizli kaptan ve kâşiftir. Katolik hükümdarlar tarafından desteklenen keşifleri; Karayipler, Orta Amerika ve Güney Amerika ile Avrupalıların ilk temâsı oldu.

Kristof Kolomb
İtalyan ressam Sebastiano del Piombo'nun 1519 yılında çizmiş olduğu "Kristof Kolomb" portresi, Metropolitan Sanat Müzesi, New York.[a]
1. Hint Adaları Valisi
Görev süresi 1492-1499
Hükümdar	Katolik hükümdarlar
Yerine geldiği	Yeni makam
Yerine gelen	Francisco de Bobadilla
Okyanus Deniz Amirali
Görev süresi 1492-1506
Hükümdar	Katolik hükümdarlar
Yerine geldiği	Yeni makam
Yerine gelen	Diego Kolomb
Kişisel bilgiler
Doğum	Cristoffa Corombo 31 Ekim 1451(1451-10-31) öncesi Cenova, Ceneviz Cumhuriyeti
Ölüm	20 Mayıs 1506 (54 yaşında) Valladolid, Kastilya
Defin yeri	Sevilla Katedrali, Sevilla, İspanya
Milliyeti	Cenevizli
Evlilik(ler)	Filipa Moniz Perestrelo (e. 1479-1485)
İlişkiler	Beatriz Enríquez de Arana
Çocuk(lar)	Diego Kolomb Ferdinand Kolomb
Ebeveyn(ler)	Domenico Kolomb Susanna Fontanarossa
Mesleği	Kaptan, Kaşif, Genel vali
Dini	Katolik
İmzası
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Kastilya Tacı
Rütbesi	Amiral
[b]

Genç yaşta denize açıldı ve kuzeyde Britanya Adaları'na, güneyde ise Gana'ya kadar seyahat etti. Büyük ölçüde kendi kendini eğitmiş birisi olarak, coğrafya, astronomi ve tarih ile ilgili geniş çapta kitaplar okudu. Kazançlı baharat ticaretinden kâr elde etmeyi umarak Doğu Hint Adaları'na batı üzerinden bir yol aramak için plan hazırladı. Portekizli bir soylu kadın olan Filipa Moniz Perestrelo ile evlendi ve birkaç yıl Lizbon'da yaşadı, evlilikleri sırasında büyük oğlu Diego Kolomb dünyaya geldi. Eşinin ölümünün ardından Kastilyalı Beatriz Enríquez de Arana'yı metresi olarak yanına aldı. Bu birliktelikten ise, daha sonra meşru oğlu olarak kabul edeceği, Ferdinand Kolomb doğdu. Birden fazla krallığa yönelik ısrarlı lobi faaliyetinin ardından, Kastilya hükümdarı I. Isabella batıya açılacağı bir yolculuğu finanse olmayı kabul etti. Kolomb, Ağustos 1492'de Kastilya'dan üç gemiyle ayrıldı ve 12 Ekim'de Amerika'ya iniş yaptı (Böylece bugün Kolomb öncesi Amerika olarak adlandırılan dönem sona erdi). Ayak bastığı ilk yer sakinleri tarafından Guanahani olarak adlandırılan, günümüzde yeri tam olarak bilinmeyen, Bahamalar'daki bir adaydı. Daha sonra Küba ve Hispanyola adalarını ziyaret ederek, Haiti'de bir koloni kurdu. 1493'ün başlarında Kastilya'ya geri döndü ve beraberinde bir dizi tutsak yerli getirdi. Yolculuklarının haberi kısa sürede tüm Avrupa'ya yayıldı.

Kolomb, 1493'te Küçük Antiller'i, 1498'de Trinidad'ı ve Güney Amerika'nın kuzey kıyılarını ve 1502'de Orta Amerika'nın doğu kıyılarını keşfederek Amerika'ya üç sefer daha yaptı. Karşılaştığı yerli halklara indios ("Hindistanlılar") adını verdi. Ayrıca başta adalar olmak üzere coğrafi bölgelere verdiği isimlerin çoğu günümüzde halen kullanılmaktadır. Amerika'nın tamamen ayrı bir kara parçası olduğunun ne ölçüde farkında olduğu belirsizdir ancak Uzak Doğu'ya ulaştığına dair inancından açıkça hiçbir zaman vazgeçmedi. Kolomb vali olarak görev aldığı süreçte çağdaşları tarafından vahşetle suçlandı ve kısa süre sonra görevden alındı. Kolomb'un Kastilya ve onun Amerika'daki atanmış sömürge yöneticileriyle olan gergin ilişkisi, 1500 yılında tutuklanıp Hispanyola'dan çıkarılmasına ve ardından uzun süren karşılıklı davalara yol açtı. Kolomb'un keşifleri, modern Batı medeniyetinin inşaatına yardımcı olan fetih ve kolonizasyon dönemini başlattı. İlk yolculuğunu takip eden Eski Dünya ile Yeni Dünya arasında başlattığı değişimlerin bütününe, Kolomb takası adı verilir.^{[1][sayfa belirt]}

Kristof Kolomb, ölümünden sonraki yüzyıllarda geniş çapta saygı gördü, ancak bilim adamları, başta Hispanyola'nın yerli halkı olan Tainolar'a karşı yapılan soykırım ve kölelik ile neredeyse yok edilmesi gibi, onun yönetimi altında verilen zararlara ve işlenen suçlara daha fazla dikkat gösterdikçe, kamuoyu algısı son yıllarda oldukça değişti. Günümüzde Batı Yarımküre'deki birçok yer, Kolombiya, Kolumbiya Bölgesi ve Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaleti de dahil olmak üzere onun adını taşımaktadır.

Hayatı

Kristof Kolomb'un doğduğu yer tam olarak bilinmese de 31 Ekim 1451'den önce Cenova'da doğmuştur. Babası, hem Cenova hem de Savona'da çalışmış olan, aynı zamanda genç Kristof'un da yardımcı olarak çalıştığı bir peynir standına sahip olan, yün dokumacı Domenica Kolomb'du. Annesi ise Korsika'lı varlıklı bir ailede doğmuş olan Susanna Fontanarossa'dır.^[2] Bartolomeo, Giovanni Pellegrino ve Giacomo olmak üzere üç erkek ve Bianchinetta adında bir kız kardeşi vardı.^[3]

Kristof Kolomb'un 1455'te Cenova'daki çocukluğunda yaşadığı evin fotoğrafı^[4]

1473'te Kolomb, Cenova'da bulunan Centurione, Di Negro ve Spinola aileleri için iş acentesi olarak çıraklığa başladı.1476 Mayıs'ında Cenova tarafından Kuzey Avrupa'ya değerli yük taşımak için gönderilen silahlı bir konvoyda yer aldı. İngiltere'nin Bristol^[5] ve İrlanda'nın Galway kentlerinde demirledi. Aynı zamanda 1477'de İzlanda'da olduğu da düşünülmektedir.^[6] 1477 Sonbaharında bir Portekiz gemisi ile Galway'dan Lizbon'a gittiği, burada kardeşi Bartolomeo'yu bulduğu ve Centurione ailesi adına ticaret yapmaya devam ettikleri bilinmektedir. Ardından Kristof 1477'den 1485'e kadar Lizbon'a yerleşti ve Porto Santo valisinin kızı ve Lombard kökenli bir asilzade olan Filipa Moniz Perestrelo ile evlendi. 1479 veya 1480'de oğlu Diego Columbus dünyaya geldi.^[7] 1482 ve 1485 yılları arasında Batı Afrika sahilleri boyunca ticaret yaptı. Gine'de bulunan bir Portekiz ticaret merkezi olan Elmina'ya ulaştı. Bazı kayıtlar Kristof seyahat veya iş için İspanya dışında iken eşi Filipa'nın 1485 yılı civarlarında öldüğünü yazmaktadır (Filipa'nın ölüm tarihi 1478-1485 yılları arasında olduğu düşünülse de hâlâ belirsizdir.).^[8] Bunun üzerine Kolomb Portekiz'e geri döndü. Oğlunu ve orada bulunan mal varlığını alarak Portekiz'den ayrıldı ve 1485 yılında İspanya'ya yerleşti. 1487 yılında, 20 yaşında bir yetim olan Beatriz Enriquez de Arana ile tanıştı.^[9] Beatriz'in Kolomb ile ilk Cordoba'da karşılaşmış olması muhtemeldir. Bu birliktelikleri sonucu, evlilik dışı olarak 1488 Ağustos'unda Fernando (Ferdinand) Kolomb dünyaya geldi.^[10] Ardından büyük ve meşru oğlu olan Diego'yu Beatriz ile ilgilenmesi için bıraktı ancak Diego görevlerinde ihmalkardı.^[11]

Dipnotlar ve kaynakça

Notlar

1. Kristof Kolomb öldükten sonra resmedildiği için, resimdeki kişi tam olarak Kolomb'u yansıtmamaktadır.
2. Soldaki imza'yı 1492'den önce, sağdakini ise İspanyol İmparatorluğu hizmetinde bir amiral olduktan sonra kullanmaya başlamıştır.
3. Diğer dillerde:

   • İtalyanca: Cristoforo Colombo
   • Ligurca: Cristoffa C(or)ombo
   • İspanyolca: Cristóbal Colón
   • İngilizce: Christopher Columbus
   • Portekizce: Cristóvão Colombo
   • Latince: Christophorus Columbus

Özel

1. Bayatli, Altay (1 Ocak 2022). "Osmanlı ve Kutup Stratejisinin Haritacılık Tarihi ve Coğrafi Keşifler Perspektifinden İncelenmesi / Examining of The Ottoman and Polar Strategy from The Perspective of The History of Cartopital and Geographical Discoveries". dergipark.org.tr. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2022.
2. Beding, Silvio A. The Christopher Columbus Encyclopedia. s. 283. ISBN 9781349125739.
3. Bergreen, Lawrence (2012). Columbus The Four Voyages, 1493–1504. Penguin Group. ISBN 9780143122104.
4. "Sei itinerari in Portoria" (PDF). 1997. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
5. Bedini, Silvio A (1992). The Christopher Columbus encyclopedia, Volume 1. University of Michigan Press. s. 175. ISBN 0-13-142670-2.
6. "Many Columbists, dismissing both these claims as absurd, have doubted that Columbus could ever have gone to Iceland." says Anne Paolucci and Henry Paolucci, Columbus, America, and the world (1992) p. 140.
7. "Diego Columbus". Encyclopedia Britannica. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
8. Davidson, Miles H (1997). Columbus Then and Now: A Life Reexamined. University of Oklahoma Press. ss. 47-49. ISBN 9780806129341.
9. "Christopher Columbus Biography". s. 2. 20 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
10. Wilford, s. 89 The cousin, a peasant woman of twenty, was Beatriz Enríquez de Arana. She and Columbus became lovers, and in August 1488 she gave birth to their son, Ferdinand.
11. Taviani, "Beatriz Arana" in The Christopher Columbus Encyclopedia, vol. 1, pp. 24–25.