Kore takvimi

Geleneksel Kore takvimi diğer Doğu Asya ülkelerinin takvimlerine benzer biçimde Çin takvimine dayanan bir ay-güneş takvimidir. Tarihler, Kore'nin meridyenleri esas alınarak hesaplanır.

Gregoryen takvimi 1895 yılında resmen kullanılmaya başlamıştır ancak bayram tarihleri eski takvime göre hesaplanmaktadır.^[1] Kore'nin bugünkü en büyük şenliği yeni yılın ilk günü kutlanan Seollaldır. Diğer önemli şenlikler Daeboreum (ilk dolunay), Dano (bahar şenliği) ve hasat şenliği Chuseok'tur.

Tarihçe

Geleneksel takvim, yılları 270 - 963 arasındaki Kore dönem adlarına göre belirtmekteydi. Bunun ardından Çin dönem adları kullanıldı ve 1895'te ay takvimi kullanımına son verildi.

Gregoryen takvimi yeni Kore İmparatorluğu tarafından 1 Ocak 1895'te yürürlüğe kondu ancak yıllar Joseon Hanedanı'nın kurulduğu 1393'ten başlatıldı. 1897 yılından itibaren Kore dönem adları kullanılmaya başlandı ve bu durum Kore'nin Japonya boyunduruğuna girdiği 1910 yılına dek sürdü. Japon dönem adlarının kullanılmaya başladığı bu dönem Japonya'nın işgali sonlandırdığı 1945 yılına dek sürmüştür.

Güney Kore'nin 1945 - 1961 yılları arasında kullandığı Gregoryen takviminin yılları Dangun'un Kore'yi kurduğu yıllarla (4278 - 4294) örtüşmektedir. 1945'ten önce yer yer kullanılan bu numaralandırma yöntemi artık geçerli değildir.

Kuzey Kore ise 1997 yılından bu yana Juche takvimini kullanmaktadır. Takvim, Kim Il Sung'a atfedilmiştir.

Özellikler

• Saat ve yılların numaralandırılmasında kullanılan ve 12 hayvandan oluşan burçlar kuşağı
• 12 hayvanla birlikte altmışlık döngüyü oluşturan 10 Kutsal Varlık
• Yıl boyunca 15 günlük aralıklarla sıralanan 24 güneş terimi (jeolgi 節氣 절기)
• Her iki ya da üç yılda bir oluşan artık ayları da barındıran aylar

Şenlikler

Ay takvimi Kore Yeni Yılı, Chuseok ve Buddha'nın Doğumgünü gibi şenlikleri gözlemlemek amacıyla kullanılmaktadır. Bu takvim, jesa anma törenlerinin tarihinin saptanmasına da yardımcı olmaktadır.

Dini Bayramlar

Şenlik	Anlamı	Etkinlikler	Tarih (ay takvimine göre)	Yiyecekler
Seollal	Ay takvimine göre yeni yıl	Büyüklerin mezarları ziyaret edilir, ailenin, akrabaların ve komşuların yeni yılı kutlanır.	1. ayın ilk günü	Dilimlenmiş pirinç keki (tteokguk), ballı kek (yakwa)
Daeboreum	İlk dolunay	Ay selamlanır (dalmaji), uçurtmalar salınır, kötü ruhları kovmak amacıyla ateş yakılır (aengmagi taeugi).	1. ayın 15. günü	Kaynatılmış pirinç (ogokbap), fındık (bureom), şarap (gwibalgisul)
Meoseumnal	Hizmetçi şenliği	Ev temizliği yapılır, balıkçıların dini töreni (yeongdeunggut) düzenlenir.	2. ayın ilk günü	Ananas soslu pirinç keki (songpyeon)
Samjinnal	Göçmen kırlangıçların dönüşü	Ayak savaşı yapılır, fala bakılır.	3. ayın 3. günü	Açelya şarabı (dugyonju), krep (dungyeon hwajeon)
Hansik	Ekim mevsiminin başlaması	Büyüklerin mezarları ziyaret edilir ve temizlenir. Ayrıca bkz. Ching Ming Şenliği	Kış gündönümünden 105 gün sonra	Misk otu keki (ssuktteok), misk otu böreği (ssukdanja), misk otu çorbası (ssuktang)
Chopail	Buddha'nın doğumgünü	Fener şenliği[2]	4. ayın 8. günü	Pirinç keki (jjinddeok), çiçekli kek (hwajeon)
Dano	Bahar şenliği	Saçlar, süsen suyuyla yıkanır, yakınlara armağanlar verilir.	5. ayın 5. günü	Tatlandırıcılı pirinç keki (surichitteok), ringa balığı çorbası (junchiguk)
Yudu	Sulu kutlama	Saçlar, kötü şansı uzaklaştırmak amacıyla yıkanır.	6. ayın 15. günü	Erişte (yudumyeon), pirinç böreği (sudan)
Chilseok	Kore halk söylencesinde Gyeonwoo ve Jiknyeo'nun tanıştığı gün	Dokuma yapılır.	7. ayın 7. günü	Buğdaylı krep (milijeonbyeong), kırmızı fasulyeli pirinç keki (sirutteok)
Baekjung	Buddha'ya tapınma	Buddha'ya dua edilir.	7. ayın 15. günü	Karışık pirinç keki (seoktanbyeong)
Chuseok	Hasat şenliği	Büyüklerin mezarları ziyaret edilir, ilk pirinç hasadı (olbyeosinmi) sunulur, dairesel dans (ganggang suwollae) yapılır.	8. ayın 15. günü	Kestane, susam ve fasulyeyle yoğrulmuş ananas soslu pirinç keki (songpyeon), külkas çorbası (torantang)
Jungyangjeol	Göçmen serçelerin vedası	Sonbahar, şiir ve resimlerle karşılanır. Ayrıca bkz. Chung Yeung Şenliği	9. ayın 9. günü	Kasımpatılı krep (gukhwajeon), balık yumurtası (eoran), ballı turunç çayı (yujacheong)
Dongji	Kış Gündönümü	Kötü ruhları kovmak için ayin düzenlenir.	Güneş takviminde 22 Aralık	Kırmızı fasulye çorbası (patjuk)
Seotdal Geumeum	Yeni Yıl Arifesi	Kapılar gün boyunca açık tutularak büyüklerin ruhlarının içeri girmesi sağlanır.	12. ayın son günü	Sebzeli pirinç (bibimbap), ince fasulyeli pirinç keki (injeolmi), geleneksel bisküviler (hangwa)

Ülke çapında ay takvimini esas alan birçok bölgesel şenlik de kutlanmaktadır.

Ayrıca bakınız

• Çin takvimi

Kaynakça

1. "Kore Bayramları". 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2009.
2. Pyeon, M.Y. (2002). Chopail (Buddha'nın Doğumgünü) Şenliği Üzerine Halkbilimsel Bir Çalışma. Seul, Güney Kore: Minsokwon.