Remove ads
Karl Dönitz (16 Eylül 1891, Berlin - 24 Aralık 1980, Aumühle), Alman Donanma Komutanı, Büyük Amiral ve II. Dünya Savaşı sonlarında Almanya'nın Cumhurbaşkanı.
| Karl Dönitz | |
|---|---|
 | |
| Dönitz (1943) | |
| Almanya Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 30 Nisan 1945 - 23 Mayıs 1945 (23 gün) | |
| Şansölye | Joseph Goebbels Lutz Graf Schwerin von Krosigk (Lider Bakan) |
| Yerine geldiği | Adolf Hitler (Führer olarak) |
| Yerine gelen | Theodor Heuss (Batı Almanya'da) Wilhelm Pieck (Doğu Almanya'da) |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 16 Eylül 1891 Grünau, Berlin, Alman İmparatorluğu |
| Ölüm | 24 Aralık 1980 (89 yaşında) Aumühle, Schleswig-Holstein, Batı Almanya |
| Partisi | Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (1944-1945)[1] |
| Evlilik(ler) | Ingeborg Weber (e. 1916; ö. 1962) |
| Çocuk(lar) | 3 |
| Mesleği | Asker |
| Dini | Protestan |
| Ödülleri |            |
| İmzası |  |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Alman İmparatorluğu (1910-1918) Weimar Cumhuriyeti (1920-1933) Nazi Almanyası(1933-1945) |
| Branşı | |
| Hizmet yılları | 1910-1945 |
| Rütbesi | Großadmiral |
| Komutası | UC-25 (Şubat-Eylül 1918) UB-68 (5 Eylül-4 Ekim 1918) Torpido gemileri (1920'li) Emden Hafif Kruvazörü (1934-1935) 1. U-boot Filosu "Weddigen" (Eylül 1935-Ocak 1936) Denizaltları müffetişi (1936-1945) Oberbefehlshaber der Kriegsmarine (1943-1945) |
| Çatışma/savaşları | I. Dünya Savaşı II. Dünya Savaşı |
.jpg)
Karl Dönitz 1910 yılında Kaiserliche Marine'ye (Alman Donanması) subay olarak katıldı. 4 Nisan 1911'de bir deniz öğrencisi (Seekadett) oldu. 15 Nisan 1911 tarihinde, bir deniz harp okulu öğrencisi (Fähnrich zur See) ve subay çırağı olarak bir yıl görev yapmıştır. 27 Eylül 1913'te Dönitz bir Teğmen (Leutnant zur See) olarak görevlendirildi. I. Dünya Savaşı başladığında, Akdeniz'de hafif kruvazör SMS Breslau'da görev yaptı. 1914 yılının Ağustos ayında Akdenizde İngiliz donanmasından kaçan ve Osmanlı Devleti'ne sığınan Breslau ve savaş gemisi SMS Goeben, Osmanlı Donanmasınına satıldı; gemilere sırasıyla Midilli (Midilli Kruvazörü) ve Yavuz Sultan Selim adı verildi. 1916'da Denizaltı Kuvvetleri'ne geçti. 22 Mart 1916 tarihinde Dönitz, Deniz Üsteğmenliğine (Oberleutnant zur See) terfi etti. Midilli'nin onarımı için yuvasına yerleştirdiğinde geçici olarak Çanakkale'de havaalanı komutanı olarak atandı. Oradan, Ekim 1916 yılında denizaltı kuvvetlerine transferini istedi. O zaman, U-39'un nöbetçi subayı olarak görev yaptı ve Şubat 1918'den itibaren denizaltı UC-25'in komutanı olarak görev yaptı. 5 Eylül 1918'de Akdeniz'de faaliyette olan UB-68'in komutanı oldu.
4 Ekim 1918 günü komutanı olduğu denizaltının Akdeniz'de bir harekât sırasında ağır hasar görmesi üzerine, yüzeye çıkarak mürettebatı ile birlikte bir İngiliz kruvazörüne teslim oldu. Malta'da esir olarak kaldığı süre içerisinde iyi bir denizaltının ne gibi özelliklere sahip olması gerektiğini, hangi taktiklerle kullanılırsa daha etkili olacağının planlarını yaptı.
Remove ads
Savaş 1918 yılında sona erdi ama Dönitz Temmuz 1919'da tahliye olana kadar savaş esiri olarak Sheffield yakınlarındaki bir İngiliz kampında kaldı. 1920'de Almanya'ya döndü.
İki savaş arası dönemde, Dönitz Weimar Cumhuriyeti'nin Silahlı Kuvvetleri'nin (Reichswehr) deniz kolundaki deniz kariyerine devam etti. 10 Ocak 1921 tarihinde yeni Alman Donanması'nda (Vorläufige Reichsmarine) bir Teğmen (Kapitänleutnant) oldu. 1923-1924'te Torpido ve Mayın İşleri Müfettişliği'nde Denizaltılar Şube Müdürü oldu. 1924'te Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nda eğitim gördü. 1924-1927 yılları arasında Reich Savunma Bakanlığı Deniz Kuvvetleri Bölümü'nde şube yöneticisi oldu. 1928'de Torpido botlarına komuta etti. Dönitz aynı yıl 1 Kasım'da Binbaşı (Korvettenkapitän) oldu. 4. Torpido Halbflotille Komodoru oldu.
1930'dan 1934'e kadar Kuzey Denizi'ndeki deniz kuvvetleri üssünde Deniz Kuvvetleri Birinci Subayı, 1933'te ise Deniz Yarbayı oldu.
1 Eylül 1933 günü, Dönitz Yarbay (Fregattenkapitän) oldu ve 1934 yılında Emden Kruvazörünün komutanı oldu. Emden, Harbiyeliler ve gemi adamlarının gelecek subayların komisyonu hazırlıkları için bir yıllık bir dünya gezisi aldığı gemiydi. 1933'te Nazi Partisi'ne (NSDAP) katıldı çünkü Hitler'de Almanya'yı yeniden bir dünya imparatorluğu haline getirebilecek yeni güçlü lideri gördü.
1 Eylül 1935 tarihinde, Dönitz Albay rütbesine terfi etti. 1. U-bot Flotilla Weddigen'e komuta etti. Buna U-7, U-8, U-9 denizaltıları da dahildi.
1936'da Deniz Kuvvetleri Komutanı ve 1939'dan itibaren Başkomutan oldu.
1935 yılında Versailles Antlaşması'nın geçerliliğini yitirmesiyle Alman Donanması atağa kalktı. Weimar Cumhuriyeti'nin Deniz Kuvvetleri olan Reichsmarine, Nazi Almanyası'nın Donanması, Kriegsmarine olarak değiştirildi. Aynı yılın yazında donanma komutanı Büyük Amiral Erich Raeder, 28 Ocak 1939 tarihinde ise Dönitz Alman Denizaltı Komutanlığına getirildi.
Remove ads
Karl Dönitz 1 Ekim 1939 tarihinde Tümamiral (Konteradmiral) olarak "Denizaltı Komutanı" (Befehlshaber der Unterseeboote, BDU) oldu; 1 Eylül 1940'ta Koramiral (Vizeadmiral) rütbesine terfi etti.
Tüm enerjisini etkili bir denizaltı filosu yaratmaya harcayan Dönitz, 1937-1939 yılları arasında Kuzey Denizinde geniş çapta planlar hazırlamış ve ünlü denizaltı taktiği Wolfpack'i (Kurt Kapanı) geliştirmiştir. Kurt Kapanı taktiği ile Alman U-Bot’ları 1939-1942 yılları arasında muazzam başarılar elde etti.
1942'de Oramiral olan ve 30 Ocak 1943'e kadar denizaltı filosu kumandanlığını yapan Dönitz, bu ay içinde Amiral Erich Raeder'in yerine geçerek, 1943'te Büyükamiral ve Deniz Kuvvetleri Başkomutanı oldu. Karl Dönitz savaşın ancak denizaltılar sayesinde kazanılabileceğine inanıyordu. İngiltere'yi bir U-bot ablukası altına alan Dönitz U-botlarıyla neredeyse İngiltere'ye diz çöktürmek üzereydi. Savaşın ilerleyen zamanlarında Alman ordusunun kısıtlanan lojistik ve malzeme imkânlarından dolayı denizaltılara gerekli hassasiyeti göstermeyen Hitler yüzünden Alman U-botları zaman içinde avcı pozisyonundan av pozisyonuna düştüler. Karl Dönitz 1945 yılının başlarında Rus işgali karşısında bulunan Baltık bölgesindeki 2 milyon Alman askerini buradan tahliye etmeyi başardı. Bu, tarihin gördüğü en büyük tahliye harekâtıydı. Denizüstü ve Denizaltı filosunun etkisinin azalmasına rağmen Dönitz, Hitler'in güvenini hiç kaybetmedi. Öyle ki Hitler onu kendisinden sonra devlet başkanı ilan edecekti.
30 Nisan 1945'te Hitler sığınağında (Führerbunker) intihar edince Dönitz sadece 20 gün Flensburg Hükûmeti adına Almanya'nın Cumhurbaşkanı oldu. Amiral Hans-Georg von Friedeburg, Kriegsmarine'in başkomutanı olarak Dönitz'in yerini aldı. Kendisi teslim olmadan önce Mareşal Wilhelm Keitel'e Almanya'nın kayıtsız şartsız teslim olması talimatını verdi. 2 Mayıs'ta Reich'ın yeni hükümetinin yeri olan Flensburg-Mürwik'e kaçtı; Dönitz, 23 Mayıs 1945'teki tutuklanmasına kadar orada kaldı. 2 Mayıs gecesi, Dönitz ülke çapında bir radyo konuşması yaparak Hitler'in ölümünü duyurdu ve savaşın "Almanya'yı ilerleyen Bolşevik düşman tarafından yok edilmekten kurtarmak için" Doğu'da devam edeceğini söyledi."[2][3] 4 Mayıs 1945'te Lüneburg Fundalığı'nda Almanların teslim olması gerçekleşti. Dönitz, tüm denizaltılara savaş operasyonlarını durdurmaları ve limana dönmeleri veya Müttefik donanma gemilerine teslim olmaları emrini verdi. Emre, bir avuç dikkate değer istisna dışında uyulmuştur: 5-6 Mayıs 1945 Eylemleri ve 7-8 Mayıs 1945 Eylemleri, teslim olduktan sonra meydana gelmiştir. Teslim olan denizaltıların sayısı yüzlerceydi ve savaş sonrası Deadlight Operasyonu'nda imha edildi. 8 Mayıs 1945'te Keitel Almanya adına teslim antlaşmasını imzaladı. Denizaltı savaşı nihayet Alman Teslimiyet Belgesinin yayınlandığı 9 Mayıs 1945'te sona erdi. Dönitz 23 Mayıs 1945'te Flensburg'da Müttefikler'e teslim oldu.
Dönitz, Almanya'nın konumunun savunulamaz olduğunu ve Wehrmacht'ın artık anlamlı bir direniş gösteremeyeceğini biliyordu. Kısa görev süresi boyunca çabasının çoğunu Alman silahlı kuvvetlerinin sadakatini sağlamaya ve Alman personelinin Sovyetlere değil İngilizlere veya Amerikalılara teslim olmasını sağlamaya adadı. Sovyetlerin intikam amaçlı misillemelerinden korkuyordu ve Batılı Müttefiklerle bir anlaşma yapmayı umuyordu. Sonunda Dönitz'in taktikleri orta derecede başarılı oldu ve yaklaşık 1,8 milyon Alman askerinin Sovyetlerin elinden kaçmasını sağladı.[2] 2,2 milyon kadar kişi tahliye edilmiş olabilir.[4]
Remove ads
Savaşın ardından Dönitz, Müttefikler tarafından savaş esiri olarak tutuldu. Nürnberg Duruşmalarında üç suçtan dolayı büyük bir savaş suçlusu olarak suçlanmıştı. Birincisi: barışa karşı suçlar, savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar işlemek için komplo kurmak. İkincisi: Saldırgan savaşları planlamak, başlatmak ve yürütmek. Üçüncüsü: Savaş kanunlarına karşı işlenen suçlar. İddianamenin birinci maddesinde Dönitz suçsuz bulundu, ancak ikinci ve üçüncü maddede suçlu bulundu.[5]
Duruşma sırasında ordu psikoloğu Gustave M. Gilbert'in, savaş suçlarından yargılanan Nazi liderlerini incelemesine izin verildi. Diğer yapılan testlerin yanı sıra Wechsler Ölçekleri IQ testinin Almanca versiyonu uygulandı. Dönitz ve Hermann Göring 138 puan alarak test edilen Nazi liderleri arasında eşit derecede üçüncü en yüksek puana sahip oldular.[6]
Duruşmada Dönitz, tarafsız denizciliğe karşı sınırsız denizaltı savaşı yürütmek, Hitler'in 18 Ekim 1942 tarihli Komando Emri'nin Donanma başkomutanı olduğunda tam olarak yürürlükte kalmasına izin vermek ve bu ölçüde bu suçun sorumluluğunu almakla suçlandı. Savunması, emrin deniz savaşında yakalanan adamları kapsamadığı ve emri altındaki hiçbir adam tarafından emre uyulmadığı yönündeydi. Buna, tersanelerde 12.000 zorunlu yabancı işçinin çalıştığı ve bunu durdurmak için hiçbir şey yapmadığı bilgisi de eklendi.[7][8] Dönitz, savcı Sir David Maxwell Fyfe tarafından çapraz sorguya çekildiğinde bu suçlamaya karşı kendisini ikna edici bir şekilde savunamadı.
25 Şubat 1945'te Hitler, Dönitz'e Cenevre Sözleşmesinin feshedilmesi gerekip gerekmediğini sordu. Hitler'in amaçları iki yönlüydü. Birincisi, Batılı Müttefiklerin savaş esirlerine karşı misilleme yapılabilecekti; ikincisi, konvansiyonun yürürlükte olmadığı Doğu Cephesinde olduğu gibi, Alman kuvvetlerini Batılı Müttefiklere teslim olmaktan caydıracaktı. Dönitz, sözleşmelerin asla kınanmaması gerektiğini savunmak yerine, bunun uygun olmadığını öne sürerek mahkeme bu konuda onun aleyhine karar verdi; ancak sözleşme Almanya tarafından kınanmadığı için, Dönitz'in yetki alanı altındaki kamplarda bulunan İngiliz mahkûmlara ve İngiliz mahkûmlara Sözleşme'ye göre katı bir şekilde muamele edildiğinden, Mahkeme bu hafifletici nedenler olarak değerlendirilmiştir.[9]
Savaş suçu suçlamaları arasında Dönitz, 1939'da 154 Sayılı Savaş Emri'ni ve 1942'deki Laconia olayından sonra denizaltının saldırısına uğrayan gemilerden hayatta kalanları kurtarmayarak sınırsız denizaltı savaşı yürütmekle suçlandı. Bu iki emri yayınlayarak, Almanya'nın 1936 tarihli İkinci Londra Deniz Antlaşması'nı ihlal etmesine neden olmaktan suçlu bulundu. Ancak duruşmasında Müttefiklerin benzer davranışlarına ilişkin kanıtlar sunulduğundan, uluslararası hukukun bu ihlali nedeniyle cezası değerlendirilmedi.[10][11]
Sınırsız denizaltı savaşıyla ilgili cezası, Müttefiklerin benzer eylemleri nedeniyle değerlendirilmedi. Özellikle, İngiliz Deniz Kuvvetleri Komutanlığı 8 Mayıs 1940'ta Skagerrak'taki tüm gemilerin görüldüğü yerde batmasını emretmişti ve savaş zamanı ABD Pasifik Filosu başkomutanı Amiral Chester Nimitz, ABD Donanmasının 1940'ta sınırsız denizaltı savaşı yürüttüğünü belirtti. Dolayısıyla Dönitz, uluslararası sularda belirlenen bölgelerdeki tüm gemilerin uyarı yapılmaksızın batırılması emrini vererek silahsız tarafsız gemilere karşı sınırsız denizaltı savaşı yürütmekle suçlanamadı.
Dönitz, o zamanki Batı Berlin'deki Spandau Hapishanesinde 10 yıl hapsedildi.[12] Cezaevinde kaldığı süre boyunca pişmanlık duymadı ve yanlış bir şey yapmadığını savundu. Ayrıca Albert Speer'in kendisini Hitler'e olan bağlılığını sona erdirmeye ve Alman Hükûmeti'nin işlediği yanlışların sorumluluğunu üstlenmeye ikna etme girişimlerini de reddetti. Bunun tersine, 100'den fazla üst düzey Müttefik subayı, Dönitz'e, duruşmasının adaletsizliği ve kararıyla ilgili hayal kırıklıklarını anlatan mektuplar gönderdi.[13]
Remove ads
Karl Dönitz, 1 Ekim 1956'da serbest bırakıldıktan sonra Kuzeybatı Almanya'nın Schleswig-Holstein eyaletine bağlı, Aumühle isimli küçük bir köyde inzivaya çekildi. Anılarını yayınlamak için iki kitap üzerine çalışmalar yürüttü. Zehn Jahre, zwanzig Tage (Anılar: On Yıl ve Yirmi Gün) isimli kitabı 1958 yılında Almanya'da yayınlandı ve bir İngilizce çevirisi ertesi yıl yayınlandı. Bu kitap, U-bot komutanı olarak (10 yıl) ve Almanya cumhurbaşkanı olarak (20 gün) Dönitz'in deneyimlerini anlattı. Dönitz, kitabında, Nazi rejimini kendi zamanının bir ürünü olarak açıklıyor ancak kendisinin bir politikacı olmadığını ve dolayısıyla rejimin işlediği birçok suçtan ahlaki açıdan sorumlu olmadığını savunuyor. Nazi hükûmetinin temelde kusurlu biçimini, diktatörlüğü eleştirmekte ve Nazi döneminin başarısızlıklarını suçlamaktadır.[14]
Dönitz'in ikinci kitabı Mein wechselvolles Leben (Sürekli Değişen Hayatım), belki de 1934 öncesindeki hayatındaki olayları anlattığı için daha az bilinmektedir. Bu kitap ilk olarak 1968'de basıldı ve 1998'de revize edilmiş yeni baskısı yayınlandı ve kitabın başlığı Mein soldatisches Leben (Dövüş Hayatım). 1973'te Thames Televizyonu yapımı The World at War'da birkaç televizyon programından birinde yer aldı.[15]
Dönitz, 2. Dünya Savaşı'ndaki rolünden pişmanlık duymadığını, milleti için görev bilinciyle hareket ettiğini söylemiştir.[16] 1976'da, Adaletin Hafızası'nda rol aldı. Bu belgeselde Dönitz, Albert Speer'le birlikte Nürnberg Duruşmalarını ve 1946 duruşmaları sırasında yaşadıklarını anlatmaktadır.[17]
Hayatının geri kalanını Aumühle'de göreceli bir belirsizlik içinde geçirdi, ara sıra Alman denizcilik tarihi koleksiyoncularıyla yazıştı, kendisine gönderilen yazışmaları cevapladı ve gönderilen kartpostalları imzaladı. 24 Aralık 1980 tarihinde, kalp krizi sonucu 89 yaşında öldü.[18] Großadmiral (büyük amiral) rütbesiyle son Alman subayı olarak, 6 Ocak 1981 tarihinde yapılan cenazesinde saygılarını sunmak için gelen pek çok eski asker ve yabancı deniz subayları tarafından onurlandırıldı. Askerî cenaze töreni yapılmadı ve Aumühle'de, Waldfriedhof Mezarlığına gömüldü. Cenazeye gelen askerlerin üniforma giymesine izin verilmedi ve ayrıca İngiliz Kraliyet Donanması üyeleri de cenazesine katıldı. Ayrıca 100'den fazla Şövalye Demir Haçı madalyası sahibi de katıldı.[19][20]
Remove ads
Dönitz'in her iki oğlu İkinci Dünya Savaşı sırasında öldürülmüştür. Genç oğlu Peter, U-954 denizaltısında bir gözetleme subayı idi ve 19 Mayıs 1943 tarihinde öldürüldü. Denizaltısı Kuzey Atlantik açıklarında batırılmıştır. Bu kayıptan sonra ağabeyi Klaus'un muharebe görevinden ayrılmasına izin verildi ve deniz doktoru olmak için eğitime başladı. Diğer oğlu Klaus 24. yaş gününde 1944'te İngiltere kıyılarında bulunduğu denizaltı batırılarak öldürülmüştür.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads