Kafkasya karma ormanları

Kafkasya karma ormanları, Kafkas Dağları, Küçük Kafkas sıradağları ve Karadeniz'in doğu ucundaki Kuzey Anadolu Dağları'nda konumlanmış geniş yapraklı karma ormanlardan oluşan ekolojik bölgedir.

Inhaltsverzeichnis umschalten Kafkasya karma ormanları
Baduksko Gölü, Karaçay-Çerkesya, Rusya
Coğrafya
Ülke(ler)	Azerbaycan Ermenistan Gürcistan İran Rusya Türkiye
Koordinatlar	41°45′0″K 44°15′0″D
Özellikler
Durum	kritik, tehdit altında[1]
Koruma alanı	30.540 km2
Biyom	Ilıman bölge yaprak döken ve karma ormanlar
Biyocoğrafik bölge	Palearktik
Bitki türü	Anadolu kestanesi Carpinus betulus Doğu Karadeniz göknarı Doğu kayını Doğu ladini Sarıçam İspir meşesi
Hayvan türü	Batı Kafkas dağ keçisi Çengel boynuzlu dağ keçisi Yaban keçisi Maral Avrasya boz ayısı Kurt İran parsı Kaya kartalı Sakallı akbaba
Sıradağlar	Elbruz Dağı, Kuzey Anadolu Dağları
Yüzölçümü	170.405 km2 (65.794 sq mi)
Yağış miktarı	1500-2000 mm
Wikimedia Commons

Coğrafya

170.405 kilometrelik alanı kaplayan ekolojik bölge, Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, İran, Rusya ve Türkiye'ye yayılmıştır. Büyük Kafkaslar olarak bilinen sıradağlar, Karadeniz'in kuzeyinden Hazar Denizi'ne doğru uzanmaktadır. Kafkasya, Avrupa ve Asya arasındaki geleneksel sınırı oluşturmaktadır. Kafkasya'nın en yüksek noktası 5.642 metre yüksekliğindeki Elbruz Dağı'dır. Ekolojik bölge, Kafkasya'nın güneyinde yer alan Küçük Kafkaslar ve Karadeniz'in güney kıyısı boyunca uzanan Kuzey Anadolu Dağları'nın doğu ucunu da içermektedir.

İklim

Ilıman iklim rakıma göre değişiklik göstermektedir. Ekolojik bölgenin batı kesiminde ortalama yıllık yağış daha fazladır. Doğu Karadeniz'de yıllık yağış miktarı 1500 ile 2000 mm arasındayken, ekolojik bölgenin doğu ve güney kesimlerinde bu rakam 600 ile 1000 mm arasındadır.

Bitki örtüsü

Ekolojik bölgede görülen bitki toplulukları rakıma göre değişiklik göstermektedir.

400-2000 metre arasında görülen ılıman karma ormanlar, ekolojik bölgenin yaklaşık %70'ini kaplamaktadır. Geniş yapraklı ağaçlar alçak kesimlerde daha sık görülürken, yüksek rakımlı yerlerde kozalaklı ağaçlar yaygındır.

Rakımın 400 ila 1000 metre arasında değiştiği yerlerde, Gürcü meşesi (Quercus iberica), adi gürgen (Carpinus betulus) ve yağışlı bölgelerde Anadolu kestanesi (Castanea sativa) yaygın olarak görülmektedir. 1000-1500 metre arasında ise oryantal kayın (Fagus orientalis) ve daha kuru bölgelerde Kafkas meşesi (Quercus macranthera) yaygındır.

1500 metreden sonra ise Doğu Karadeniz göknarı (Abies nordmanniana), Kafkas ladini (Picea orientalis) ve sarıçam (Pinus sylvestris var. Hamata) gibi kozalaklı ağaçlar yaygınlaşır. Cüce ormanları, 1800-2000 metre yükseklikteki ağaç sınırına yakının yerlerde görülmektedir. Nemli bölgelerde çoğunlukla huş ağacı (tüylü huş, Litwinowii ve Betula raddeana) ve daha kuru bölgelerde Oryantal meşesi ve Kafkas çamı yaygındır.

Subalpin çayırları 1800-2500 metre arasında, alpin çayırları 2500-3000 metre arasında, Rhododendron caucasicum çayırları ise 2000-2800 metre arasında görülmektedir. Subnival bitkiler ve likenler 3000-4000 metre arasında yaygındır.

Fauna

Ekolojik bölgede yaşayan büyük toynaklı memelilere Doğu Kafkas dağ keçisi (Capra cylindricornis), Batı Kafkas dağ keçisi (Capra caucasica), çengel boynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra caucasica), muflon (Ovis orientalis gmelini), maral (Cervus elaphus maral) ve yaban keçisi (Capra aegagrus) örnek olarak gösterilebilir. Doğu Kafkas dağ keçisi ve Batı Kafkas dağ keçisi, sırasıyla Kafkas Dağları'nın doğu ve batı kısımlarında endemiktir. Bölgede yırtıcı hayvanlara ise Avrasya boz ayısı (Ursus arctos arctos), kurt (Canis lupus) ve İran parsı (Panthera pardus tulliana) örnek olarak gösterilebilir.

Kaya kartalı (Aquila chrysaetos) ve sakallı akbaba (Gypaetus barbatus) bölgede görülen yırtıcı kuşlardandır. Bölgedeki diğer yerleşik kuşlar ise Kafkas kara orman tavuğu (Lyrurus mlokosiewiczi), dağ horozu (Tetrao mlokosiewiczi),^[2] Kafkas kekliği (Tetraogallus caucasicus), büyük çütre (Carpodacus rubicilla) ve büyük kızılkuyruk'tur (Phoenicurus erythrogaster). Yerli su kuşları arasında boz ördek (Mareca strepera), ötücü kuğu (Cygnus cygnus), elmabaş patka (Aythya ferina), karabaş patka (Aythya marila), bayağı altın göz (Bucephala clangula) ve tepeli pelikan (Pelicanus crispus) bulunur.

Korunan alanlar

2017 yılında yapılan bir değerlendirme, ekolojik bölgenin %18'inin koruma altında olduğu tespit edilmiştir. Korunan alanlar arasında Lagodehi Koruma Alanları, Borcomi-Haragauli Millî Parkı, Tuşeti Ulusal Parkı, Zagatala Devlet Tabiatı Koruma Alanı ve Kafkas Biyosfer Rezervi yer almaktadır.

Kaynakça

1. "Kafkasya Ekolojik Koridoru". wwf.org.tr. 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
2. Murat Özkan (3 Ocak 2020). "Kafkasların gizemli kuşu: Dağ Horozu". turktarim.gov.tr. 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.

Dış bağlantılar

• "Western Asia: Georgia, Russia, Azerbaijan, Turkey, Armenia". Terrestrial Ecoregions. World Wildlife Fund.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)