Jean Bodin

Jean Bodin (1530-1596) (okunuşu: Jan Boden) Fransız hukukçu, tarihçi, siyaset felsefesi filozofu, Paris Parlamentosu üyesi. Westfalyan egemenliği kuramıyla tanınır.

Jean Bodin
Doğumu	1530 Angers, Maine-et-Loire, Pays de la Loire, Fransa Krallığı
Ölümü	1596 Laon, Aisne, Picardie, Hauts-de-France, Fransa Krallığı
Çağı	Rönesans felsefesi
Bölgesi	Batı felsefesi
Okulu	Rönesans hümanizmi
İlgi alanları	Hukuk felsefesi, ekonomi, siyaset felsefesi
Önemli fikirleri	Miktar teorisi, Westfalyan egemenliği
Etkilendikleri Petrus Ramus
Etkiledikleri Eric Voegelin, Giovanni Botero, Montesquieu

Bodin, Reformasyon sırasında yaşamıştır ve dolayısıyla dini ve sivil ihtilafların arka planda yaşandığı bir dönemde eserlerini kaleme almış, düşüncelerini geliştirmiştir. Bu dönemde Fransa'da devletin desteklediği Katolik Kilisesi ile Huguenotlar arasında büyük bir ihtilaf mevcuttu.

Hayatı

Bodin, 1530 yılında Fransa'nın Angers kentinde, yedi çocuklu bir burjuva ailesinin dördüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Okul yaşı gelince ailesi onu manastırda eğitim almaya gönderdi. Ancak Bodin dinî eğitime ilgi duymuyordu. Böylelikle eğitimini sürdürmek için 1545'te Paris'e gitti. Burada çeşitli felsefe dersleri aldı ve yabancı dil öğrendi. Eğitimini sürdürürken 1547'de heretik birinin yargılanmasını izlemek için Cenevre'ye gezi düzenledi. Döndükten bir yıl sonra Protestan nüfusun yoğun olarak yaşadığı Toulouse şehrine yerleşti.

Toulouse Üniversitesi'nde hukuk eğitimi alan Jean Bodin, mezun olduktan sonra akademide kaldı ve uzun yıllar aynı üniversitede öğretim üyeliğini sürdürdü. 1561'de akademiyi bırakıp avukatlık yapmak amacıyla Paris'e döndü. Burada ekonomi, tarih ve doğa bilimleriyle de ilgilenmeye başladı. 1566 yılında Tarihin Kolay Bilgisi İçin Yöntem adlı eserini kaleme aldı.

Hem mahkemelerde başarılı savunmalar yapan, hem de yayınlarıyla adını duyuran Jean Bodin, 1571'de Fransa Kralı IX. Charles'ın küçük kardeşi olan Alençon Dükü François'in hizmetine girdi.

Kralın taraftarları, mezhep çatışmalarını önlemenin yolunun kralın yetkilerini artırmaktan geçtiğine inanıyordu. Bodin de bu yaklaşımı genç yaşlarında benimsedi. Ancak mezhep çatışmaları son bulmadı ve 1572'de Aziz Bartalmay Yortusu Kıyımı gerçekleşti. Çevresi tarafından hem dindar görülmeyen, hem de kimi zaman Huguenot, kimi zaman Yahudi olmakla itham edilen Bodin bu katliamdan canını zor kurtardı. Böylelikle Bodin, devlet otoritesinin bir an önce sağlanması gerektiğini ve kralın yetkilerinin artması gerektiğini savundu. Bu görüşleri doğrultusunda 1576'da Devletin Altı Kitabı' adlı eserini yayımladı.

1576'da Bodin, siyasete atıldı ve Vermandois bölgesinin mebusu olarak Genel Meclis'e girdi. Burada burjuvazinin ve bir ölçüde Kral III. Henri'nin görüşlerini savundu. Aynı zamanda mezhep çatışmalarının sona ermesi için Huguenot'lara uygulanan baskının son bulmasını savundu.

1583 yılında Alençon Dükü'nün vefat etmesi üzerine Laon kasabasına çekilen Bodin, burada savcı olarak görev yapmaya başladı. Bu sırada şaşırtıcı bir kararla, 1589'da radikal Katoliklerin kurduğu La Sainte Ligue adlı bir tarikata üye oldu. 1593'te tarikattan ayrılarak Kral IV. Henri'nin safına katıldı.^[1]

Eserleri

Her ne kadar eserleri siyaset felsefesi ve siyaset bilimi açısından önemli olsa da, eserlere tepki oldukça karışıktır; bazı yazarlar eserleri ve Bodin'in düşüncelerini övmüş, bazı yazarlarsa düşüncelerini ve örneğin metodolojisini eleştirmişlerdir. Eserlerini ilk başta Fransızca yazmış, daha sonra Latinceye tercüme etmiştir.

Devletin Altı Kitabı

Özgün ismiyle Les Six livres de la République, Bodin'in başyapıtıdır. 1576'da kaleme alınan eserde yazar, önce tiranlara yol gösterdiği için Machiavelli'yi, sonra da tiranları öldürmeyi savunup ardından anarşiye kapı araladıklarından ötürü Monarkomakları eleştirir.

Bodin, organik bir devlet anlayışına sahiptir ve devletin temelinde ailelerin olduğunu, devletin büyük bir aile olduğunu söyler. Mülkün aileye, egemenliğin ise yöneticiye ait olduğu görüşündedir. Bodin'e göre egemenlik; sınırsız, bölünemez ve sürekli niteliktedir. Aynı zamanda da egemenlik; adalet, kralın ve Tanrı yasalarının üzerine çıkamaz. "Herkes eğitilmelidir. Eğitim, itaatkâr olmayı öğrenmek için önemlidir." anlayışına sahiptir. Liberalizmin temellerini atmış ve mutlak egemenliği savunmuştur. Bodin, tanrıyı yönetimden uzak tutmaz. Dinin, devletlerin temel prensiplerini oluşturduğu görüşüne sahiptir. Adalet anlayışını üç ilkede birleştirir; eşitlik, orantı ve birlik.

Bodin'e göre halkın prense sadık olduğu, prensin de Tanrı'ya sadık olduğu bir düzen kurulmalıdır. Böylece siyasete, ahlâkî çizgiler çekilmelidir.

Eserde insanların karakterlerinin gelişiminde iklimin önemi ve etkisi gibi çeşitli sosyolojik ve antropolojik fikirlerin yanı sıra, egemenlik üzerine de önemli fikirler barındırmaktaydı.

Bodin, vicdan özgürlüğünü savunur. Niccolò Machiavelli ile ortak yönleri; dinsel hoşgörüyü ülkenin düzeni için bir araç olarak görüyor oluşudur. Bodin'e göre kral, Tanrı'nın vekili konumundadır ve gücünü ondan alır. Farklı dinlerde insanların birbirlerine hoşgörüyle yaklaşımında din birliğinin sağlanabileceği görüşündedir.

Cadıların Şeytanî Çılgınlığı

Bodin 1580'de "La démonomanie des sorciers" adıyla yayımladığı bu eserinde o dönemde uygulanan cadı avını savunan bir tutum takınmıştır. Kitapta büyücülerin tarihinden ve 1552 yılında yapılan şeytan çıkarma ayininden bahsetmiştir.^[2]

Kaynakça

1. Ağaoğulları, Mehmet Ali (2011). Sokrates'ten Jakobenlere Batı'da Siyasal Düşünceler. İstanbul: İletişim Yayınları. ss. 401-403. ISBN 9789750509414.
2. Ferber, Sarah (2004). Demonic possession and exorcism in early modern France. London [u.a.]: Routledge. ISBN 0415212650.