Remove ads
James Madison (16 Mart 1751; Port Conway, Virginia - 28 Haziran 1836; Montpelier, Virginia), Amerika Birleşik Devletleri'nin 4. başkanı, siyaset felsefecisi, devlet adamı ve ABD'nin kurucu babalarındandır.
| James Madison | |
|---|---|
 | |
| 4. Amerika Birleşik Devletleri başkanı | |
| Görev süresi 4 Mart 1809 - 4 Mart 1817 | |
| Başkan Yardımcısı | George Clinton Elbridge Gerry |
| Yerine geldiği | Thomas Jefferson |
| Yerine gelen | James Monroe |
| 5. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı | |
| Görev süresi 2 Mayıs 1801 - 3 Mart 1809 | |
| Başkan | Thomas Jefferson |
| Yerine geldiği | John Marshall |
| Yerine gelen | Robert Smith |
| Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi Üyesi / Virginia 15. Bölge | |
| Görev süresi 4 Mart 1793 - 4 Mart 1797 | |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | John Dawson |
| Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi Üyesi / Virginia 5. Bölge | |
| Görev süresi 4 Mart 1789 - 4 Mart 1793 | |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | George Hancock |
| Konfederasyon Kongresi Virginia Temsilcisi | |
| Görev süresi 1 Mart 1781 - 1 Kasım 1783 | |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Thomas Jefferson |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 16 Mart 1751 Port Conway, Virginia, ABD |
| Ölüm | 28 Haziran 1836 (85 yaşında) Montpelier, Virginia, ABD |
| Partisi | Demokratik-Cumhuriyetçi Parti |
| Evlilik(ler) | Dolley Todd (1794-1836) |
| Çocuk(lar) | John (Üvey oğul) |
| Bitirdiği okul | Princeton Üniversitesi |
| Mesleği | Çiftçi, okul yöneticisi |
| İmzası |  |
1801-1809 yılları arasında dışişleri bakanı olarak görev yapan Madison, 1809-1817 arasında devlet başkanlığı yapmıştır. Amerika Birleşik Devletleri Anayasası ve Haklar Bildirisinin taslağının hazırlanması ve savunulmasında, en önde yer alması nedeniyle "Anayasanın Babası" olarak tanınmaktadır.[1]
Madison, Montpelier adını verdiği çiftliğini, Virginia'nın Orange kasabasında kurdu ve hayatı boyunca yüzlerce köleye sahiplik yaptı. Hem Virjinya Temsilciler Meclisi hem de Anayasa Kongresi'nin öncülü olan Kıta Kongresi'nin bir üyesiydi. Anayasa Kongresi'nden sonra hem ülke çapında hem de Virjinya'da Anayasa'nın onaylanması için çalışan siyasi hareketin liderlerinden biri oldu. Alexander Hamilton ve John Jay ile beraber Amerika Birleşik Devletleri Anayasası'nın savunulmasında en önemli çalışmalardan biri olan Federalist Yazılar'ı hazırladı. Anayasa hakkındaki tartışmalar sırasında önce güçlü bir Ulusal Hükûmetten, daha sonra ise güçlü Eyalet Hükûmetinden yana oldu. Yaşamının sonlarına doğru ise bu iki uç arasında bir görüşe sahip oldu.
1789'da Madison, yeni Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisi'nde birçok önemli kanun tasarısı hazırlayan liderlerden biri oldu. Anayasanın ilk on maddesini yazan kişi olarak dikkat çekti ve dolayısıyla Haklar Bildirisi'nin Babası diye bilinmektedir.[2] Başkan George Washington ile birlikte yeni Federal Hükûmeti kurmak için çok yakın çalıştı. Hamilton ve Federalist Parti ile 1791'de yollarını ayırınca, Thomas Jefferson ile birlikte Demokratik-Cumhuriyetçi Partiyi kurdu. Yabancılara Uygulanacak ve İsyana Teşvik Ceza Yasalarına karşılık olarak Jefferson ve Madison, eyaletlerin anayasaya uygun olmayan federal yasaları geçersiz kılabileceklerini savunan Kentucky ve Virjinya Önerilerini hazırladılar.
Jefferson'ın Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı (1801-09) döneminde, Madison ülke topraklarını iki katına çıkaran Louisiana'nın satın alımını gerçekleştirdi. 1809 yılında ise Madison, Jefferson'ın ardından başkan oldu, 1813 yılında tekrar başkanlığa seçildi. Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'na karşı gerçekleştirilen diplomatik protestoların ve ticari ambargonun başarısızlığa uğramasının ardından ABD'yi 1812 Savaşına soktu. ABD'nin güçlü bir ordusu ve finans sistemi olmadığı için savaş, yönetimsel bir bataklığa döndü. Bunun sonucunda daha önce karşı olmasına rağmen Madison, daha güçlü bir ulusal hükûmet, daha güçlü bir ordu kadar ABD'nin İkinci Bankası adıyla bir ulusal bankanın kurulmasını destekledi.
Remove ads
James Madison, Jr. 16 Mart 1751 tarihinde (eski usul Jülyen Takvimine göre 5 Mart 1751'de) annesinin doğum için kendi anne ve babasının çiftliğine dönmesi nedeniyle Port Conway, Virginia yakınlarında Belle Grove (Port Conway, Virjinya) çiftliğinde doğdu. On iki kardeşin en büyüğüydü.[3] Nelly ve James Sr. yedi erkek dört kız çocuğu sahibi oldular.Üç erkek kardeşi bir tanesi de ölü doğum olmak üzere öldüler. 1775 yazında kız kardeşi Elizabeth (7 yaş) ve erkek kardeşi Reuben (3 yaş) kirlenmiş içme suyu nedeniyle tüm Orange bölgesini etkileyen dizanteri salgını nedeniyle öldü.[3][4]
Babası James Madison Sr. (1723-1801) Orange, Virginia'da kendisine babasından miras kalan ve daha sonra Şirin Dağ diye adlandıracağı bir çiftlikte büyüdü. Zamanla daha çok toprak ve köle edinerek; 2000 dönüm, Piedmont Virginia'da Orange Bölgesinin en büyük toprak sahibi ve önde gelen yurttaşı oldu. James Jr.'ın annesi Nelly Conway Madison (1731–1829) Port Conway'de önemli bir tütün çiftçisi ve tacir ailesinin kızı olarak doğdu. Madison'ın anne ve babası 15 Eylül 1749'da evlendi.[3][4] Bu yıllarda güney kolonileri bir köle toplumuna dönüşmüş; köleler ekonomiyi güçlendirmiş ve köle sahipleri siyasal eliti oluşturmuştu.[5]
11 yaşından 16'sına kadar genç "Jemmy" Madison, Virginia Tidewater bölgesindeki King ve Queen İdari Bölgesi içinde yer alan Innes çiftliğinde öğretmen olan Donald Robertson'ın gözetimi altında öğretim görmeye yollandı. Robertson, güneyde çok sayıda önemli çiftlik sahibi ailenin çocuğunun öğretmenliğini yapmış İskoçyalı bir öğretmendi. Madison, Robertson'dan matematik, coğrafya ile özellikle yetkinleşeceği Latince gibi klasik ve modern dilleri öğrendi. Madison, öğrenmeye dönük açlığını özellikle Robertson'a bağlamıştır.[6][7]
On altı yaşında Montpelier'e geri döndü. Üniversite için Rahip Thomas Martin ile iki yıllık bir çalışma kursuna başladı. Zamanının üniversiteye giden birçok Virjinyalısının tersine narin sağlığı zorlayabilecek enfeksiyonlara açık bir iklime sahip Williamsburg'de yer alan William ve Mary Koleji'ne gitmedi. Bu okul yerine 1769 tarihinde New Jersey Koleji'ne; günümüzde Princeton Üniversitesi gitti. Orada oda arkadaşı olan şair Philip Freneau ile yakın arkadaşlık kurdu. Arkadaşının kız kardeşi Mary'ye umutsuzca aşık oldu.[8]
Sağlığını da zorlayan uzun ve yoğun çalışma saatlerinin sonunda[9] 1771 yılında mezun oldu. Çalışma alanları içinde Klasik Latince, Yunanca, bilim, coğrafya, Matematik, Retorik ve Felsefe vardı. Konuşma ve tartışma konularına büyük ilgisi vardı. Madison, arkadaşı Aaron Burr'un Cliosophic Derneği ile doğrudan rekabet halinde olan Amerikan Whig-Cliosophic Derneğinin kurulmasına destek verdi. Mezun olduktan sonra Madison, 1772 yılının baharında Montpelier'e dönen kadar Princeton'da Üniversite Başkanı John Witherspoon gözetiminde İbranice ve siyaset felsefesi çalıştı. İbraniceyi gayet akıcı biçimde konuşmaya başlamıştı. Madison hukuk alanında profesyonel olarak çalışmak için değil, siyasete duyduğu ilgiden dolayı çalıştı.[10]
163 cm uzunluğunda ve asla 45 kilogramı aşmayan kilosu ile en minik Amerikan başkanıydı.[11]
Remove ads
Anglikan olarak vaftiz edilmiş ve bir Presbiteryen rahip tarafından yetiştirilmesine rağmen genç Madison, İngiliz deist metinlerinin sıkı bir okuyucusuydu.[12] Madison, bir yetişkin olarak dini konulara çok az ilgi göstermiştir. Biyografi yazarı Hutson şunları yazmıştır: "kişisel dini eğilimleri konusunda ne bir iz ne de bir ipucu vardır."[13] Bununla beraber bazı akademisyenler deizme eğilimi olduğunu belirtmektedir.[14][15] Bazı akademisyenler ise Madison'ın Hristiyan değerlerini kabul ettiğini ve kendi hayatını Hristiyan dünya görüşüne göre şekillendirdiğini öne sürer.[16] 1819'da Madison şöyle demişti: "Rahipliğin sayısı, endüstrisi, ahlakı ve halkın bağlılığı, Kilise'nin Devletten tamamen ayrı kalmasıyla açıkça artmıştır."
Remove ads
1780'lerde Kongre'deki ilk görevi sırasında, Madison daha güçlü bir merkezi hükûmet sağlamak için Konfederasyon Maddelerini değiştirmeyi tercih etti. 1790'larda Hamilton'un merkezileştirme politikalarına ve Alien and Sedition Acts'e muhalefet etti. Chernow'a göre, Madison'ın 1790'larda Virginia ve Kentucky Kararlarına verdiği destek "Anayasa Konvansiyonu'nda federal hükümetin eyalet yasaları üzerinde veto hakkı olması gerektiğini savunan bir adam için nefes kesici bir evrimdi." Tarihçi Gordon S Wood, Kutsal Özgürlük Ateşi'nde (1995) olduğu gibi, Lance Banning'in "Madison'ın 1790'larda görüşlerini değiştirmediğini" iddia eden tek günümüz bilim adamı olduğunu söylüyor. 1812 Savaşı sırasında ve sonrasında. Madison, ulusal banka, güçlü bir donanma ve doğrudan vergiler de dahil olmak üzere 1790'larda karşı çıktığı çeşitli politikaları desteklemeye geldi.
Wood, birçok tarihçinin Madison'ı anlamakta zorlandığına dikkat çeker, ancak Wood ona Madison'ın kendi zamanlarına göre-bir milliyetçi olarak, ancak Federalistlerinkinden farklı bir milliyetçilik anlayışıyla bakar. Gary Rosen ve Banning, Madison'ın tutarlılığını önermek için başka yaklaşımlar kullanıyor.
Remove ads
Madison, köle emeğinden yararlanan bir ortamda büyüdü ve kurumu Güney ekonomisinin gerekli bir parçası olarak gördü, ancak büyük bir köleleştirilmiş nüfusa bağlı bir toplumun istikrarsızlığından rahatsız oldu. Philadelphia Konvansiyonunda, Madison köle ithalatının derhal sona erdirilmesini istedi, ancak nihai belge Kongre'nin 1808 yılına kadar uluslararası köle ticaretine müdahale etmesini yasakladı. Ayrıca, Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisinde paylaştırmanın her eyaletin özgür nüfusu ve köle nüfusunun toplamı tarafından tahsis edilmesini önerdi. Madison, 1819-1821 Missouri krizi sırasında köleliğin Batı'ya yayılmasını destekledi. Madison, eski kölelerin Güney toplumuna başarılı bir şekilde entegre olamayacağına inanıyordu ve 1780'lerin sonlarında, Afrikalı-Amerikalıların Afrika'da koloniler kurması fikriyle ilgilenmeye başladı. Madison, eski köleler için Liberya yerleşimini kuran Amerikan Kolonizasyon Derneği'nin başkanıydı.
Madison, kendisini ev içi kölelik kurumundan ayıramadı. Madison, Cumhuriyetçi bir hükûmet biçimini savunmasına rağmen, köleliğin Güney'in gelişmesine neden olduğuna inanıyordu. Madison, köleliğe entelektüel olarak karşı çıkarken kölelerin insan malı olduğuna inanıyordu. Siyahlar için sömürgeleştirme planının yanı sıra Madison, köleliğin batı genişlemesiyle doğal olarak yayılacağına inanıyordu. Madison'ın siyasi görüşleri, John C. Calhoun'un ayrılığın hükümsüz kılınması ile Daniel Webster'ın milliyetçiliğinin pekiştirilmesi arasında bir yere indi. Madison'ın Edward Coles, Nicolas P. Trist ve William Cabel Rives gibi Virginian "mirasçıları", Madison'ın 1840'lara ve 1850'lere kadar köleliğe ilişkin ılımlı görüşlerini desteklediler, ancak kampanyaları bölgeselcilik, ekonomik ve köleliğin kaldırılması güçleri nedeniyle başarısız oldu. Madison, Cumhuriyet hükûmetine olan savunuculuğu ile köle sistemine ömür boyu bağlılığını hiçbir zaman uzlaştıramadı.
1790'da Madison bir gözetmene kölelere "gerekli itaat ve işleriyle tutarlı olan tüm insanlık ve nezaketle" davranmasını emretti. Ziyaretçiler, kölelerin iyi bir şekilde barındırıldığını ve beslendiğini belirttiler. Madison'ın genç kölelerinden biri olan Paul Jennings'e göre, Madison asla öfkesini kaybetmedi ya da kölelerini kınamayı tercih ederek kırbaçlamadı. Bir köle olan Billey, Amerikan Devrimi sırasında Philadelphia'dayken Madison'dan kaçmaya çalıştı, ancak yakalandı. Onu serbest bırakmak ya da Virginia'ya iade etmek yerine Madison, Pennsylvania'da kabul edilen kademeli bir özgürleşme yasası uyarınca Philadelphia'da Billey'i sattı. Billey kısa sürede özgürlüğünü kazandı ve Philadelphia'da bir tüccar için çalıştı. Ancak Billey, New Orleans'a yaptığı bir yolculukta boğuldu. Madison siyahların aşağı olduğu görüşünü hiçbir zaman dışardan ifade etmedi; ırk sorunu üzerine açık fikirlilik ifade etme eğilimindeydi.
1801'de, Madison'ın Montpelier'deki köle nüfusu 100'ün biraz üzerindeydi. 1820'ler ve 1830'lar boyunca, Madison, borçların neden olduğu toprak ve köle satmak zorunda kaldı. 1836'da, Madison öldüğünde, Madison 36 köleye sahipti.[17] Madison'ın muhafazakarlığı, mali durumu nedeniyle galip gelirken, kölelerinden hiçbirini yaşamı boyunca veya iradesi ile özgürleştiremedi. Madison'ın ölümü üzerine, kalan kölelerini karısı Dolley'e bıraktı ve ondan sadece onların rızasıyla kölelerini satmasını istedi. Ancak Dolley, kölelerinin çoğunu rızası olmadan sattı. Kalan köleler, Dolley'in ölümünden sonra, öldükten sonra onları serbest bırakan oğlu Payne Todd'a verildi. Ancak Todd'un borçları vardı ve muhtemelen sadece birkaç köle serbest bırakıldı.[18]
Remove ads
Princeton'dan mezun olduktan sonra Madison, Amerikan kolonileri ve Büyük Britanya arasında İngiliz vergi sistemi nedeniyle gerginleşen ilişkilerle ilgilendi. 1774'te Madison, yerel milis kuvvetlerini denetleyen bir yurtsever devrim öncesi grup olan Güvenlik Komitesi'nde görev aldı. Aile serveti sayesinde kamu hizmetine adanmış bir hayatın ilk adımı bu oldu.[19] 1775 Ekim'inde sağlık nedenleriyle savaşa katılamasa da Orange County milislerinde yüzbaşı olarak görevlendirildi.[20]
Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında Madison, Virjinya Eyaleti Meclisinde (1776-1779) görev yaptı ve Thomas Jefferson tarafından gözetilen bir yakın çalışma arkadaşı oldu. Daha önce Virjinya'da Baptist inancındakilerin, kurulu Anglikan Kilisesi'nden izin almaksızın ibadet gerçekleştirdikleri için tutuklanmaları ile gördüğü zulmü gözlemlemişti. Baptist Elijah Craig ile Virjinya'da dini özgürlüklerin anayasa güvencesine alınmasını destekleme konusunda işbirliği yaptı.[21] Bu onun dini özgürlük hakkındaki düşüncelerini yaygınlaştırmasına yardım etti; daha sonra bunu Anayasa ve Haklar Bildirgesi'ne uyguladı.
Madison, 1786 tarihinde onaylanan Virginia Dini Özgürlük Yasası'nı Jefferson ile beraber hazırlarken Virjinya siyasetinde önem kazandı. Yasa İngiltere Kilisesi'nin yetkilerini daraltırken dini konularda devletin yetkisini kaldırdı. Patrick Henry'nin insanları kendi seçtikleri cemaate vergi ödemeye zorlayan planını gündemden çıkardı. 1777 yılında Madison'ın kuzeni Piskopos James Madison William ve Mary Üniversitesi baş yöneticisi oldu. James Madison ve Jefferson'ın etkilemesiyle Piskopos Madison Üniversitenin İngiltere'den ve İngiltere Kilisesi'nden ayrılma konularında önderlik etmesine yardımcı oldu.[kaynak belirtilmeli]
Kıta Kongresi'nin en genç delegesi olduğundan Madison, en çok çalışan üyesi ve parlamento binasının ustası olarak kabul edildi.[22][23] Virjinya'yı günümüz Ohio Eyaletinin büyük kısmını da içeren kuzeybatı toprakları üzerinde hak iddia etmesinden vazgeçmesi için ikna etti ve sorunun çözümü için Kıta Kongresini devreye soktu. 1783 tarihinde federal olarak denetlenen, yeni eyaletlerin içinden çıktığı ve daha sonra birliğe dahil olduğu Kuzeybatı Topraklarını oluşturdu. Virjinya'nın toprak talepleri Connecticut, Pensilvanya ve Maryland'ın toprak talepleri ile çakışıyordu; onlar da en batıdaki topraklarını buralardan yeni eyaletler kurulabileceğini anlayarak ulusal yönetime devretti. Kuzeybatı Bildirisi Ohio nehrinin kuzeyindeki yeni topraklarda köleliği yasakladı, ancak bu durum zaten elinde köle barındıran köle sahipleri için geçerli olmadı.
Remove ads
Madison kısa boyluydu, parlak mavi gözleri vardı, güçlü bir tavrı vardı ve küçük toplantılarda esprili olduğu biliniyordu. Madison ciddi hastalıklardan, gerginlikten muzdaripti ve çoğu zaman stresli dönemlerden sonra bitkin düşmüştü. Madison genellikle en kötüsünden korkardı ve bir hipokondri hastasıydı.[24]
Tarihsel itibar
Madison, Amerika Birleşik Devletleri'nin en önemli Kurucu Babalarından biri olarak kabul edilmektedir. Tarihçi J.C.A. Stagg, "bazı açılardan -1776'dan 1816'ya kadar genç ulusun karşı karşıya olduğu her önemli meselenin kazanan tarafında olduğu için- Madison, tüm Kurucu Babalar arasında en başarılı ve muhtemelen en etkili olanıydı" diye yazıyor.[25] Büyük bir siyasi partinin kurulmasına yardım etmesine ve Amerika Birleşik Devletleri'nin dördüncü başkanı olarak hizmet etmesine rağmen, mirası büyük ölçüde Anayasa'ya yaptığı katkılarla tanımlandı; kendi hayatında bile "Anayasanın Babası" olarak selamlandı.[26] Hukuk profesörü Noah Feldman, Madison'ın "yerel özyönetimi kapsayıcı bir ulusal düzen ile birleştiren genişletilmiş, federal bir anayasanın modern idealini icat ettiğini ve teorileştirdiğini" yazıyor. Feldman, Madison'ın "özgürlüğü koruyan anayasal hükümet modelinin" olduğunu ekliyor.[27]
Tarihçiler ve siyaset bilimcilerinden oluşan anketler, Madison'ı ortalamanın üzerinde bir başkan olarak değerlendirme eğilimindedir. Amerikan Siyaset Bilimi Derneği Başkanları ve Yürütme Politikaları bölümünün 2018 anketi, Madison'ı on ikinci en iyi başkan seçti. Wood, Madison'ı savaş sırasındaki istikrarlı liderliği ve başkanın gücünü genişletmekten kaçınma kararlılığından ötürü övüyor ve bir çağdaşı, savaşın "ihanetten tek bir mahkeme, hatta iftira için bir kovuşturma olmadan" yürütüldüğüne dair gözlemine dikkat çekiyor.[28] Yine de, birçok tarihçi Madison'ın başkanlık görevini eleştiriyor. Henry Steele Commager ve Richard B. Morris, 1968'de, Madison'un geleneksel görüşünün "gereksiz bir savaşı yanlış yöneten" "beceriksiz bir Başkan" olduğunu söyledi. Tarihçilerin 2006 yılındaki bir anketi, Madison'ın 1812 Savaşı'nı önlemedeki başarısızlığını, görevdeki bir başkanın yaptığı en büyük altıncı hata olarak sıraladı.
Tarihçi Garry Wills, "Madison'ın hayranlığımıza dair iddiası, başkanlığına dayandığı kadar mükemmel bir tutarlılığa dayanmıyor. Başka erdemleri de var. ... Bir çerçeveci ve Anayasa savunucusu olarak, emsali yoktu. ... Madison'ın başkan olarak performansının en güzel yanı, Anayasa'nın korunması konusundaki endişesiydi ... Hiç kimse ülke için her şeyi yapamaz - Washington bile. Madison çoğundan fazlasını yaptı ve bazı şeyleri her şeyden daha iyi yaptı. . Bu oldukça yeterliydi. "
2002'de tarihçi Ralph Ketcham, 1812 Savaşı sırasında Madison'ı savaş zamanı başkanı olarak eleştirdi. Ketcham, ülkenin başkentinin İngilizler tarafından yakılmasına yol açan olaylardan Madison'ı sorumlu tuttu.[24] Ketcham şunları söyledi: "1814 yazında meydana gelen olaylar, Madison'ın savaş zamanındaki alışılmış ihtiyatlılığını ve karmaşıklıkların çözülmeden kalmasına izin verme eğiliminin yetersizliğini çok iyi bir şekilde göstermektedir ... Bu tür eğilimler normal erdemler olsa da, krizde felakettirler. Ketcham, "ironik bir şekilde, Madison'ın savaş zamanı başkanı olmaya kısmen uygun olmayan çok cumhuriyetçi erdemiydi" dedi.
1974'te tarihçi James Banner, Ordu'daki yozlaşmış General James Wilkinson'ı koruduğu için Madison'ı eleştirdi. Wilkinson, Jefferson Yönetimi sırasında Aaron Burr komplosuna karışmıştı. 1812 Savaşı sırasında bir seferde başarısız olmuştu. Madison nihayet Wilkinson'ı 1815'te Ordu'dan çıkardı.
Anıtlar
James Madison Anıt Binası, Amerika Birleşik Devletleri Kongre Kütüphanesi'nin bir binasıdır ve Madison'ın resmi anıtı olarak hizmet vermektedir. 1986'da Kongre, Anayasanın iki yüzüncü yıl kutlamalarının bir parçası olarak James Madison Memorial Fellowship Foundation'ı kurdu. Madison County, Alabama ve Madison, Wisconsin dahil olmak üzere çeşitli ilçe ve topluluklar Madison için adlandırılmıştır. Madison için adlandırılan diğer şeyler arasında Madison Square, James Madison University ve USS James Madison bulunur.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads