IBAN

IBAN (International Bank Account Number), para transferlerinin yanlış hesap numaralarına yapılmasını önlemek amacıyla ilk olarak Avrupa Birliği ülkelerinde ortaya çıkmış bir hesap numarası standardıdır.

Avrupa Birliği düzenlemeleri çerçevesinde, ülkeler arasında gerçekleştirilen para transferlerinin hızı ile kalitesini artırmak ve maliyetlerini düşürmek amacıyla IBAN (International Bank Account Number) adı verilen Uluslararası Banka Hesap Numarası standardı geliştirilmiştir. IBAN’ın amacı, Avrupa ülkelerindeki banka ve diğer finansal kurumlar aracılığı ile gerçekleştirilen para transferlerindeki hataları ve bundan doğan gecikmeleri engellemektir. IBAN sayesinde transfer edilen para daha hızlı ve hatasız bir biçimde göndericinin hesabından alıcının hesabına geçmekte; böylece, işlemlerde oluşan hatalardan kaynaklanan bekleme süreleri ve ek maliyetler ortadan kalkmaktadır.

Uluslararası kullanım

IBAN, sağladığı faydalar nedeniyle Avrupa Birliği ülkelerinin yanı sıra diğer bazı ülkeler tarafından da kabul görmüştür ve uygulanmaktadır. Bazı ülkeler, IBAN’ı yurt içi para transferi işlemlerinde de kullanmaya karar vermişler; bazı ülkeler de aralarındaki ve kendi sınırları dahilindeki para transferleri için IBAN kullanımını zorunlu hale getirmişlerdir.

• IBAN, Avrupa Birliği Standartları çerçevesinde en fazla 34 basamaklıdır.
• 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren yurt dışı para transferlerinin yanı sıra EFT dahil olmak üzere yurt içi bankalar arası para transferlerinde de IBAN kullanmak zorunlu hale gelmiştir.

IBAN standardı[1]

IBAN, Dünyadaki tüm banka hesapları içinde yalnızca bir hesabı işaret eden; rakam ve harflerden oluşur. Her hesabın bir IBAN’ı vardır ve bir IBAN, yalnızca bir hesabı işaret eder.

Bir IBAN, en fazla 34 basamaktan oluşur. IBAN’ın ilk dört hanesi, iki haneli ülke kodu ve iki haneli kontrol rakamıdır. Kontrol rakamı, IBAN’ın doğru ve geçerli olup olmadığını gösterir. IBAN’ın bundan sonraki kısmı, ulusal banka hesap numarasını içerir. Bu bölüm, IBAN’ın toplam uzunluğu 34 haneyi aşmayacak şekilde her ülke tarafından serbestçe belirlenebilir.

Ülkelere göre IBAN standartları

Türkiye

Türkiye'nin IBAN uzunluğu 26 hane olarak belirlenmiştir. Türkiye IBAN’ın biçimi aşağıdadır:

• Oluşturulan IBAN içinde “İ,Ç,Ğ,Ö,Ş,Ü” harfleri ve küçük harf kullanılmaz .
• Türkiye’nin ülke kodu ISO 3166 No.lu standarda göre “TR”dir.
• (Değişik fıkra: RG-5/8/2021 – 2021/5 Sayılı Tebliğ/3. md.) IBAN oluşturulurken kullanılacak ödeme hizmeti sağlayıcısı kodları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belirlenir.
• (Değişik fıkra: RG-5/8/2021 – 2021/5 Sayılı Tebliğ/3. md.) Hesap numarası alanı için standart bir format yoktur. Ancak hesap numarası olarak tespit edilen 16 hanenin sağa dayalı olarak yazılması ve varsa sol tarafındaki boşlukların sıfır ile doldurulması zorunludur.
• Rezerv Alan Bölümü, tüm hesap numaraları için sıfır olarak doldurulur.
• Kontrol basamaklarının hesaplanması ve doğrulanması, bu Tebliğin 2 ve 3 numaralı ekinde gösterilen ISO 7064 No.lu standarda göre oluşturulan MOD 97-10 yöntemi kullanılarak yapılır.

Kaynakça

1. "TCMB Iban Standartı" (PDF).Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)