I. Nuh
5. Sâmânî emiri (943-954) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Nuh bin Nasr veya I. Nuh (926-954), 943-954 yılları arasında Sâmânî emiridir. II. Nasr'ın oğludur. Bir Çin prensesiyle evlendiği söylentisi vardır.[2]
İktidara yükselişi
Nuh, 943 yılında babasına karşı çıkan bir isyanı önleyerek iktidara gelmiştir. Nasr'ın İsmaili misyonerlere verdiği destekten rahatsız olan bazı ordu subayları onu öldürmeyi planladılar. Suikast girişimini haber alan Nuh, suikastı düzenlemek için düzenlenen bir ziyafete gelmiş ve suikastçıların elebaşını yakalayıp öldürmüştür. Diğerlerini yatıştırmak için İsmaililerin faaliyetlerine son vereceğine söz vermiş ve babasını tahttan kendi lehine çekilmeye ikna etmiştir.
Saltanatı
Özetle
Bakış açısı
Nuh'un tahta çıkmasından kısa bir süre sonra Harezm'de çıkan bir isyanı bastırmak zorunda kalmıştır. Ebû Ali Çağani tarafından başlatılan bir diğer isyan çok daha ciddi çıkmış ve Tus valisi olarak görev yapan Ebû Mânsur Muhammed gibi birkaç Sâmânî subayı tarafından desteklenmiştir. Ebû Ali, Sâmânî vasal devleti Çağaniyan'ın yöneticisi olmasının yanı sıra 939'dan beri Horasan valisiydi. 945 yılında Nuh tarafından bu görevden alınarak yerine İbrahim bin Simcûr adında bir Türk getirilmesi istenmiştir. Ebû Ali, Nuh'un amcası İbrahim bin Ahmed ile birleşerek isyan etmiştir.
947 yılında İbrahim, Buhara'nın kontrolünü ele geçirmiş ve kendini Sâmânîler İmparatorluğu'nun hükümdarı olarak taçlandırmış ve Nuh'u Semerkant'a kaçmak zorunda bırakmıştır. Ancak İbrahim, şehirde pek sevilmiyordu ve Nuh, amcasını ve iki kardeşini yakalayıp kör etmeyi başarmıştır. Ebû Ali'nin başkenti Çağaniyan yağmalanmış, ancak 948'de ikisi arasında barış yapılmış ve Ebû Ali'yi Çağaniyan'ın hükümdarı olarak onaylanmıştır. Horasan valisi Mansur ibn Kara-Tegin'in 952'de ölmesinin ardından Ebû Ali bu görevi de geri almıştır.
Nuh, Taberistan'ın Ziyârî hükümdarı Vuşmgîr'den gelen bir şikayet üzerine Ebû Ali'yi ikinci kez Horasan valiliğinden uzaklaştırmıştır. Nuh daha önce Vuşmgîr'i desteklemişti; Vuşmgîr, Sâmânî desteğiyle kısa bir süre Gürgan'ı ele geçirmişti ve burayı Büveyhîlere kaybettikten sonra 947'de bir Sâmânî ordusu kullanarak Gürgan ve Taberistan'ı geri aldı. Ziyariler, Sâmânîler ve Büveyhiler daha sonraki birkaç yıl boyunca bölge için savaştılar ve her iki taraf da bölgenin geçici kontrolünü birkaç kez ele geçirmişlerdir. Sâmânîlerin müttefiki olan Vuşmgîr, Ebû Ali'nin Büveyhilere karşı savaşa girmesinden memnun olmuştu, ancak Ebû Ali, Rey'deki Büveyhilerle barış yapınca öfkelenmiştir. Ebû Ali'nin Büveyhilerle komplo kurduğu suçlamalarından oluşan şikayeti, Nuh'un onu uzaklaştırma kararına yol açmıştır. Ebû Ali daha sonra Büveyhîlere kaçtı ve Abbasi Halifesi Mutî'den Horasan'ın kontrolü için bir hibe almıştır. Nuh'un 954'teki ölümü onun bu sorunu çözmesini engellemiştir. Yerine oğlu I. Abdülmelik geçmiştir.
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.