Loading AI tools
Amerikalı gazeteci ve yazar (1894 – 1993) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Henry Stuart Hazlitt /ˈhæzlɪt/ d. 28 Kasım 1894 - ö. 9 Temmuz 1993), The Wall Street Journal, The Nation, The American Mercury, Newsweek ve New York Times gibi yayınlar için iş ve ekonomi hakkında makaleler yazmış Amerikalı bir gazetecidir.[1]
| Henry Hazlitt | |
|---|---|
 | |
| Doğumu | Henry Stuart Hazlitt 28 Kasım 1894 Philadelphia, Pensilvanya, ABD |
| Ölümü | 9 Temmuz 1993 (98 yaşında) New York, ABD |
| Okulu | Avusturya Okulu |
| İlgi alanları | Ekonomi Edebiyat eleştirisi Felsefe |
Etkilendikleri
| |
Etkiledikleri
| |
| İnternet sitesi | www.hazlitt.org |
Henry Hazlitt Philadelphia, Pensilvanya'da doğdu ve Brooklyn, New York'ta büyüdü. İngiliz deneme yazarı William Hazlitt'in soyundan geliyordu[2] ama görece yoksulluk içinde büyüdü. Hazlitt daha bebek iken babası ölmüştü. İlk kahramanları Herbert Spencer ve William James idi ve ilk tutkusu da psikoloji ve felsefe alanında akademik kariyer yapmaktı. New York City College'a gitti, ancak kısa bir süre sonra ikinci kez dul kalan annesine destek olmak için ayrıldı.[3]
Üniversitede geçirdiği kısa süre hakkında daha sonra şöyle yazmıştı: "ilk bakışta sanıldığından daha büyük bir etkiye sahipti, orada edindiğim bilgiden çok, hâlâ kazanmam gereken bilginin artan bilincinden ve bunun sonucunda ona ulaşmak için elde ettiğim hırstan kaynaklanıyordu."[4]
Hazlitt, kariyerine henüz gençken The Wall Street Journal'da sorumlu yazı işleri müdürünün sekreteri olarak başladı ve ekonomi alanına olan ilgisi de orada çalışırken başladı. Çalışmaları onu Philip Wicksteed'in The Common Sense of Political Economy adlı eserine ulaştırdı ve daha sonra bu kitabın üzerindeki "muazzam etkisi" olduğunu itiraf etti.[5] Hazlitt ilk kitabı Thinking as a Science'ı 21 yaşında yayımladı.[6] Bu kitabı yazma nedeni olarak, kendi kendine yoğun eğitim sürecinde net düşünmenin bilgiyi özümsemekten daha önemli olduğunu fark etmesi olduğunu söyler. Açılış sayfalarında açıkladığı gibi:
Dünyada düzeltilmesi gereken kötülükler olduğunu herkes bilir. Her insanın bu kötülüklerin ne olduğuna dair oldukça kesin fikirleri vardır. Ancak çoğu insan için özellikle bir fikir net bir şekilde öne çıkar. Aslında bazılarına göre bu, o kadar ürkütücü bir canlılıkla göze çarpıyor ki, diğer kötülükleri gözden kaçırıyorlar ya da onları kendi baş belalarının doğal sonuçları olarak görüyorlar.
Sosyaliste göre bu kötülük kapitalist sistemdir; yasakçı için ölçüsüzlüktür; feminist için kadınların boyun eğdirilmesidir; din adamına göre dinin gerilemesidir; Andrew Carnegie için savaştır; sadık Cumhuriyetçi için Demokrat Parti'dir ve bu sonsuza kadar böyle devam eder.
Benim de masum, küçük bir kötülüğüm var ve daha tutkulu anlarımda diğerlerini buna atfetme eğilimindeyim. Bu kötülük düşünmeyi ihmal etmektir. Ve düşünmek dediğimde, gerçek düşünmeyi, bağımsız düşünmeyi, derin düşünmeyi kastediyorum.[6]
Birinci Dünya Savaşı sırasında Ordu Hava Kuvvetlerinde görev yaptı. Brooklyn'de ikamet ederken, 11 Şubat 1918'de New York'a kaydoldu ve 9 Temmuz 1918'e kadar Signal Enlisted Reserve Corps'un Havacılık Bölümünde görev yaptı. Daha sonra, 22 Ekim'e kadar Princeton, New Jersey'de ABD Askeri Havacılık Okulu'ndaydı ve 7 Kasım'a kadar birkaç haftalığına Dallas, Teksas'taki AS Camp Dick'e gönderildi ve 12 Aralık 1918'de birinci sınıf er rütbesi ile görevini tamamlayarak ordudan ayrıldı. New York'a döndü ve uzun yıllar Washington Square Park'ta yaşadı.[7]
1920'lerin başında, The New York Evening Mail'in finans editörüydü ve bu dönemde Hazlitt, o zamanlar Chase National Bank in Manhattan için çalışan eski Harvard ekonomi profesörü Benjamin Anderson ile sık sık yaptığı tartışmalarla ekonomi anlayışının daha da rafine edildiğini fark etti. Daha sonra yayıncı W.W. Norton, yazarı Bertrand Russell'ın resmi bir biyografisini yazmasını önerdiğinde, Hazlitt ünlü filozofla kendi deyimiyle "çok zaman" geçirdi.[4] Lord Russell "genç gazetecinin yeteneğine o kadar hayran kaldı ki" Norton'un teklifini kabul etti[8] ancak proje yaklaşık iki yıllık çalışmanın ardından Russell'ın kendi otobiyografisini yazma niyetini açıklamasıyla sona erdi.[4]
Amerikan edebiyatı tarihinde canlı bir dönem olan iki savaş arası dönemde Hazlitt, The New York Sun'da 1925–1929 yılları arasında edebiyat editörlüğü ve sol eğilimli The Nation'da 1930–1933 yılları arasında edebiyat editörlüğü yaptı. Hazlitt, The Nation için yaptığı çalışmayla bağlantılı olarak, Büyük Buhran politikasıyla ilgili mülahazaların bir derlemesi olan A Practical Program for America'nın (1932) editörlüğünü de yaptı, ancak ekonomiye daha az devlet müdahalesi çağrısı yapan azınlık içerisinde yer alıyordu. Sosyalist Louis Fischer ile bir dizi kamuoyu tartışmasının ardından Hazlitt ve The Nation yollarını ayırdı.[9]
1933 yılında Hazlitt, bazıları tarafından edebi yapısökümün erken bir reddi olarak kabul edilen, edebiyat eleştirisinin ve takdirinin doğasını inceleyen genişletilmiş bir "üçleme" olan The Anatomy of Criticism'i yayımladı.[8][a] Aynı yıl, Mencken'in George Jean Nathan ile birlikte kurduğu edebiyat dergisi The American Mercury 'nin editörü olarak H.L. Mencken'in seçilen halefi oldu[10] ve bu atamanın bir sonucu olarak Vanity Fair, Hazlitt'i de "Hall of Fame" fotoğraf albümünde adı anılanlar arasına dahil etti.[2] Yayıncı Alfred A. Knopf, Sr. ile artan fikir ayrılıkları nedeniyle, orada sadece kısa bir süre görev yaptı. Ancak Mencken, Hazlitt'ten "...aynı zamanda hem pratik hem de teorik eğitim almış duyduğum tek yetkin sanat eleştirmeni..." diyerek bahsetti ve üstelik "...insanlık tarihinde gerçekten yazabilen birkaç iktisatçıdan biri..." olduğunu da ekledi.[b]
1934'ten 1946'ya kadar Hazlitt, The New York Times'ın finans ve ekonomi üzerine baş başyazı yazarıydı. Bu süreçte hem imzalı haftalık bir köşe yazısı hem de ekonomi üzerine imzasız başyazıların çoğunu yazarak önemli miktarda çalışma üretti.[7] II. Dünya Savaşı'nın ardından, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu'nu oluşturan yeni kurulan Bretton Woods sistemi konusunda The New York Times'ın yayıncısı Arthur Hays Sulzberger ile anlaşmazlığa düştü. Hazlitt, öncelikle enflasyon riskinden korkarak Bretton Woods anlaşmasına karşı çıktı. Konu hakkında yazmamayı kabul ettikten sonra, çalışmak için için başka bir yer aradı ve 1946'dan 1966'ya kadar "Business Tides" adlı imzalı bir köşe yazdığı Newsweek dergisinde karar kıldı.[8]
Hazlitt'e göre, iktisat alanındaki yazıları üzerindeki en büyük etki Ludwig von Mises'in çalışmasıydı ve Avusturya İktisat Okulu'nun fikirlerini İngilizce konuşan meslekten olmayan kişilere tanıtmasıyla bilinir. Örneğin 1938'de, The New York Times için Mises'in etkili eseri Socialism'in kısa süre önce yayımlanan İngilizce çevirisini gözden geçirdi ve bunun "bir klasik" ve "sosyalizmin şimdiye kadar kaleme alınmış en yıkıcı analizi" olduğunu ilan etti.[11] Yahudi iktisatçının 1940'ta Nasyonal Sosyalistlerin egemen olduğu Avrupa'dan Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmesinden sonra Hazlitt, Mises'in The New York Times'a başyazılarla katkıda bulunmasını ayarladı ve Mises'in New York Üniversitesi'nde bir öğretmenlik pozisyonu edinmesine yardım etti. Arkadaşları Max Eastman ve John Chamberlain'in çabalarının yanı sıra Hazlitt, F. A. Hayek'in The Road to Serfdom adlı kitabının Amerikan okuyucu kitlesine tanıtılmasına da yardımcı oldu. The New York Times'daki 1944 tarihli incelemesi, Eastman'ın gezici editör olarak görev yaptığı Reader's Digest'in ticari marka özetlerinden birini yayımlamasına ve geleceğin Nobel ödüllü kişilerinin çalışmalarını geniş bir okuyucu kitlesine ulaştırmasına yardımcı oldu.
Yazar Tom Malone, Hazlitt'in kendisini diğer iktisatçılardan büyük ölçüde yazarlık becerisiyle ayırdığını iddia ediyor:
Hazlitt'i diğer ekonomi yazarlarından ayıran şey, yazılarının inanılmaz netliği ve konuyu meslekten olmayanlar için ilginç hale getirme becerisiydi. Bunu ilkelere odaklanarak, pratik örnekler kullanarak ve doğrudan ve sohbet tarzında yazarak yaptı. Ayrıca teknik jargondan ve çoğu iktisatçının yazılarını inceleyen istatistiklere güvenmekten kaçındı - üstelik çoğu okuyucunun zararına. H.L. Mencken, American Mercury'de onun yerine edebiyat editörü olarak Hazlitt'i seçtiğinde, Hazlitt'i "aynı zamanda yetkin bir ekonomist olduğunu duyduğum tek yetkin sanat eleştirmeni" ve "en iyilerden biri" olarak nitelendirdi. "İnsanlık tarihinde gerçekten yazabilen çok az ekonomist var.”[12]
Kendi kuşağının siyasi sağdan diğer birçok yazarının aksine Hazlitt, sosyalist veya komünist olduğu bir dönem veya klasik liberal siyasi görüşlerinde önemli bir değişiklik yaşamadı. 1980'lerde büyük kişisel kütüphanesini de satın alan Foundation for Economic Education'ın kurucu başkan yardımcılığını yaptı. 1946'da Leonard Read tarafından kurulan FEE, serbest piyasa fikirleri için ilk "düşünce kuruluşu" olarak kabul ediliyor. Ayrıca 1947'de klasik liberal Mont Pelerin Derneği'nin orijinal üyelerinden biriydi.[13]
Hazlitt, John Chamberlain (ve yönetici editör olarak Suzanne La Follette) ile birlikte, 1950'den 1952'ye kadar ilk serbest piyasa yayını The Freeman'ın editörlüğünü ve 1952'den 1953'e kadar tek baş editörü olarak görev yaptı. Buradaki görev süresi boyunca katkıda bulunanlar arasında Hayek, Mises ve Wilhelm Röpke'nin yanı sıra yazarlar James Burnham, John Dos Passos, Max Eastman, John T. Flynn, Frank Meyer, Raymond Moley, Morrie Ryskind ve George Sokolsky bulunkataydı.[14] The Freeman, editör olmadan önce, bazı eleştirmenlere göre "ayrım gözetmeksizin" komünizm konusunda Başkan Harry Truman ile olan anlaşmazlığında Senatör Joseph McCarthy'yi desteklemişti, ancak editör olduktan sonra Hazlitt, derginin politikasını Başkan Truman'ı desteklemek olarak değiştirdi.[15]
The Freeman, William F. Buckley, Jr. tarafından kurulan ve başından beri katkıda bulunan aynı editörlerin çoğunu içeren muhafazakar National Review'ın önemli bir öncüsü olarak kabul ediliyor.[16] Hazlitt'in kendisi, 1955'teki başlangıcından 1993'teki ölümüne kadar, ya katkıda bulunan bir editör olarak ya da daha sonra katkıda bulunan kişi olarak National Review'in künyesinde yerini aldı. Dergiler arasında farklılıklar vardı: Hazlitt yönetimindeki Freeman, daha sonraki National Review'den daha laikti ve daha geniş bir dış politika görüşü yelpazesi sunuyordu.[15]
The Fountainhead'deki başarısından bile önce, romancı Ayn Rand, hem Hazlitt'in hem de eşi Frances'in arkadaşıydı ve Hazlitt, Rand'ı Mises'le tanıştırarak saf bırakınız yapsınlar kapitalizminin savunmasıyla en çok ilişkilendirilecek iki figürü bir araya getirdi.[17] İkisi de, Hazlitt'in ve birbirlerinin hayranı oldu.[18]
Hazlitt, hem makaleleriyle hem de radyoda önde gelen politikacılarla sık sık yaptığı sohbetlerle tanındı. Bunların arasında, Başkan Yardımcısı Henry A. Wallace, Dışişleri Bakanı Dean Acheson ve ABD Senatörleri Paul Douglas ve geleceğin Başkan Yardımcısı Hubert H. Humphrey gibi isimler vardı.[7] 1950'lerin başında, ara sıra CBS Televizyonu'nun güncel olaylar programı Longines Chronoscope'ta Senatör Joseph McCarthy ve Kongre Üyesi Franklin D. Roosevelt, Jr. gibi isimlerle birlikte editör William Bradford Huie ile röportaj yaptı. Filozof Sidney Hook'un daveti üzerine, 1950'lerde Amerikan Kültürel Özgürlük Komitesi'nin de katılımcı bir üyesi olmuştu.[19]
Sonunda 1966'da Newsweek'ten ayrıldığında, dergi Hazlitt'in yerine üç üniversite profesörü atadı: Chicago Üniversitesi'nden serbest piyasa monetaristi Milton Friedman, Yale'den orta yolcu Henry Wallich ve MIT'den Keynesçi Paul A. Samuelson."[7] Son yayımlanan bilimsel makalesi, 1987'de The Review of Austrian Economics'in (şimdi The Quarterly Journal of Austrian Economics ) ilk cildinde yayımlandı.
Guatemala'daki Universidad Francisco Marroquín'de kendisine fahri doktora derecesi verildi.
Lew Rockwell, Hazlitt hakkında şunları yazdı: "Zaman cesaret ister. Zaman sıkı çalışmayı gerektirir. Ancak talepler yüksekse, bunun nedeni risklerin daha da yüksek olmasıdır. Bunlar, uygarlığın geleceği anlamına gelen özgürlüğün geleceğinden başka bir şey değildir."[20] :48Rockwell Economics in One Lesson kitabını Hazlitt'in "en kalıcı katkısı" olarak nitelendirdi.[21] Bir milyon kopyası satılan ve on dilde mevcut olan eser,[22][23] Mises Enstitüsü gibi birçok Amerikan muhafazakar, serbest piyasa ve sağ-liberter çevreler tarafından bir klasik olarak kabul edilir.[24] Ayn Rand bunu "muhteşem bir teorik açıklama işi" olarak nitelendirirken, Kongre Üyesi Ron Paul bunu Frédéric Bastiat ve Friedrich Hayek'in çalışmalarıyla kıyaslar.[25] Hayek, "Henry Hazlitt'in bir fiyat sisteminin nasıl çalıştığına dair açıklaması gerçek bir klasik: zamansız, doğru, acısız öğretici" diyerek çalışmayı över. Nobel Ödülü sahibi Milton Friedman bunu "mükemmel bir performans" olarak nitelendirir. "Kesin olarak en çok söylenmesi gereken şeyleri söyler ve bunları ender bir cesaret ve dürüstlükle anlatır. Meslekten olmayan zeki bir kişinin ekonominin temel gerçekleri hakkında bu kadar kısa sürede bu kadar çok şey öğrenebileceği başka hiçbir modern kitap bilmiyorum." der. 1996'da Laissez Faire Books, yayıncı ve başkan adayı Steve Forbes'in önsözüyle 50. yıl dönümü baskısını yayınladı.[26][27] Ekonomist Thomas Sowell'in çalışması, ekonomik açıklamanın "Bastiat-Hazlitt geleneğinde" aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.[28][29]
Hazlitt'in bir diğer çalışması olan The Failure of the New Economics (1959), John Maynard Keynes'in son derece etkili eseri The General Theory of Employment, Interest and Money'nin ayrıntılı, bölüm bölüm eleştirisini ortaya koyar.[30] Hazlitt, Keynes'in kitabına atıfta bulunarak, Samuel Johnson'a atfedilen bir alıntıyı "kitapta hem doğru hem de orijinal olan tek bir doktrin bulamadı. Kitapta orijinal olan doğru değil; doğru olan da orijinal değil." diyerek yorumlar.[31] Hazlitt ayrıca, enflasyon konusunda From Bretton Woods to World Inflation (1984) yoksulluk üzerine iki etkili çalışma olarak Man vs. The Welfare State (1969) ve The Conquest of Poverty (1973) adlı kitapları yayınlar. Charles Murray'in daha sonraki çalışması Losing Ground'du tahmin etmiş olduğu farz edilir.[32] Hazlitt'in faydacılığı savunan etik üzerine bir inceleme olan The Foundations of Morality (1964) gibi felsefe alanındaki başlıca çalışması, David Hume ve John Stuart Mill'in çalışmalarına dayanmaktadır. Hazlitt'in 1922 tarihli çalışması, İrade Gücüne Giden Yol, özgür iradenin bir savunması olarak tanımlandı; Lew Rockwell bunu "Freudcu psikanalizin determinist iddialarına karşı bireysel inisiyatifin bir savunması" olarak nitelendirdi.[33] Siyasi sağdaki diğer birçok düşünürün aksine, Hazlitt dini inançlar açısından tam bir agnostikti .[34]
Hazlitt, Franklin D. Roosevelt'in Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olarak benzeri görülmemiş üçüncü dönemi sırasında yayınlanan A New Constitution Now (1942) adlı kitabında, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki mevcut sabit süreli başkanlık görev süresinin daha İngiliz-Avrupacı bir anayasa ile değiştirilmesi çağrısında bulundu. Yasama organının veya kabinenin güvenini kaybetmiş bir devlet başkanının 30 gün gibi kısa bir süre içinde bir güvensizlik oylamasının ardından görevden alınabileceği "kabine" hükûmet sistemi önerdi.[35] 1951'de, Roosevelt'in 1945'teki ölümünün ardından, Amerika Birleşik Devletleri başkanlık dönemi için sınırlamalar getirdi. Hazlitt'in 1966'da Time Will Run Back adıyla yeniden yayınlanan 1951 tarihli The Great Idea adlı romanı,[36] merkezi olarak planlanmış bir sosyalist distopyanın yöneticilerini, ortaya çıkan ekonomik kaosun ortasında, bir piyasa fiyatlandırma sistemini, sermaye mallarının özel mülkiyetini ve rekabetçi pazarları yeniden kurma ihtiyacını keşfederken tasvir ediyor.
Henry, 28 Kasım 1894'te Philadelphia, Pensilvanya'da doğdu. Babası Stuart Clark ve annesi Bertha (Zauner) Hazlitt'tir. Philadelphia'da 819 North Broad Street'te yaşıyorlardı. Hazlitt ailesi aslen İngiltereliydi, ancak babaannesi İrlandalıydı. Anne tarafından büyükanne ve büyükbabası ise Alman göçmenlerdi. Henry'nin bir katip olan babası, Henry henüz beş aylıkken şeker hastalığından öldü. Annesi Bertha daha sonra imalatla uğraşan Frederick E. Piebes ile evlendi ve Henry'nin de büyüdüğü Brooklyn'de yaşadılar. Henry, 1905 New York eyalet nüfus sayımında Henry S. Piebes olarak kaydedilmiştir ve Frederick'in vasiyetinde Frederick'in evlatlık oğlu Henry Hazlitt Piebes olarak yer alır. Üvey babası 1907'de ölünce, Henry annesine destek olmayak durumunda kaldı ve muhtemelen daha gençken Wall Street Journal'da çalışmasını sağlayan hırsa yol açtı.
1929'da Hazlitt, ünlü fotoğrafçı ve Vitagraph film yönetmeni William P.S. Earle'ün kızı Valerie Earle ile evlendi. Pasifist bakan John Haynes Holmes tarafından evlendirildiler, ancak daha sonra boşandılar.[37] 1936'da The Concise Bible'ın[38] yazarı Frances Kanes ile evlendi ve daha sonra Stoacı filozofların bir antolojisi olan The Wisdom of the Stoics: Selections from Seneca, Epictetus ve Marcus Aurelius'u (1984) hazırlamak için birlikte çalıştılar. 1991'de Frances'in ölümüne kadar evli kaldılar.[39]
Hazlitt, Connecticut, Fairfield'da 98 yaşında öldü. Öldüğü sırada Connecticut, Wilton'da ikamet ediyordu.
Hazlitt üretken bir yazardı, yaşamı boyunca 25 eser yazdı.
1981'de Başkan Ronald Reagan, Muhafazakar Siyasi Eylem Konferansı'ndan (veya "CPAC") önceki konuşmasında Hazlitt'i "zeki entelektüel liderlerden" biri olarak adlandırdı; diğerleriyle (Friedrich Hayek, Ludwig von Mises, Milton Friedman, Russell Kirk, James Burnham ve Frank Meyer gibi) birlikte "düşüncelerimizin çoğunu şekillendirmişti."[40]
Ludwig von Mises, Hazlitt'i onurlandıran bir yemekte şunları söyledi: "Özgürlük ve insanların özgür insanlar olarak yaşayabileceği sosyal sistem lehine verilen bu büyük mücadele çağında, siz bizim liderimizsiniz. Uzun yüzyıllar boyunca insan uygarlığının yarattığı her şeyi yok etmeye can atan güçlerin adım adım ilerlemesine karşı yorulmadan savaştınız. Sizler ülkemizin ve milletimizin ekonomik vicdanısınız."[26]
1997'den 2002'ye kadar, özellikle Free-Market.Net web sitesi aracılığıyla çevrimiçi liberter ağ kurmayı aktif olarak destekleyen Henry Hazlitt Vakfı adlı bir organizasyon mevcuttu. Bu kuruluş, Hazlitt'in onuruna isimlendirilmişti, çünkü o, yazıları aracılığıyla geniş bir yelpazedeki insanları liberter fikirlerle tanıştırması ve serbest piyasa savunucularının birbirleriyle bağlantı kurmasına yardımcı olmasıyla tanınıyordu. Hazlitt'in ölümünden sonra kurulan Vakıf'ın onun mirasıyla da bir bağlantısı olmadı.
1 Mart 2019'da Young Americans for Liberty, "YAL'ın seçilmiş yetkililerine, etkili özgürlük yasa koyucuları olmaları için ihtiyaç duydukları ekstra gücü vermek için modern yasalar, gerçekler ve stratejiler sağlamak adına" Hazlitt Policy Center'ın açıldığını ilan etti.[41][42]
Kitaplar
Makaleler
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
