Hebron Protokolü

Hebron Protokolü ya da Hebron Sözleşmesi, 7 Ocak 1997'de başlayan ve 15-17 Ocak arasında imzalamayla sonuçlanan yeniden düzenleme amaçlı protokol. Protokolde İsrail'i başbakan Benjamin Netanyahu temsil ederken Filistin Ulusal Yönetimi'ni Yaser Arafat temsil etmiştir.

1994 yılında Hebron'da (El Halil) Ortodoks Yahudilerin partisi Kach üyesi olan Baruch Goldstein adlı fanatik bir İsrailli yerleşimcinin "Hz. İbrahim Camii"nde dua eden Filistinlileri öldürmesi Filistinlilerin buradaki güvenlikleri için garanti istemelerine sebep oldu. Bu bağlamda Oslo II Antlaşması daha önceden beri var olan El Halil Uluslararası Geçici Mevcudiyeti'nin yeniden inşası çağrısında bulundu. Antlaşmadan sonra taraflar Norveç'ten bu konuda yardım istediler. Barış süreciini engelleyebilecek şiddet olayları yaşansa da 15 Ocak 1997 tarihinde Filistinlilerin güvenlik ile ilgili güvence isteklerine cevaben El Halil görüşmeleri sonuçlandı ve protokol imzalandı.^[1] Protokol uyarınca, İsrail askeri birlikleri El Halil'in %80'inden çekileceklerdi. Buna karşılık %20'lık kısmı ise İsrail kontrolünde kalamya devam edecekti. Bu protokol ile şehir H1 ve H2 olarak ikiye ayrılmış oldu. Tamamen Filistinlilerden oluşan H1 bölgesi Filistin yönetiminde kalırken, 400 Yahudi yerleşimci ile 40.000 Filistinlinin yaşadığı H2 bölgesi İsrail yönetimine verilmiştir. Ancak, protokol El Halil'deki durumu düzeltmeye yetmedi. El Halil Protokolü'nü takiben iki taraf 21 Ocak 1997'de El Halil Uluslararası Geçici Mevcudiyeti'nin yeniden tesisi ile ilgili antlaşmayı imzaladı. Bu antlaşma ile Norveç, İtalya, Danimarka, İsveç, İsviçre ve Türkiye'den gelen 180 kişi ile Uluslararası Geçici Mevcudiyet oluşturuldu ve bunun koordinasyonu Norveç'in sorumluluğuna verildi.^[2]

Kaynakça

1. Berna Süer & Ayşe Ömür Atmaca (2007). Arap–İsrail Uyuşmazlığı. Ankara: ODTÜ Yayıncılık. ss. sf. 102-104. ISBN 9944-344-15-X.
2. UN Doc 25 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Chronological Review of Events January 1997

İlgili kitaplar

• Lamis Andani, "Redefisning Oslo: Negatiating the Hebron protocal", Journal of Palestine Studies, Spring 1997

Dış bağlantılar

• Text of Agreed Minute 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Text of Note for the Record 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Text of Protocol Concerning the Redeployment in Hebron 15 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Full Text of Letter to be provided by U.S. Secretary of State Christopher to Benjamin Netanyahu at the time of signing of the Hebron Protocol 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)