Hasan-ı Basri

Hasan-ı Basrî (Arapça: الحسن البصري, Hasan el-Basrî), (642–728), İslam'ın erken döneminde yaşamış sufi, zahid ve âlim.^[1][2] İslam peygamberi Muhammed'in, Bedir Savaşı'nda savaşan 70 kişi de dahil olmak üzere sahabinin çoğunu gören Hasan-ı Basrî tabiin neslindendendir. Ümmü Seleme'nin evinde yetişti. Cemel ve Sıffin muharebelerinde Ali'nin taraftarlarından olduğu bilinmektedir.^[3][4]

Hasan-ı Basri
Tam adı	Ebu Said el-Hasen bin Yesâr el-Basrî
Doğumu	642 Medine, Râşidîn Halifeliği
Ölümü	728 (85-86 yaşlarında) Basra, Emeviler
Çağı	İslam'ın erken dönemi
Bölgesi	Hicaz ve Basra
Okulu	Tasavvuf
İlgi alanları	Fıkıh, Tasavvuf, Hadis
Etkilendikleri Enes bin Mâlik
Etkiledikleri Vâsıl bin Atâ Mâlik bin Dînar Habîb-i Acemî Hâris el-Muhâsibî Ebu Hanife

Hasan-ı Basrî, kendi kuşağının en önde gelen şahsiyetlerden biri olmuş, dindarlık, takvâ ve dünyayı kınaması ile tanınmıştır. 89 yaşında hicrî 5 Receb 110 Cuma gününde öldüğünde Basra'nın tüm ahalisi cenazesine katılmış, Basra'nın Cami Mescidi ilk defa ikindi namazı saatinde boş kalmıştır.^[5] Hasan-ı Basri civardaki evliyaya bir örnek teşkil etmiş, şahsiyeti çağımızdakilere de etki etmektedir.^[6]

Hayatı

641 yılında Ömer'in halifeliği zamanında Medine'de doğdu. Ebeveyni Basralıydı ve Arapların Irak fetihlerinde esir düşerek Medine'ye getirilmiş kölelerdi.^[7] Babası Zeyd bin Sabit'in annesi ise peygamber Muhammed'in eşi Ümmü Seleme'nin hizmetindeydi. Köle olduklarında bekar olan ebeveyni Medine'de Müslüman olmadan önce evlenmiş Hasan bu evlilikten doğmuştur. Doğduğunda halife Ömer'in yanına getirilmiş, halife ona hayır dua etmiş ve adını koymuştur.

Çocukluğu peygamberin eşi Ümmü Seleme'nin evinde geçti. Burada ahlaki açıdan titizlikle yetiştirildi. 12 yaşında Kur'an'ı ezberledi. İki yaşındayken halife Ömer öldü, Medine'de yeni halife Osman'ın zamanında büyüdü. Halife Osman'ın öldürüldüğü İlk Fitne sırasında 14 yaşındaydı ve Medine'deki karışıklık zamanlarına şahit oldu. Medine'de büyümesinden dolayı fasih Arapça'yı öğrendi, sahabe sohbetlerinde bulunmasından dolayı hadis ilminde yetişti.

Müslüman olduktan sonra özgürlüğüne kavuşan ailesi memleketleri Basra'ya yerleşince o da buradaki sahabe arasında hadis ve Kur'an ilimlerinde kendisini yetiştirmişme imkanına kavuştu.

Müslümanların Horasan bölgesindeki fetihlerine katıldı ve sonrasında memleketi Basra'ya dönerek burada ömrünün sonuna kadar ders verdi, öğrenci yetiştirdi.

Eserleri

• Risâle ilâ Abdilmelik bin Mervân fi'l-ḳader
• Risâle fî fażli Mekke
• et-Tefsîr
• el-Ferâʾiż
• Şürûṭü'l-imâme
• İstiġfârâtü'l-münḳıẕe mine'n-nâr
• ez-Zühd

Bibliyografya

• Uludağ, Süleyman (1997). "HASAN-ı BASRÎ". İslam Ansiklopedisi. 16. TDV. ss. 305-307. ISBN 978-97-53-89456-2.
• Sağıroğlu, Ekrem (2007). Ilk Sivil Direnisçi Hasan-i Basri. Yasin Yayınevi. ISBN 9789944356763.
• Levent, Etem (2012). Hasan-ı Basri'nin Hayatı Öğretim ve Tefsir Yöntemi. Arı Sanat Yayınevi. ISBN 9789758525546.
• Demircigil, Bayram (2021). Hasan-ı Basri Kıraati Ve Kuran Tefsirine Katkısı. Muallim Neşriyat. ISBN 9789755485874.