Hak ve Özgürlükler Hareketi

Hak ve Özgürlükler Hareketi (kısaca HÖH, Bulgarca: Движение за права и свободи Dviženie za Prava i Svobodi, kısaca ДПС DPS), üyelerinin çoğunluğunu Bulgaristan Türklerinin oluşturduğu siyasi partidir.^[5]

Hak ve Özgürlükler Hareketi Движение за права и свободи
Kısaltma	HÖH
Genel başkan	Delyan Peevski Cevdet Çakırov
Kurucu ve Birinci Başkan	Ahmed Doğan
Kuruluş tarihi	4 Ocak 1990
Merkez	Sofya
İdeoloji	Merkezcilik[1] Liberalizm[2][3] Sosyal liberalizm[4] Türk azınlık hakları[1]
Siyasi pozisyon	Merkez
Uluslararası üyelik	Liberal Enternasyonal
Avrupa üyeliği	Avrupa Liberal Demokrat ve Reform Partisi
Resmî renkler	Mavi
Ulusal Meclis	47 / 240
Avrupa Parlamentosu	3 / 17
İller	1 / 28
Belediyeler	48 / 265
İnternet sitesi
HÖH Web Sitesi
Bulgaristan

1989 sonrası Bulgaristan siyasi hayatından Türkler

Parti adının Türk harfleriyle kısaltılmış logosu

1989 sonrası Bulgaristan’da yaklaşık 160 siyasi parti kurulmuştur. Bunlardan dört tanesi Türk kökenlidir: Hak ve Özgürlükler Hareketi, Demokratik Gelişim Hareketi, Demokratik Adalet Partisi ve Türk Demokrat Partisi.

1990 yılının 10 ve 17 Haziran tarihlerinde yapılan iki turlu genel seçimlerde, HÖH, o tarihte 400 sandalyeli Bulgar Parlamentosuna 23 milletvekili sokmayı başardı. 13 Ekim 1991'de yapılan genel seçimlerde, HÖH, sandalye sayısını 24’e yükseltti. Daha sonra yapılan yerel seçimlerde ise 27 belediye ve 653 muhtarlık kazandı.

18 Aralık 1994'teki genel seçimlere üç Türk partisi katıldı. Bu seçimlerde HÖH, 160 bine yakın oy kaybetti ve toplam oyların sadece % 5,44’ünü elde edebildi. Böylece her üç parti birlikte toplam 320 bin oy almış oldu. Seçimleri ise Bulgar Sosyalist Partisi kazandı. Bu dönemde hükûmet, Müslüman azınlık tarafından seçilmiş olan Baş Müftü Fikri Salih Efendi’yi görevinden aldı, yerine Diyanet İşleri Komitesi Başkanı sıfatıyla Nedim Gencev^[6]’i getirdi. Bu olay, Müslüman azınlık içinde büyük gürültü kopardı ve ülkede bir “müftü sorunu” baş gösterdi.

1990'ların ortasında Bulgaristan'da ağır siyasi ve ekonomik krizler baş gösterdi. 10 Ocak 1997'de Parlamento binası işgal edildi ve hatta ateşe verildi. 19 Nisan 1997'deki erken genel seçimleri Demokratik Güçler Birliği kazandı. Bu seçimlerde HÖH, toplam Türk oylarının sadece % 52'sini almayı başarabildi.

17 Haziran 2001'de Bulgaristan genel seçimlere gitti. Seçimler, eski Kral II. Simeon’un ve yeni partisi II. Simeon Milli Hareketi'nin ezici zaferi ile sonuçlandı. Seçimlerden sadece üç ay önce kurulmuş olan II. Simeon Milli Hareketi, iktidardaki Demokratik Güçler Birliği ile Sosyalist Parti'yi kolayca mağlup etti. Bulgar Parlamentosu 24 Temmuz'da II. Simeon Milli Hareketi ile 21 sandalyeli HÖH’ün koalisyonunu resmen onayladı.

25 Haziran 2005'te yapılan genel seçimler Bulgaristan’da, komünizmin çöküşünden beri görülmemiş derecede renkli bir koalisyonu ortaya çıkardı: Tek başına iktidar olmak için yeterli çoğunluğa ulaşamamış yedi parti. Sosyalist Parti toplam oyların %31’i ile 240 sandalyeli ve tek kamaralı Parlamentoda 82 sandalye kazandı. Seçimlerde iktidardaki II. Simeon Milli Hareketi oyların %20’sini alarak (53 sandalye) ile ikinci, HÖH ise %13 (34 sandalye) ile üçüncü oldu. Bu üç parti koalisyon hükûmeti kurdu. Yeni hükûmette HÖH üç bakanlık aldı: Başbakan Yardımcısı ve Doğal Afetler Bakanı Emel Ethem, Çevre Bakanı Cevdet Çakırov ve Tarım Bakanı Nihat Kabil.

1 Ocak 2007 tarihi itibarıyla Bulgaristanın Avrupa birliğine (AB) tam üye olduktan sonra 20 Mayıs 2007 tarihinde AB parlamentosunda Bulgaristanı temsil edecek AB parlamento seçimleri yapılmıştır. Seçim sonuçlarına göre Hak ve Özgürlükler Hareketi %20,26 oyla üçüncü parti olarak 4 milletvekili çıkarmıştır (4 milletvekilinden 2'si Türktür; Filiz Hüsmenova ve Metin Kazak).

5 Temmuz 2009 tarihinde yapılan Bulgaristan parlamento seçimlerinde 610 bin 808 oyla (yüzde 14,48) üçüncü sırada seçimi tamamlamış ve 38 milletvekiliyle Bulgar meclisine girmişlerdir.

Seçim sonuçları

Parlamento

Ulusal Meclis

Seçim	Oy	%	Sandalye	+/–	-
1990	491,596	8.03% (#3)	23 / 400	23	Muhalefet
1991	418,168	7.6% (#3)	24 / 240	1	Muhalefet
1994	283,094	5.44% (#4)	15 / 240	9	Muhalefet
1997	323,429	7.6% (#3)	19 / 240	4	Muhalefet
2001	340,395	7.45% (#4)	21 / 240	2	Hükümet
2005	467,400	12.81% (#3)	34 / 240	13	Muhalefet
2009	610,521	14.45% (#3)	38 / 240	4	Muhalefet
2013	400,466	11.31% (#3)	36 / 240	2	Muhalefet
2014	487,134	14.84% (#3)	38 / 240	2	Muhalefet
Nisan 2017	315,976	9,2% (#4)	26 / 240	12	Muhalefet
Temmuz 2021	336,306	10,51% (#4)	30 / 240	4	Muhalefet
Aralık 2021	292,514	10,71% (#5)	29 / 240	1	Muhalefet
2021	340,997	12,83% (#3)	34 / 240	5	Muhalefet
2022	344,625	13,17% (#3)	36 / 240	2	Muhalefet
2023	347,700	13,18% (#4)	36 / 240	0	Muhalefet
2024	347,700	16,56% (#2)	47 / 240	11	Muhalefet

Avrupa Parlamentosu

Avrupa Parlamentosu

Seçim	Oy	%	Sandalye	+/–
2007	392,650	20.26% (#3)	4 / 18	4
2009	364,197	14.14% (#3)	3 / 18	1
2014	386,725	17.27% (#3)	4 / 17	1
2019	323,510	16.55% (#3)	3 / 17	1
2024	295,092	14.66% (#2)	3 / 17	0

Dış bağlantılar

• Hak ve Özgürlükler Hareketi resmi sitesi

Kaynakça

1. "Parties and Elections in Europe: The database about parliamentary elections and political parties in Europe, by Wolfram Nordsieck". 15 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
2. Cerami, Alfio (2006), Social Policy in Central and Eastern Europe: The Emergence of a New European Welfare Regime, Lit verlag, s. 26
3. Pantev, Plamen (2010), "Bulgaria", NATO at 60, IOS Press, s. 70
4. Nikolai Genov; Anna Krasteva (1 Ocak 2001). Recent Social Trends in Bulgaria, 1960-1995. McGill-Queen's Press - MQUP. s. 293. ISBN 978-0-7735-6825-9. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017.
5. "Лютви Местан е новият лидер на ДПС" (Bulgarca). capital.bg. 19 Ocak 2013. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2013.
6. "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2014.