Hüma Hatun

Hüma Hatun (ö. 1449, Bursa), Osmanlı padişahı II. Murat'ın eşi ve Fatih Sultan Mehmed’in annesi.

Hüma Hatun
Hüma Hatun Türbesi, Bursa
Doğum	Hatun binti Abdullah
Ölüm	1449 Bursa
Defin yeri	Bursa, Muradiye Camii 40°11′27.64188″K 29°2′47.4319″D
Tanınma nedeni	II. Mehmed'in annesi olması hasebiyle tanınır.
Din	İslam
Evlilik	II. Murad
Çocuk(lar)	II. Mehmed

Hakkındaki bilgiler çok sınırlıdır. Mezarı Bursa'dadır ve Hüma Hatun veya Hatuniye Kümbedi olarak bilinmektedir.^[1] Bu türbenin 1449 tarihli (hicri 853) kitabesinde isim belirtilmez ama yapının II. Mehmed (Fatih) tarafından annesi için yaptırıldığı yazılıdır. Bursa'daki bir mahkeme kaydında ise Fatih'in annesinin ismi Hüma Hatun olarak geçmektedir.^[2]

Tarihi kaynaklara göre, II. Murat, tahta geçtikten sonra Kuzey Anadolu topraklarını fethetmek amacıyla 1424 yılında Bolu yakınlarında Candaroğulları beyliği ile bir mücadeleye girişir. Savaşı kaybeden Candaroğlu İsfendiyar Bey, yaralanır ve Sinop kalesine sığınır.İsfendiyar Bey, küçük oğlunu Sultan II. Murat’a elçi olarak göndererek affını ister ve torunu Hatice Âlime Hüma Hatun’u nikahla Sultan Murat'la evlendirmek istediğini belirtir. II. Murat bu teklifi kabul eder ve düğün hazırlıkları başlar. Düğün vasıtasıyla oluşan barış ortamında 1424 yılında bir heyet Osmanlı başkenti Bursa sarayından hediyelerle birlikte Kastamonu’ya gelir. Kastamonu’nun Devrekani ilçesinin Çayırcık Köyü’nde Sultan Murad ile Hüma Hatun’un düğünü yapılır. 1432 yılında bu evlilikten Fatih Sultan Mehmet dünyaya gelir. (Kaynak: Sinop İli Tarihi, Bekir Başoğlu, Syf:115)

Âlime Hüma Hatun, Sultan II. Murad’ın eşi, geleceğin Fatih’i Sultan Mehmed’in annesidir. Esas adı Hatice Âlime Hüma Hatun olup, Kastamonu’nun Devrekâni ilçesinde doğmuştur. Hüma Hatun isminin, Acem efsanelerindeki Cennet Kuşu Hüma’dan esinlenilerek konulduğu belirtilmektedir. Sultan Murad, Türk beyliklerinden Candaroğlu Taceddin İbrahim Bey’in kızı Hüma Hatun’la 1424 yılında evlendi

Kaynaklar

a) Hoca Sadeddin Efendi, Tacü’t-Tevarih, thk. İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1979, sf. 143

b) Hadidî, Tevârih-i Âl-i Osman, thk. Necdet Öztürk, Marmara Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1991, sf. 170

Hayatı

Bazı Türk kaynakları Türk olduğunu iddia etse de,^[3] tarihçiler arasında Hristiyan bir köle kızı olduğu konusunda ittifak vardır.^[4][5][6][7] Türk tarihçi Halil İnalcık'a göreyse Fatih'in annesi cariye ve Hristiyandı.^[8] Babasının ismi bilinmemektedir. Yalnızca bir vakfiyede Hatun binti Abdullah, "Abdullah kızı" olarak geçer. Bu ibare, onun mühtedi (İslâmiyet’i sonradan kabul eden) olduğuna delildir.^[9] Zira, o dönemde mühtediler asıl babalarına değil, "bin Abdullah" veya "binti Abdullah" şeklinde, jenerik isim olarak Abdullah’a (Allah’ın kulu) isnad edilirdi.

Bazı kaynaklarda Fatih Sultan Mehmet’in annesinin Fransız olduğu, bazı batılı kaynaklarda ise bunun Fransız asıllı bir Yahudi olan Ester Stella olduğu kayıtlıdır.^[1]

Tarihçi Babinger ve yazar Lord Kinross'a göre Fatih'in annesi gayrimüslim bir köledir. Yine Babinger'e göre ölümünden sonra Türk-Acem efsanelerindeki cennetkuşu hümadan esinlenilerek Hüma Hatun olarak adlandırılmıştır.^[10][11]

Bursa'da bulunan türbesindeki kitabede Ağustos 1449 yazmakta olup, bu ölüm tarihi mi yoksa türbenin yapılış tarihi mi olduğu bilinmediğinden bu tarihte ya da daha önceki bir tarihte öldüğü düşünülmektedir.^[12]

Popüler kültürdeki yeri

• 24 Ocak 2020'de yayınlanan Rise of Empires: Ottoman adlı belgesel dizisinde Hüma Hatun'u Leyla Feray canlandırılmıştır.
• 2024 yapımı Mehmed: Fetihler Sultanı adlı Türk dizisinde Hüma Hatun'u Açelya Akkoyun canlandırılmıştır.