GAL

GAL, Grupos Antiterroristas de Liberación (Antiterörist Özgürlük Grupları) İspanyol hükûmetince Euskadi Ta Askatasuna (Bask Ülkesi ve Özgürlük) ETA örgütüne karşı savaşmak için yasa dışı olarak kurulmuş ölüm timleridir. GAL, İspanyol Sosyalist İşçi Partisi hükûmeti dönemi olan 1983-87 yılları arasında aktif olmuştur. Mahkemelerde açılan dava sonuçlarına göre GAL örgütünün İspanya İçişleri Bakanlığınca finansmanının sağlandığı ve desteklendiği ispat edilmiştir. İspanyol günlük gazetesi El Mundo'nun GAL örgütünün bağlarının açığa çıkartılmasında büyük payı olmuştur.

GAL tarafından katledilen Xabier Galdeano anısına hazırlanmış olan poster

Tarihi

GAL çoğunlukla Bask Bölgesinde ve özellikle Fransa'da aktif olmuş, buna rağmen adam kaçırma, işkence, ekonomik zarar verme gibi suçları tüm İspanya'da işlemiştir. Kurbanlar arasında ETA üyeleri ve sempatizanları olmakla beraber çoğunlukla suçsuz insanlar da öldürülmüş, işkenceye uğramış veya maddi hasara uğramıştır. GAL 1983-87 yılları arasında 27 cinayetten sorumludur. Bu dönem İspanya tarihinde La guerra sucia (kirli savaş) dönemi olarak bilinir.

İdeolojisi

GAL örgütünün tutarlı veya belli bir ideolojisi bulunmamaktadır. Tek amaç ETA üyelerine saldırmak veya ETA ile ilgili hedeflerin vurulmasıdır. Bu açıdan bakıldığında GAL üyeleri siyasi anlamda militan değil birer paralı askerlerdir, ayrıca bazı olaylara polis memurları da dahil olmuştur. Lasa-Zabala ve Larraetxea duruşmasında Guardia Civil üyeleri suçlanmış ve hüküm giymişlerdir.

Sahneye çıkışı

Ekim 1983'te Joxe Antonio Lasa ve Joxe Ignacio Zabala'nın önce kaçırılıp sonradan öldürülmesi, yılın sonuna doğru Segunda Marey'in kaçırılması GAL'in faaliyetlerinin başlangıcı sayılır.

Kontrgerilla örgütlenmesi ve sosyal-demokrasi

İspanya İç Savaşından sonraki dönemde uzun yıllar boyunca Franco faşizminin yönetimi altında yönetilen ülke Franco'nun ölümünden sonra özellikle kral I. Juan Carlos'un önderliğinde demokrasiye dönmeye çalışmıştır. Bu sancılı süreç sırasında sayısız askeri darbe girişimi olmasına rağmen Franco döneminde hapse atılan siyasi suçlular affedilmiş, özellikle siyasi yaşamdan uzak tutulan sol partilere ve özellikle yasa dışı konumda olan İspanyol Komünist Partisine alan açılmıştır. Yapılan ilk demokratik seçimlerde sola olan özleme yaslanarak başa gelen İspanya Sosyalist İşçi Partisi PSOE büyük umutlarla başa gelecektir. Partinin başkanı ve başbakan olan Felipe González ise ETA örgütünü bahane ederek kurduğu kontrgerilla örgütlenmesiyle tüm ülkedeki sol grup ve aydınlar üzerinde baskı kuracaktır. Hükûmetle yasa dışı kontrgerilla örgüt arasındaki organik bağ, İspanyol basın kuruluşlarının, özellikle El Mundo gazetesinin yoğun ve ısrarlı çalışmaları sonucu ortaya çıkarılmıştır. Buna rağmen Gonzalez İspanyol siyasi kurumlarına olan güvenin sarsılmaması adına hakim karşısına çıkartılmayacaktır. Aynı zamanda dava süreçlerinde ortaya çıkan gerçeklere göre örgüte paralı asker sağlayan polis memurları ve hükûmet yetkilileri kirli savaşın yanı sıra kara para aklama işine girerek halka ait kaynakları da yağmalamışlardır. Aynı zamanda iktidardaki PSOE, yasa dışı kontrgerilla terörü mağdurlarını önce hapse atmış daha sonra da şikâyetçi olmamaları için büyük meblağlar ödemiştir.

İç siyasete etkileri

1996 yılındaki seçimlerini PSOE'nin kaybetmesindeki etkenlerden bir tanesi de yasa dışı kontrgerilla örgütlenmesidir. Muhafazakâr Partido Popular (Halk Partisi) partisinin lideri José María Aznar seçimlerden sonra başbakan olacak ve 2004 yılına kadar iktidarda kalacaktır.^[1] Seçimde başarısız olan Gonzalez parti liderliğinden ayrılsa da Ricardo Garcia hariç parti liderliği GAL ile parti arasında kurulan bağlantıları sürekli yalanlamıştır. Gonzalez, GAL örgütü kapsamında hiçbir suçtan dolayı suçlanmazken, kendisi konuyla ilgili olarak altında çalışanlar adına kamuoyundan özür dileyecektir. Başa geçen Aznar hükûmeti de GAL ile ilişkili suçlardan hüküm giyenlere kolaylık sağlamış ve bazılarını affetmiştir.

Örgütün sonu

1987 yılında GAL lağvedildiğinde Fransız hükûmeti Bask bölgesinden ülkesine gelen mültecilere daha kötü muamele etmeye başlamış, çoğunu İspanyol makamlarına teslim etmeye başlamıştır. Bu politika değişikliği ETA'nın üyelerini kötü yönde etkileyecektir. Kuruluş yıllarından itibaren sol eğilimli bir ulusal kurtuluş örgütü olan ETA, Franco yıllarında faşizme karşı savaştıktan sonra GAL örgütü sayesinde hâlâ despotik devlete karşı halk için savaşan örgüt görüntüsünü korumuş ve Bask halkı arasında örgütlülüğünü güçlendirmiştir.

Saldırıların tarih sırası

• 1983:

17 Ekim: ETA üyesi oldukları iddia edilen Joxe Lasa Arostegi ve José Ignacio Zabala kaçırılır ve öldürülür. Parçalanmış cesetleri 1995 yılında Alicante şehrinde bulunacaktır. Cinayetlerden dolayı birçok polis hüküm giymiştir.

18 Ekim: ETA lideri olduğu iddia edilen José Mari Larretxea Goñi Fransa’da dört İspanyol polisince yakalanmak istenirse de polisler Fransız jandarmasınca yakalanır.

4 Aralık: İspanyol polisince tutulan paralı askerlerce Segundo Marey kaçırılır. GAL örgütü daha önce başarısız olan kaçırma olayından dolayı tutuklu bulunan 4 üyesinin serbest bırakılmasını ister. GAL üyeleri serbest bırakılınca Marey de özgürlüğüne kavuşacaktı. Marey’in ETA ile ilgili hiçbir bağlantısı yoktur.

19 Aralık: Bayonne’da ETA üyesi olduğu iddia edilen Ramón Oñaederra’nın öldürülmesi.

29 Aralık: Bayonne’da ETA lideri olduğu iddia edilen Mikel Goikoetxea’nın paralı asker olan bir keskin nişancı tarafından öldürülmesi.

• 1984:

8 Şubat: Bayonne’da ETA üyesi olduğu iddia edilen Vicente Perurena ve Angel Gurmindo’nun öldürülmesi.

25 Şubat: Mendi’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Eugenio Gutiérrez Salazar’ın keskin nişancı tarafından öldürülmesi.

1 Mart: Hendaye’de demiryolu işçisi Jean Pierre Leyba’nın öldürülmesi.

23 Mart: Biarritz’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Javier Pérez Arenaza’nın öldürülmesi.

Mart (tam gün belirsiz): Bayonne’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Ramón Basañez Jauregi’ye suikast girişimi başarısız olur, Jauregi ağır yaralansa da hayatta kalır.

3 Mayıs:Baigorri’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Rafael Goikoetxea’nın öldürülmesi. Yanındaki Jesús Zugarramurdi ağır yaralanır.

26 Mayıs: Algorta’daki Anti-Nükleer komite üyeleri Rafael ve Endika Lorenzo’nun kaçırılıp, işkenceye maruz bırakılması.

15 Haziran: Biarritz’de ETA üyesi olduğu iddia edilen Tomás Pérez Revilla’nın motosikletine gizlenen bombanın patlatılması sonucu öldürülmesi. Yanındaki Ramón Orbe de saldırıda yaralanmıştır.

10 Temmuz: Consolation isimli gece kulübüne bombalı saldırı. Saldırıda üç kişi yaralanacaktır: José Oliva Gallastegi, Bonifacio García ve Juan Jauregi Aurria.

18 Kasım: Biriatou’da ETA ile hiçbir bağlantısı bulunmayan dansçı Christian Olaskoaga’nın öldürülmesi.

20 Kasım: Bilbao’da muyenehanesinde Dr.Santiago Brouard’ın öldürülmesi.

11 Aralık: Hendaye’de José Iradier saldırıya uğrar ve yaralanır.

• 1985:

1 Şubat: Herri Taldeak lideri Xabier Manterola’ya yapaılan saldırıdan Manterola yaralı kurtulur.

5 Şubat: Bayonne’da ETA ile hiçbir ilgili bulunmayan Christian Casteigts kendisine karşı yapılan bombalı saldırıdan yaralı olarak kurtulur.

29 Mart: Bayonne’daki Les Pyreneés gece kulübüne yapılan bombalı saldırıda Benoit Pecasteing ölür, Jean Marc Mutio ve Pedro José Pikabea yaralanır.

30 Mart: Saint-Jean-de-Luz’da fotoğrafçı ve gazeteci Xabier Galdeano öldürülür.

26 Haziran: Bayonne’da ETA üyesi olduğu iddia edilen Santos Blanco González’in öldürülmesi.

Haziran (tam gün belirsiz): Ciboure’de Trinkete adlı gece kulübüne saldırı. ETA ile hiçbir ilgileri bulunmayan Emile Weiss ve Claude Doer hayatını kaybeder.

31 Ağustos: St. Jean de Luz’da ETA ile hiçbir ilgisi bulunmayan Dominique Labeyrie’nin öldürülmesi.

2 Eylül: Saint-Jean-Pied-de-Port’da ETA üyesi olduğu iddia edilen Juan Manuel Otegi’nin öldürülmesi.

25 Eylül: Bayonne’daki Monbar Oteline saldırı. ETA üyesi oldukları iddia edilen José Mari Etxaniz, Iñaki Asteazu Izarra, Agustín Irazustabarrena ve Sabin Etxaide Ibarguren öldürülürler.

24 Aralık: Biarritz’de ETA ile hiçbir ilgili bulunmayan Robert Caplanne ağır yaralanır ve 6 Ocakta hayatını kaybeder.

• 1986:

8 Şubat: Batxoki gece kulübüne saldırı. Karmele Martínez, Federick Haramboure ve Nagore Otegui yaralanır.

17 Şubat: ETA ile ilgileri bulunmayan Christophe Matxikote ve Catherine Brion’un öldürülmesi.

• 1987:

24 Temmuz: ETA ile hiçbir ilgisi bulunmayan Juan Carlos García Goena’nın öldürülmesi. Saldırıyı GAL üstlenmese de saldırıyı gerçekleştiren paralı askerler yakalandıklarında emrin GAL tarafından verildiğini doğrulayacaktır.

Hüküm giyen GAL üyeleri

Saldırılar çoğunlukla İspanyol polisince gerçekleştiriliyor, sıklıkla da Portekizli ve Fransız paralı askerler kullanılmaktaydı. GAL örgütünün hüküm giyen liderleri aşağıdadır:

1. José Barrionuevo Peña, 1982-88 yılları arasında PSOE hükûmetlerinde İçişleri Bakanı
2. Rafael Vera, Devlet Güvenlik Sekreteri
3. Ricardo García Damborenea, PSOE Bask Bölge sekreteri
4. Francisco Álvarez, Paralı asker
5. Miguel Planchuelo, Bilbao Polis İstihbarat Başkanı
6. José Amedo Fouce, polis şefi.
7. Julián Sancristóbal, Bask Bölgesi valisi
8. General (o zaman albay) Emilio Rodríguez Galindo, Intxaurrondo polis şefi.

Kaynakça

1. Bu dönemde İspanya ABD’nin dış politikasının en koyu izleyicisi olacak ve İspanyol halkının yoğun tepkisini de alacak olan 2003 yılında ABD’nin Irak’ı yasa dışı işgaline ortak olarak asker gönderecektir.

Ayrıca bakınız

• Gladio
• Kontrgerilla
• Stefano Delle Chiaie İtalyan neo-faşist
• İspanya'da demokrasiye geçiş süreci

Konuyla ilgili yazılan eser

• Dirty War, Clean Hands - ETA, the GAL and Spanish Democracy, Paddy Woodworth - ISBN 0-300-09750-6