Loading AI tools
şehir Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Göteborg İsveççe telaffuz: [jœtɛˈbɔrj] (
dinle), İsveç'in ikinci ve İskandinavya'nın dördüncü büyük şehridir. Göteborg şehir merkezinin 570.000, metropolitan bölgesinin ise yaklaşık 1.000.000 nüfusa sahip olduğu tahmin edilmektedir. Stockholm'den sonra İsveç'in ikinci büyük şehridir. Göteborg 60.000 üniversite öğrencisiyle İskandinavya'nın en çok öğrenci barındıran şehridir.
| Göteborg | |
|---|---|
Göteborg | |
 Bayrak  Arma | |
Takma adlar: Küçük Londra, Yeni Amsterdam, Gbg | |
| İl | Västra Götaland ili |
| Bölge | Västergötland |
| Kurucu | II. Gustav Adolf |
| Yüzölçümü | |
| • Şehir | 447.98 km² |
| • Kara | 3.694,45 km² (142.643 mil²) |
| • Su | 14,5 km² (55 mil²) |
| • Kent | 203,67 km² (7.863 mil²) |
| Nüfus (2018) | |
| • Şehir | 571.868 |
| • Yoğunluk | 1221/km² |
| • Kent | 599.011 |
| • Kent yoğunluğu | 2.700/km² (6.000/mil²) |
| • Metropol | 1.025.355 |
| • Metropol yoğunluğu | 265/km² (680/mil²) |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 (OAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+02.00 (OAYS) |
| Alan kodu | 031 |
Resmî site http://www.goteborg.se | |
Orta Çağ'da bugünkü Göteborg'un 40 km kuzeyinde olan Lödöse şehri büyük bir ticaret merkeziydi. Norveçlilerin kıyıya yakın bir kale yapmaları üzerine şehir jeo-stratejik konumu göz önünde bulundurularak güneye, deniz kıyısına taşındı. Ancak şehrin taşınması bölgedeki karışıklığı sonlandıramadı ve birkaç başarısız denemenin ardından İsveç Kralı'nın emriyle 1621 yılında Göteborg kuruldu. İsveç kralının şehir planlamacıları Göteborg'un planlarını çizerken o dönemde tamamen Felemenk mimarisi ile inşa edilmiş olan bugünkü Cakarta'yı (o dönemki adıyla Batavia) örnek almışlardır.
Göteborg'da inşa edilen ve daha sonra Danimarkalı işgalciler tarafından yıkılan ilk kilisenin yeri, Färjenäs Parkı'ndaki Älvsborg Köprüsü'nün kuzey ucuna yakın bir yerde bir taşla işaretlenmiştir. Kilise 1603 yılında inşa edilmiş ve 1611 yılında yıkılmıştır.[1]
18. yüzyılda balıkçılık en önemli sanayiydi. Bununla birlikte, 1731'de İsveç Doğu Hindistan Şirketi kuruldu. Göteburg, Çin'e yapılan dış ticaretin karlı ticari seferlerle nedeniyle gelişti.[2]
Liman, batıya doğru ticaret için İsveç'in ana limanı oldu. Amerika Birleşik Devletleri'ne İsveçlilerin göçü arttığında, Göteborg bu gezginler için İsveç'in ana hareket noktası oldu. İsveçli göçmenler için ana yükleme limanı olarak Göteborg'un etkisi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki küçük bir İsveç yerleşim yeri olan Gothenburg, Nebraska‘dır.[3]
19. yüzyılla birlikte Göteborg, 20. yüzyıla kadar devam eden modern bir sanayi kentine dönüştü. Nüfus, yüzyılda 13.000'den (1800) 130.000'e (1900) on kat arttı.[4][5][6]
20. yüzyılda gelişen başlıca şirketler arasında SKF (1907)[7] ve Volvo (1927) yer aldı.[8]
Göteborg şehri halk tarafından seçilen bir vali ile yönetilir. Dört yılda bir seçilen seksen bir üyeli konseyin atadığı ve başkanlığını valinin yaptığı on üç kişilik yönetim kurulu tarafından idare edilir. Göteborg yirmi bir ilçeye ayrılmıştır:
|
|
|
Göteborg şehri, İsveç'in Kuzey Denizi'ne bakan batı kıyısındaki Kattegat Körfezi'nde yer almaktadır. Gulf Stream akıntısı sebebiyle iklimi, İskandinavya bölgesindeki diğer şehirlere göre daha yağışlı ve yumuşaktır. Göteborg, Göta Alv Nehri'nin ve Göta Kanalı'nın denizle buluştuğu noktada konuşlanmıştır. Göteborg Adaları, içinde bulunduğu Bohus Bölgesi'nde tipik olduğu üzere kayalık bölgelerden ve uçurumlardan oluşmuş sert bir araziye sahiptir.
 Göteborg (1991-2020) iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 10,8 | 12,6 | 18,9 | 28,5 | 31,1 | 31,9 | 34,1 | 32,0 | 27,4 | 21,3 | 15,7 | 12,7 | 34,1 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 3,0 | 3,2 | 6,4 | 12,1 | 17,0 | 20,1 | 22,5 | 21,9 | 17,7 | 12,0 | 7,4 | 4,2 | 12,3 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 0,8 | 0,7 | 3,0 | 7,7 | 12,4 | 15,7 | 18,3 | 17,7 | 14,0 | 9,0 | 5,1 | 2,1 | 8,9 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −11 | −9,9 | −7,3 | −2,7 | 2,1 | 7,2 | 10,1 | 8,7 | 3,7 | −1,6 | −5 | −9,5 | −13,2 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −18,5 | −16 | −16,2 | −6,2 | −1 | 4,3 | 8,4 | 5,0 | 0,1 | −8,5 | −10,4 | −18,7 | −18,7 |
| Ortalama yağış (mm) | 83,0 | 61,0 | 54,0 | 51,3 | 54,3 | 73,7 | 81,4 | 92,8 | 80,0 | 102,9 | 84,7 | 93,1 | 912,2 |
| Kaynak: İsveç Meteoroloji Enstitüsü[9] | |||||||||||||
.jpg)
80 km (50 mi) üzerinde çift hat ile Göteborg tramvay ağı şehrin çoğunu kapsar ve İskandinavya'daki en büyük tramvay/hafif raylı sistem ağıdır. Göteborg da otobüs ağı da vardır.
Tekne ve feribot hizmetleri, Göteborg takımadalarını anakaraya bağlar. Metro eksikliği, Göteborg'un üzerinde bulunduğu yumuşak zeminden kaynaklanmaktadır. Bu tür koşullarda tünel açmak çok pahalıdır.[10]
Üç hatlı Göteborg banliyö treni yakınlardaki bazı şehir ve kasabalara hizmet verir.[11]
Göta älv nehri üzerindeki toplu taşıma Älvsnabben feribot hattında Styrsöbolaget tarafından Västtrafik'ten bir heyetle işletilmektedir.
Diğer önemli ulaşım merkezleri, İsveç'teki çeşitli yerlere giden trenler ve otobüslerin yanı sıra Oslo ve Kopenhag'a bağlantılar (Malmö aracılığıyla) Göteborg Merkez İstasyonu ve Nils Ericson Terminalidir.[12]
Göteborg şehrinin iki havaalanı vardır; daha büyük olan Landvetter Havaalanı ve Göteborg Şehir Havaalanı.
Göteborg'a, şehir merkezinin yaklaşık 20 km (12 mi) doğusundaki Göteborg Landvetter Havalimanı (IATA: GOT, ICAO: ESGG) hizmet vermektedir. Adını yakındaki Landvetter yöresinden almıştır. Flygbussarna, 20–30 dakikalık yolculuk süresiyle Göteborg'a çift yönlü sık otobüs bağlantıları sunar. Swebus Express, Flixbus ve Nettbuss ayrıca Göteborg, Borås ve Avrupa E-yolu E4 üzerindeki diğer hedeflere birkaç günlük kalkış ile havalimanına hizmet verir. Bölgedeki yerel toplu taşıma sağlayıcısı Västtrafik, Landvetter'e ek bağlantılar sunar.[13]
Bölgedeki ikinci havaalanı Göteborg Şehir Havaalanı (IATA: GSE, ICAO: ESGP) kapalıdır.
Göteborg'dan Oslo ve Kopenhag'a trenle, Kiel ve Newcastle'a feribotla ulaşılabilir. Göteborg şehrinin 150 kilometrelik tramvay hattı, Avrupa'daki emsallerinin en uzunudur.
Göteborg, İsveç'in diğer büyük şehirlerinde olduğu gibi çok sayıda göçmen barındırmaktadır. 2005 yılında yapılan bir araştırmada, Göteborg'da 93.965 göçmen olduğu ortaya çıkmıştır. Bu göçmenlerin %50'si İran'dan, %45'i Finlandiya'dan gelmiştir. İran ve diğer Orta Doğu ülkeleri ile Yugoslavya'dan gelen göçmenlerin şehrin uzak banliyölerine yerleştirilmeleri, göçmenleri topluma entegre etmekle görevli devlet kuruluşunun (Integrationsverket) eleştirilmesine sebep olmaktadır.
Coğrafi konumu dolayısıyla avantajları bulunan Göteborg şehri, İskandinavya'nın en büyük limanına sahiptir. Uluslararası ticaret yüzyıllardır şehir için büyük geçim kaynağı olmuştur. Şehirdeki endüstri ve hizmet sektörlerinin gelişmesi, Volvo ve Ericsson gibi büyük şirketlerin yer almalarıyla hızlanmıştır. Göteborg'da ayrıca yüksek teknoloji şirketleri ve yazılım şirketleri de konuşlanmıştır.
Göteborg 60.000 öğrencisiyle İskandinavya'nın en büyük üniversite şehridir. Göteborg'daki bu gelişme 19. yüzyılda şehrin ileri gelenlerinin üniversiteleri maddi açıdan desteklemeleriyle başlamıştır. Göteborg'un en önemli üniversiteleri:
Göteborg, ticaret yolları üzerinde bulunduğu ve pek çok zengin sakini olduğu için yüzyıllardır kültürel bir merkez olmuştur. Şehrin en önemli eğlence merkezlerinden biri Liseberg parkıdır. Bu park, metal işçilerinin boş vakitlerinde yaptıkları çalışmalarla doludur. Göteborg Botanik Bahçesi Avrupa'nın en önemli botanik bahçelerinden birisi sayılmaktadır. Zengin tüccarlar ve fabrikatörlerin katkılarıyla yaptırılan kültür merkezlerinden bir diğeri de Röhsska Müzesi'dir. Göteborg, canlı bir müzik dünyasına ev sahipliği yapar. Göteborg Senfoni Orkestrası, Ace of Base, In Flames gibi farklı müzik dallarından pek çok grup ve sanatçı sayılabilir. Her yıl düzenlenen Göteborg Film Festivali, İskandinavya'nın en büyük film festivalidir.
Göteborg Kuzey Denizi'ne olan yakınlığı sayesinde pek çok deniz ürünleri restoranına sahiptir. Göteborg'daki dört restoran (28 +, Basement, Fond and Sjömagasinet) dünya çapında üne sahiptir. Dünyanın en ünlü şeflerinden bazılarına ev sahipliği yapan Göteborg, İsveç'in kişi başına en çok kafe olan şehridir. Göteborg'un yerel ürünü olan taze balığın alınabileceği en ünlü yer Feskekôrka'dır. Göteborg'un gece hayatı Kungsportsavenyn Caddesi'nde toplanmıştır. İki kilometre uzunluğundaki caddede farklı zevklere hitap eden eğlence mekânları sıralanmıştır.
Göteborg aşağıdaki futbol takımlarına ev sahipliği yapmaktadır:
Ayrıca 2008 yılında Göteborg'da düzenlenen Dünya Artistik Patinaj Şampiyonası Göteborg'da kış sporlarının ne kadar gelişmiş olduğunun bir örneğidir.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
.jpg)
