Remove ads
Gölgesizler, Hasan Ali Toptaş'ın aynı isimdeki romanından uyarlanan 2008 Türkiye yapımı psikolojik-dram türünde sinema filmidir. Yönetmenliğini ve senaryo yazarlığını 9 adlı ilk sinema filmi ile Uluslararası İstanbul Film Festivali'nde " En İyi Türk Filmi" ödülü kazanan Ümit Ünal yaptı. Yapımcılığını, senaryosunu yazdığı Sağır Oda dizisinde "Oğuz Bey" karakteri[3] ile ön plana çıkan Hakan Karahan'ın 2007 yılında edebiyat eserlerinin sinema uyarlamalarını gerçekleştirmek için kurduğu Narsist Film yaptı.[4]
 Afiş ile fotoğraf tasarımını Bozkurt Bayer'in yaptığı "Gölgesizler" filminin sinema afişi | |
| Yönetmen | Ümit Ünal |
|---|---|
| Yapımcı | Candan Erçetin Hakan Karahan |
| Senarist | Ümit Ünal Hasan Ali Toptaş (Kitap) |
| Oyuncular | Selçuk Yöntem Altan Erkekli Ertan Saban Ahmet Mümtaz Taylan Arsen Gürzap Hakan Karahan |
| Müzik | Candan Erçetin |
| Görüntü yönetmeni | Gökhan Atılmış |
| Sanat yönetmeni | Serdar Yılmaz |
| Kurgu | Çiçek Kahraman |
| Stüdyo | Narsist Film |
| Dağıtıcı | UIP Filmcilik |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Dram, psikolojik |
| Renk | Renkli |
| Yapım yılı | 2008, Türkiye |
| Çıkış tarih(ler)i | 27 Şubat 2009, Türkiye |
| Süre | 97 dakika[1] |
| Ülke |  Türkiye |
| Dil | Türkçe |
| Hasılat | 320.267 TL[2] |
| Diğer adları | The Shadowless (İngilizce) |
| Resmî sitesi | |
22 karakterden oluşan filmde, ana karakterlerin filmin yarısından sonra kaybolup, küçük yan rolde görev almış gibi görünen kimi karakterlerin ise öykünün baş kahramanı olduğu hikâye homojen bir yapıya sahiptir. Selçuk Yöntem, Taner Birsel, Ertan Saban, Arsen Gürzap gibi isimlerin bulunduğu oyuncu ekibi ağırlıklı olarak tiyatro sanatçılarından oluşmaktadır.[4]
İlk kez bir filmin müziklerini yapan Candan Erçetin, müziğiyle birlikte sözlerini de yazdığı final şarkısı "Ben Kimim" Aralık 2008'de elektronik ortamda müzikseverlere ücretsiz olarak sunuldu. Gölgesizler filminden karelerin de içinde yer aldığı Ümit Ünal yönetmenliğinde çekilen video klipte Ocak 2009'da televizyon kanallarına dağıtıldı.[4] Televizyon kanallarında ilk kez 16 Ocak 2009 tarihinde yayınlanan Beyaz Show'da yayınlandı.[5] Aynı zamanda Candan Erçetin, prodüksiyonun da her aşamasında sorumluluk aldı.[6]
Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Destekleme Kurulunun 250 bin YTL'lik yapım desteği verdiği film,[6] Haziran 2008'de çekimleri tamamlandıktan sonra Türkiye'de 27 Şubat 2009 tarihinde 52 kopya ile 53 sinema salonunda gösterime girdi. Dağıtım şirketi ise UIP Filmcilik oldu. İlk hafta filmi 19.425 kişi izlerken film, 158.859 TL hasılat elde etti.[7] Antalya Film Festivali'nde Ulusal Uzun Metraj Yarışması filmleri arasında yer alan Gölgesizler, herhangi bir ödül kazanamadı.[8]
Remove ads
Günün birinde bir köye İstanbul'dan sıkılıp gelen bir berber taşınır. Köyün muhtarının çok önemli olduğu bu yerleşim biriminde garip olaylar baş gösterir. Üst üste insanlarının kayboluşunun ardından muhtar, devletten yardım istemek için ilçeye gitmeye karar verir. Ancak belli bir süre sonra muhtardan da haber alınamaz ve o da köyden kaybolanlar listesine girer.[9]
- Taner Birsel, Berber rolünde: İstanbul'dan Gölgesizler köyüne taşınmıştır. Köyün yıllar önce kaybolan eski berberi Cıngıl Nuri'nin dükkânını kiralamış ve işletmeye başlamıştır. Köyde gerçekleşen bütün olayların tanığıdır.
- Biğkem Karavus, Güvercin rolünde: Köyün en güzeli ve gelinlik çağında bir genç kızdır. Berber'in köye gelirken gördüğü ilk yüzdür. Bir gün onun da ortadan kaybolması ile köylü sessiz kalamaz. Senelerce sır perdesinin gerisinde kalan sırlar, yalanlar ve rivayetler birbir ortaya çıkmaya başlamıştır.
- Selçuk Yöntem, Muhtar rolünde: Gölgesizler köyünün muhtarlığını yapmaktadır. Berber'in köye gelmesine izin vererek Cıngıl Nuri'nin dükkânını işletmesini sağlamıştır. Köydeki tuhaf bir şekilde kaybolan insanları araştırmaktadır.
- Hakan Karahan, Bekçi rolünde: Köyün muhtarının sağ koludur. Köyde kimsenin bilmediği sırları bilen ve köydeki olayları gece-gündüz araştıran kişidir.
- Aydemir Akbaş, Dede Musa rolünde: Köyün en yaşlı kişisidir. Gözleri görmemektedir ve Muhtar olaylar karşısında çaresiz kalınca ona danışmaktadır. Köyde bilge kişi olarak bilinmektedir.
- Onuryay Evrentan, Aynalı Fatma rolünde: Dede Musa'nın anlattıklarına göre köyün gelmiş geçmiş en güzel kızıdır. Asker Hamdi'nin sevdiği kızdır. Köyün sırları onda saklıdır.
- Yiğit Kuşbeyli, Asker Hamdi rolünde: Dede Musa'nın anlattıklarına göre köyün tüm kızlarının ondan etkilendiği yakışıklı ve yiğit bir adamdır. Onun sevdiği ise Aynalı Fatma'dır.
- Ertan Saban, Cennet'in oğlu rolünde: Köyde gerçekleşen olaylara karışmadan kendi başına şiirler ve öyküler yazmaktadır. Okuma ve yazma bilmektedir. Olayların gelişimine göre daha sonra köyün bir numaralı suçlusu durumuna gelmiştir.
- Arsen Gürzap, Cennet rolünde: Oğlunun Muhtar ve Bekçi tarafından gözaltına alınmasından sonra onlara karşı gelir ve oğlunu korumaya geçer.
- Ahmet Mümtaz Taylan, Rıza rolünde: Hacer'in kocası ve Ramazan'ın babasıdır.
- Taies Farzan, Hacer rolünde: Rıza'nın karısı ve Ramazan'ın annesidir.
- Serkan Şenalp, Ramazan rolünde: Köyün gençlerindendir. Hacer ve Rıza'nın oğludur.
- Ahmet Özaslan, Reşit rolünde: Güvercin'in babasıdır. Hiçbir şeye inanmayan ve hiç kimseye güvenmeyen bir kişidir.
- Selda Özer, Reşit'in karısı rolünde: Güvercin'in annesi ve Reşit'in karısıdır.
- Fuat Onan, Cıngıl Nuri rolünde: Kadriye'nin kocasıdır ve köyün eski berberidir. Ayrıca köyün yıllar önce kaybolan ilk kişisidir. Güvercin'in kaybolmasından sonra köye geri gelmiştir.
- Zeynep Kumral, Kadriye rolünde: Yıllar önce köyden kaybolan berber Çıngıl Nuri'nin karısıdır. Güvercin'in kaybolması ve Çıngıl Nuri'nin köye dönmesinin ardından o da kaybolmuştur.
- Umut Karadağ, İmam rolünde: Köyün imamıdır.
- Beyti Engin, Kunduracı rolünde: Berber'in yanı başındaki dükkânı işletmekte ve ayakkabı tamiri ile geçimini sağlamaktadır.
- Erdem Akakçe, Postacı rolünde: Köyden şehre, şehirden köye postaları taşıyan kişidir.
- Cem Özeren, Çırak rolünde: Berber'in çırağıdır. Bir süre sonra ortalıklardan o da kaybolmuştur.
- Özay Fecht, Muhtar'ın karısı rolünde: Gölgesizler köyünün muhtarının karısıdır.
- Altan Erkekli, Yazar rolünde: Köyün yaratıcısıdır.
Remove ads
Çekim öncesi
Hakan Karahan finans sektöründeki kariyerine son verdikten sonra yazarlık yapmaya başladı. 2006 senesinde ise Kanal D televizyonunda yayınlanan Sağır Oda adlı dizi de senaryo yazarlığı ve 42 bölüm boyunca var olan "Oğuz Bey" karakterini [3] canlandırarak oyunculuk deneyimlerinde bulundu. Daha önceden de sinema sektörüne atılıp film yapımcılığı ve Türk yazarlarının eserlerini sinemaya aktarmak gibi niyeti olan Hakan Karahan, 2007 yılında edebiyat eserlerinin sinema uyarlamalarını gerçekleştirmek için Narsist Film adındaki film yapım şirketini kurdu.[10]
İlk iş olarak Hasan Ali Toptaş'ın yazmış olduğu Gölgesizler, Kayıp Hayaller Kitabı adlı eserlerinde dahil olduğu beş edebiyat eserinin film haklarını satın aldı.[11] Daha önceden Hakan Karahan'a onun bu planlarını bilen bir arkadaşı Hasan Ali Toptaş'ın ‘Gölgesizler’ kitabını tavsiye etmişti. Kitabı okuduktan sonra memnun kalan Hakan Karahan, iki eserin film haklarını almak için Candan Erçetin ile birlikte Ankara'da Hasan Ali Toptaş'la görüştü. "Olur" onayını aldıktan sonra 13 yıl önce 1995 yılında basılan ve Yunus Nadi Roman Ödülü'nü kazanan Gölgesizler adlı romanın yapımına başlamak için yönetmen arayışlarına başladı. Hakan Karahan ile çalışan bir kişinin tavsiyesi üzerine Ümit Ünal'a projede görev alması için öneride bulunuldu.[12] Bir yılı aşkın arayışlar sonucunda Ümit Ünal, "yazdığı bir senaryoyu çekme" şartı ile filmin senaristliğini ve yönetmenliğini yapmayı kabul etti.[13]
Remove ads
2004 senesinin Temmuz ayında yayınladığı “Melek” ismindeki albümü yayınladıktan sonra 2005 senesinde “Aman Doktor” ismindeki Türkçe-Yunanca şarkılardan oluşan albümü yayınlanan Candan Erçetin, 4 yıl aradan sonra “Gölgesizler” filmi için hem yazıp hem de bestelediği “Ben Kimim” adlı şarkıyı yayınladı.[14]
Şarkı, CD veya kaset olarak piyasaya sürülmemiş, sadece internet üzerinden (Candan Erçetin'in resmî sayfasından ve filmin resmî web sitesi'nden) ücretsiz indirilmeye sunulmuştur. İlk olarak 27 Kasım 2008 tarihinde radyolarda çalınmaya başlanmış ve televizyonda ise video klibi ilk kez 16 Ocak 2009 tarihinde yayınlanan Beyaz Show'da yayınlanmıştır. Ümit Ünal yönetmenliğinde çekilen video klipte sadece Candan Erçetin yer almış, ayrıca filmden kareler de kullanılmıştır. Candan Erçetin sahneleri siyah beyaz formatında, ancak filmden sahneler renklidir. Candan Erçetin'in filmin konusu ve filmin müziklerini yazması hakkındaki düşünceleri ise şöyledir:
| “ | Bir filme şarkı yazmak bir edebiyat eserinin hikâyesini bir şarkıda toplamak benim için yepyeni bir deneyim oldu. ”Gölgesizler” filmi zamansız ve mekansız bir anlatıma sahip bu bakımdan her devir insanın ruh haline uyuyor.[14] | „ |
Söz, müzik ve yorum Candan Erçetin'e, Gitar ve düzenleme Alper Erinç'e, Davul Cengiz Turan'a, Kayıt ise Alper Gemici'ye ait olan şarkı[15] Dünya Müzik ekibi ile birlikte gerçekleştirilmiştir.[16] Şarkı, 30 Mart 2009 tarihli Billboard Türkçe Top 20 Listesi'nde 2 numaraya kadar yükselmiştir.[17]
Remove ads
Film gerçeküstücü ve fantastik ögeler taşıması bakımından birçok sinema yazarı tarafından olumlu eleştiriler almasına rağmen romanın tam olarak senaryolaştırılması ve ana karakterlerin filmin yarısından sonra kaybolup, küçük yan rolde görev almış gibi görünen kimi karakterlerin ise öykünün baş kahramanı olduğu homojen bir yapıya sahip olmasından dolayı olumsuz eleştirilerde almıştır.[18][19]
Beyazperde.com yazarı Ali Ercivan, filmin sinemasal bir başarı göstermese de "teknik açıdan temiz, oyunculuklarının da başarılı olması sayesinde, en azından düzgün ve ilginç bir film" olduğunu belirterek yine de Ümit Ünal'ın romana fazla bağlı kalmasını eleştirmiş ve "Kitaptan mümkün olduğunca çok öyküyü filme katmak yerine, daha az karakter üzerine yoğunlaşıp daha cesur, farklı bir yapı kurmayı denemesi" gerektiğini söylemiştir.[19] Ayrıca yazısının son paragrafında Ümit Ünal hakkında şöyle demiştir:
| “ | Her şeye rağmen, karşımızdakinin son dönemin izlenebilir yerli yapımlarından olduğunu düşünüyorum. Filmi ilgi çekici kılan, romanın kendisi aslında. Bir de Selçuk Yöntem, Hakan Karahan, Arsen Gürzap ve Ertan Saban’ın özellikle övgüyü hak ettiği, başarılı oyuncu kadrosu. Önemli bir sinemasal başarı göstermese de kalburüstü bir film ortaya çıkarmış olan Ümit Ünal’ı ise, yine cesur bir deneme gerçekleştirdiği için tebrik edebiliriz en azından.[19] | „ |
"Sinema.com" yazarı Turgay Özçelik, filmin "değişik türleri barındıran yapısı, etkileyici atmosferi ve ilginç hikâyesi ile 2009 senesinin "Süt'ten sonraki en iyi yerli filmi" olduğunu söyleyerek övmüştür. Hikâye ve anlatımın gayet etkileyici olduğunu vurgulayarak Candan Erçetin'in hazırladığı müziklerin de etkileyici olduğunu belirtmiştir. Gölgesizler'i Çağan Irmak'ın yönetmenliğini ve senaryo yazarlığını yaptığı Ulak filmi ile karşılaştırarak şu şekilde konuşmuştur:
| “ | Çağan Irmak bütün ağırlığı senaryonun dramatik yönüne verirken, hikâyedeki fantastik ve gerilim öğelerini aynı ölçüde hikâye içerisinde yerleştiremiyordu. "Gölgesizler"de ise, hem öykünün dramatik yönü, hem de fantastik ve gerilim kısmı uyumlu bir bütünlük sergiliyor ... Film bir yandan gerçek ötesi bir aleme gönderme yapıp, oradan kazandığı gerilim ile beslenerek, bir yandan da gerçek dünya ile arasında paralellikler kuruyor. "Gölgesizler" fantastik bir yapı kurdukça, gerçeklikten uzaklaşmak yerine, kurduğu alegori ile tam tersi ona yaklaşıyor.[18] | „ |
Star gazetesi sinema yazarı Serdar Akbıyık, Hasan Ali Toptaş'ın Gölgesizler adlı eserinin "toplumsal düzene eleştiriler taşıdığı" ve bundan dolayı ancak Ümit Ünal tarafından sinemaya uyarlanabileceğini ifade ederek onun bu şekilde bir sinema filminin başında olduğundan memnun olduğunu belirtmiştir. Fakat şu sözleri ile filmi olumsuz bir şekilde eleştirmiştir;
| “ | Gölgesizler’i değerlendirdiğimde film benim için çok da başarılı değil. Bir kere oyunculuklar fazlasıyla teatral. Ümit Ünal sinemamızın en büyük eksikliklerinden olan sinema oyunculuğu handikabını geçememiş. Sürrealist denebilecek yapıyı bu tür oyunculuklarla desteklemeyi düşünmüş olabilir. Ama ben de o zaman derim ki sinemayı sinema yapan kendine ait bir oyun dili vardır ve bu film bu dili bozmuştur. Gölgesizler bu haliyle iyi bir sinema örneğinden daha çok tiyatro oyununa benzemiş. Özellikle Ara filminden sonra Gölgesizler Ümit Ünal için geriye atılmış bir adımdır.[20] | „ |
Sabah gazetesinin cumartesi yayınlanan "Cumartesi Sabah" ekinde sinema eleştirmenliği yapan Atilla Dorsay, filmin çok kişili bir hikâye olmasının filmin boyut kazanamamasına neden olduğunu ve romanın karışık yapısının biraz sadeleştirilmesinin iyi olabileceğini söylemiştir. Ayrıca Aynalı Fatma-Asker Hamdi efsanesine yer verilmesinin gereksiz olduğunu ve bu bölümün eski Türk filmlerinin çizgili, yağmurlu görüntüleriyle verilmesinin kendisini rahatsız ettiğini söylemiştir. Olumsuz eleştirilerine rağmen film hakkında şöyle konuşmuştur:
| “ | İşte tuhaf, yadırgatıcı, hatta itici bir film. Ama aynı ölçüde çekici, hatta büyüleyici. Ancak tümüyle doyurucu değil. Tersine, sanki kaçmış bir büyük film fırsatı. Yine de sinemamızın genel ortamı içinde hayli özgün olduğu ve sinemasever ilgisini hak ettiği söylenebilir.[21] | „ |
Radikal gazetesi sinema yazarı Fatih Özgüven ise, Ümit Ünal'ın 9 ve Ara gibi az karakterli filmleriyle kalabalık kadrolu filmleri arasında önemli ölçüde fark olduğunu, Ünal'ın ilk grup filmlerinde kurduğu kendisine özgü yapıya ve yazdığı iyi diyaloglara karşın, Anlat İstanbul ve Gölgesizler gibi ikinci grup filmlerinin daha bir yapay atmosfere sahip olduğunu yazdı.[22] Özgüven aynı yazısında filmi bir roman uyarlaması olarak da,
| “ | ‘Gölgesizler’ romanı, klasik köy romanını bir Mikado destesi gibi dağıtır, desteyi toplarken de onun hakkında yeni bir şey söyler. Ya da şöyle diyelim, sanki Yaşar Kemal’le Marquez’i birbirine katıp onlardan (ikincisinin de ustası bellediği) Borges gibi bir şey yapar.
Filmden ille de romana ‘layık olmasını’ beklemeyelim, buna gerek de yok ama doğrusu ‘Gölgesizler’ filmi daha çok ‘Olağan Şüpheliler’ ile Fakir Baykurt romanlarının ‘meşkuk’ evliliği gibi olmuş. Her evlilik gibi bunun da güzel anları var, ama o kadar. |
„ |
ifadeleriyle eleştirdi. Öte yandan at kazası sahnesi gibi iyi çekilmiş sahneleri olduğunu da ekleyerek, filmin kimi açılardan övgüye değer olduğunu belirtti.
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads