Franhti Mağarası
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Franchthi Mağarası veya Frankhthi Mağarası (Yunanca: Σπήλαιον Φράγχθι), Yunanistan'ın güneydoğusundaki Argolis'teki Kiladha köyünün karşısında, Argolic Körfezi'ndeki Kiladha Koyu'na bakan bir arkeolojik sit alanıdır.
Σπήλαιον Φράγχθι | |
 Koilada'dan bakıldığında Franchthi Mağarası'nın girişi | |
  Mağaranın Yunanistan'daki konumu | |
| Diğer adı | Frankhthi Mağarası |
|---|---|
| Konum | Koilada, Argolis, Yunanistan |
| Bölge | Argolis |
| Koordinatlar | 37°25′24″K 23°07′56″D |
| Tarihçe | |
| Devir(ler) | Paleolitik - Neolitik |
| Sit ayrıntıları | |
| Kamusal erişim | evet |
İnsanlar ilk olarak Üst Paleolitik dönemde mağaraya yerleşmeye başladılar ve yaklaşık olarak MÖ 38.000 civarında ve muhtemelen daha erken tarihlerde ortaya çıktılar.[1] İnsan grupları, Mezolitik ve Neolitik çağlar boyunca mağarada yaşamaya veya mevsimsel olarak mağarayı kullanmaya devam ettiler, ara sıra kısa süreli mağara terk edildi.[2] En son MÖ 3.000 civarında (Son Neolitik) yerleşim gören Franchthi, yaklaşık 35.000 yıl boyunca bir sığınak olarak kullanılmıştır ve Güneydoğu Avrupa'da taş devrinden kalma yerler arasında en kapsamlı incelenen yerlerden biridir.[3]
Indiana Üniversitesi'nde klasik arkeoloji ve klasik çalışmalar profesörü olan T. W. Jacobsen, 1967'de Franchthi Mağarası'nda kazılara başladı. Kazılara başlarken, Jacobsen ve araştırmacı arkadaşı M. H. Jameson kısa bir süreliğine bölgede bulunmayı planlıyorlardı, bu sırada yakındaki bir alandaki arazi kullanımı sorunlarının çözülmesini beklediler. Ancak kısa süre sonra Franchthi Mağarası'nın tahmin ettiklerinden daha önemli olduğu anlaşıldı.[4] Jacobsen tarafından denetlenen kazı, 1976'da sona erecek ve yaklaşık on yıl sürecekti. O zamandan sonra çok sayıda bilim insanı kapsamlı buluntuları inceledi.[5]
Tarihinin büyük bir bölümünde Franchthi, o zamandan beri 120 metre (400 ft) civarında yükselen daha düşük deniz seviyeleri nedeniyle kıyı şeridinden bugün olduğundan önemli ölçüde uzaktaydı.[6] Böylece, sakinleri, yerleşimleri sırasında yavaş yavaş sular altında kalan bir kıyı ovasına baktılar.[7]
Üst Paleolitik Çağ boyunca Franchthi Mağarası mevsimsel olarak, muhtemelen 25-30 kişilik, çoğunlukla vahşi eşek ve kızıl geyik avlayan, çakmak taşından bıçak ağızları ve kazıyıcılardan oluşan bir taş alet takımı taşıyan küçük bir grup (veya gruplar) tarafından işgal edildi.[8] Son Buzul Maksimumundan (SBM) sonra yerleşim alanı olarak kullanımı, ara sıra ara verse de, önemli ölçüde arttı.[9] Değirmenlik adasından getirilen obsidiyen, MÖ 13.000 gibi erken bir tarihte Franchthi'de görülmeye başlar ve Yunanistan'daki anatomik olarak modern insanlar tarafından denizcilik ve seyir becerilerinin en eski kanıtları olarak kabul edilir.[10] Homo erectus veya Homo heidelbergensis gibi eski denizcilerin Girit'e en az 130.000 yıl önce ulaşmış olabileceğini gösteren kanıtlar da bulunmaktadır.[11][12]
Franchthi Mağarası'nın işgalinde belirgin bir kırılma, Genç Dryas iklim soğuma olayı sırasında meydana geldi[13][14] ve ardından dünya bugün devam eden sıcak Holosen iklim başlarken Mezolitik bir kültür ortaya çıktı. Mezolitik yerleşimler, Yunanistan'da sadece birkaç alanda görülmektedir ve Franchthi gibi, neredeyse hepsi kıyıya yakın bir konumdadır.[15] Muhtemelen değişen iklim ve çevre koşulları nedeniyle, büyük avlara selefleri kadar güvenmediler; bunun yerine kaynak çeşitliliklerini çeşitli küçük av hayvanları, yabani bitkiler, balıklar ve yumuşakçaları içerecek şekilde genişlettiler.[16] Bu dönemde Franchthi'deki balık diyetinin genişlediğine ve obsidiyen kullanımının arttığına dair kanıtlar, mağara sakinlerinin başarılı denizciler olduklarını göstermektedir.[17] Tahminen MÖ 7,900 - 7,500 yılları arasını kapsayan birkaç yüz yıllık dönemde ton balığının Franchthi Mağarası'nda derin deniz balıkçılığının önemli bir parçası haline geldiğini gösteren kanıtlar bulunmaktadır.[18] Ton balığının kıyıya yakın yerlere ağ atılarak yakalanmış olabileceği de öne sürülen tezler arasında yer almaktadır.[19][20] Mezolitik dönemde mağarada gömülü olan ve ölülere özen gösterildiği sonucunu düşündüren birkaç mezar bulunmuştur.[21]
Mağara ayrıca Yunanistan'da tarıma dair en eski kanıtlardan bazılarını içermektedir. MÖ 7000 civarına tarihlenen[22] evcilleştirilmiş bitki ve hayvan kalıntıları, Mezolitik Çağ boyunca avlanan ve toplanan olağan yabani bitki ve hayvan türleri arasında listelenir; bu, Franchthi sakinlerinin ya tarım yapmaya başladığını ya da Yakın Doğu'dan yeni gelen Neolitik insanlarla birlikte tohum ve et ticareti yaptığını düşündürmektedir.[23] Tarımın Yunanistan'da yerel olarak mı geliştiği yoksa sömürgeciler tarafından mı Yunanistan'a getirildiği konusunda bazı tartışmalar gerçekleşmiştir. Günümüzde, genel olarak, Yakın Doğu'nun Çanak Çömlek Öncesi Neolitik B kültürlerinden göçmenlerin, MÖ yedinci binyılın başında Yunanistan'a yerleşmek için tekneyle geldiklerine (MÖ 6900 civarı) ve tarımı da beraberlerinde getirdiklerine inanılmaktadır.[24] Bir süre, Franchthi'den elde edilen kanıtlar yerel olarak gelişmiş tarımın varlığına dair kanıtlar olarak kullanıldı, ancak kalıntılar üzerinde daha ayrıntılı çalışmalar yapıldıkça, evcilleştirilmiş bitki ve hayvanların bölgeye dışarıdan getirildiği sonucunu destekledi.[25] Yunanistan'ın Mezolitik avcı-toplayıcıları, Franchthi Mağarası da dahil olmak üzere, Neolitik kolonistlerin kendilerine tanıttığı yöntemleri hızla benimsediler.[26]
Neolitik dönemde mağaranın ana yerleşimi, girişin dışında, Paralia (deniz kenarı) adı verilen[27] ve mahsul yetiştirmek için teraslama duvarların inşa edildiği bir alana kaymıştır.[28] Sakinlerin Paralia'nın altında, günümüzde deniz altında kalan bir köyü de işgal ettiğine inanılmaktadır. Franchthi'den Neolitik Çağ'a tarihlenen birkaç antropomorfik ve zoomorfik figürin elde edilmiştir.[29] Bu, bölgedeki Erken Neolitik dönem topluluklarıyla ticaret yapmak için kırlangıç kabuğu boncukları yapmak için bir atölye kurulmuş olabileceği sonucunu desteklemektedir.[30] Mağara ve Paralia, MÖ 3.000 civarında terk edildi.
Kiladha Körfezi'nin Franchthi bölgesinde, batık bir Neolitik köy bulunduğu düşünüldüğü için 2012'de bir arama başlatıldı. Kiladha Körfezi Projesi olarak adlandırılan proje, Cenevre Üniversitesi ile Yunan Sualtı Antikaları Eforatı arasında bir işbirliği sonucunda başlatıldı. Projenin ilk basamağında, tarih öncesi insan etkinliğinin izlerini keşfetmede kullanılmak üzere "geç Pleistosen ve Erken Holosen'e ait paleo-kıyı şeritleri ve batık tarih öncesi manzaralarının..." ayrıntılı bir haritasını oluşturmak için karot alma, örnekleme ve haritalama yapmak amaçlandı. Deniz tabanında gerçekleşecek bu çalışmada iki araştırma gemisi görevlendirildi: Helenik Deniz Araştırmaları Merkezi'nden Alkyon ve Cenevre Üniversitesi tarafından Terra Submersa programı için görevlendirilen güneş enerjisiyle çalışan dünyanın en büyük teknesi, PlanetSolar.[31][32]
2014'e gelindiğinde Julien Beck liderliğindeki Terra Submersa ekibi, hala Kiladha Körfezi'nin Franchthi bölgesi araştırmasını yürütmek için izin bekliyordu. İzin çıkmasını beklerken, birkaç yüz metre kuzeyde, Körfezin ağzının hemen dışında, Lambayanna Sahili'nde eğitim dalışları yaptılar. Bu dalışlarda, çok eski çanak çömlek parçaları ve ilgi çekici tuhaf deniz tabanı anomalilerini ortaya çıkarıldı. 2015 yılında daha kapsamlı bir araştırma için geri döndüklerinde, bir Erken Tunç Çağı kentinin kalıntıları ortaya çıkarıldı. Alan 12 ha (30 akre) alan kaplıyordu ve su seviyesinin 1-3 m (3-10 ft) altında idi. Kalıntılar bina temellerini, yol olduğu düşünülen taş döşeli yüzeyleri ve üç büyük kuleli bir sur duvarının kalıntılarını içermekteydi. Bu tür bir savunma yapısı, Yunanistan'da Erken Tunç Çağı'na tarihlenen, türünün ilk örneği olacaktı. Lambayanna'nın görünür kalıntıları Erken Helladik II dönemine (c. 2650 - c. 2200 BC) tarihlenmektedir, bu da onu Lerna'daki Çinili Ev, Büyük Piramitlerin inşası ve yakındaki Ege adalarının kültürleri hem Kiklad hem de Minos medeniyetleriyle çağdaş yapmaktadır. Lambayanna'nın ikinci katmanı Erken Helladik I (MÖ c. 3200 - c. 2650) olarak tanımlanmıştır, üçüncü bir katmanda ise, Tunç Çağı ile Neolitik Çağ arasındaki ara döneme kadar uzanan çanak çömlekler parçaları ortaya çıkarılmıştır, bu da sadece alanın 5.000 yaşın üzerinde olduğunu değil, aynı zamanda Neolitik Franchthi topluluğu ile örtüşen bir ilişkiye sahip olabileceğini düşündürmektedir.[33][34][35][36]
Kiladha Körfezi Projesi, Franchthi Mağarası'nın hemen kıyısında bir tarih öncesi yerleşim arayışını sürdürürken Lambayanna'daki bulgular incelenmeye devam etmektedir.[37]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
