Etnolojik film

Etnolojik film, etnoloji ve etnografya alanında üretilen bir çeşit belgesel film. Etnolojik filmlerin amacı yabancı kültürleri içinde bulundukları sosyokültürel ve sosyoekonomik çevrelerinde kaydederek, bu kültürlerin yaşam şartlarını, normlarını ve değerlerini anlamak ve incelemektir. Etnolojik filmin en önemli özelliği sadece belirli bir etnik grup ya da yerli halkın filmin konusunu belirlemesidir.^[1]

Etnolojik filmler görsel antropolojinin alanına girmektedir.^[2]

Tarihsel gelişim

İlk etnolojik filmler 1900lü yıllarda kolonileşme ile paralel gelişim gösteren bölgesel keşif ve araştırma seferleri ile birlikte üretildi. Filmlerin üretimindeki temel amaç, yabancı kültürler hakkında biyoantropolojik bilgi sahibi olmaktı. İlk çekimler genellikle yerli halkın belirli işleri nasıl yaptığına ya da bir tören ya da ritüeli nasıl kutladığına yönelik, bu kişileri meşguliyetleri esnasında kayda almaktaydı. Kayda alınan bu süreçler sonraları geri dönüldüğünde analiz edilmekteydi. Bu sayede bu film materyalleri etnolojik araştırma değeri olan kayıtlar haline geldiler. İlk etnolojik film, 1922 yapımı içerisinde kurgusal öğeler de barındıran ve yönetmenliğini Robert Joseph Flaherty'nin üstlendiği Kuzeyli Nanook filmidir.

1950lere değin pek kabul görmeyen ve yaygınlaşmayan etnolojik film, 1960ların başında yeniden ilgi çekmeye başladı. Bilhassa Fransız etnolog ve yönetmen Jean Rouch, John Marshall ve Robert Gardner bu dönemde etnolojik film ile yakından ilgilenen isimler olmuşlardır. Kameraların teknolojik olarak gelişmesi ve hafifleşmesi ile, filmlerin nasıl çekilmesi gerektiği yönünde de yeni yaklaşımlar ortaya çıkmaya başladı. Önceki çekimlerde eşzamanlı ses ve video kaydı mümkün değilken, artık mümkün hale gelmişti. Etnolojik filmde yenilikçi yaklaşımlardan birine örnek olarak olarak David ve Judith MacDougall'ın Turkana Conversations isimli üçlü filml verilebilir.

Bilimsel önemi

Etnolojik filmin birincil amacı, görsel-işitsel kayıt imkanlarının bilimsel araştırma amaçları doğrultusunda kullanımasıdır. Bu özelliğiyle etnolojik filmler, egzotik yabancı ülkelerde yapılan seyahat ve gezi videolarından ve anlatılarından ayrılır. Zira bu tür anlatılarda bütün anlatı, o toplumu şaşkınlıkla gözlemleyen gezginin gözünden aktarılmaktadır. Etnolojik film, video kayıtlarının etnolojik bilgi edinimindeki rolünü ve bunun sınırlarını sorgular.

Kaynakça

1. "The Death of Ethnographic Film". 20 Mart 2008. 20 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
2. MacDougall, David (1978). "Ethnographic Film: Failure and Promise". Annual Review of Anthropology. 7: 405-425. doi:10.1146/annurev.an.07.100178.002201. JSTOR 2155700.

Literatür

• Edmund Ballhaus, Beate Engelbrecht (Hrsg.): Der ethnographische Film: Einführung in Methoden und Praxis. Reimer, Berlin 1995.
• Marcus Banks, Howard Morphy (Hrsg.): Rethinking Visual Anthropology. Yale University Press, New Haven/London 1997.
• Margarete Friedrich u. a. (Hrsg.): Die Fremden sehen: Ethnologie und Film. Trickster, München 1984.
• Anna Grimshaw, Amanda Ravetz: Observational cinema: Anthropology, film, and the exploration of social life. Indiana University Press, Bloomington 2009.
• Peter Gürge: Kulturwissenschaftliches Filmen im Umbruch: Die Filmarbeit von Edmund Ballhaus. Doktorarbeit Universität Mainz 2000. Norderstedt 2000, (PDF: 6,6 MB, 512 sayfa 10 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
• Paul Hockings (Hrsg.): Principles of visual anthropology. 3. Auflage. De Gruyter, Berlin 2003.
• Georg Hoefer: Mythen im ethnographischen Film: Vom Überleben des Jäger-Sammler-Mythos im Bereich des ethnographischen Dokumentarfilms. Coppi, Coppengrave 1994.
• Rolf Husmann (Hrsg.): Mit der Kamera in fremden Kulturen: Aspekte des Films in Ethnologie und Volkskunde. Gehling, Emsdetten 1987.
• Peter Loizos: Innovation in Ethnographic Film: From Innocence to Self-Consciousness, 1955–1985. 2. Auflage. University of Chicago Press, 1993.
• David MacDougall: Transcultural Cinema. Princeton University Press, Princeton 1998.
• Dan Marks: Ethnography and Ethnographic Film: From Flaherty to Asch and after. In: American Anthropologist, New Series. Band 97, Nr. 2, 1995, S. 339–347.
• Sarah Pink: Working images: Visual research and representation in ethnography. Routledge, London 2006.
• Jay Ruby: Picturing Culture: Explorations of Film and Anthropology. University of Chicago Press, 2000.
• Gerlinde Waz: Begehrte Ferne: Expeditions-, Kolonial- und ethnographische Filme. In: Peter Zimmermann, Kay Hoffmann (Hrsg.): Geschichte des dokumentarischen Films in Deutschland. Band 3: Drittes Reich: 1933–1945. Reclam, Stuttgart 2005.