Loading AI tools
Programlanabilir işlem fonksiyoneli ile halka açık blok zinciri platformu. Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Ethereum, ERC-20 kod sistemi sayesinde birçok kripto para biriminin altyapısını oluşturan merkeziyetsiz ve açık kaynak kodlu bir blok zinciridir.[1] Ethereum blok zincirinin kurumsal kripto para birimi ise Ether'dir.[2] Ether, Bitcoin'den sonra en büyük piyasa değerine sahip sanal paradır.[3]
 | Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Kasım 2021) |
 The Ethereum Projesi'nin 2014'te kullanılan ilk logosu | |
| İlk yayınlanma | 30 Temmuz 2015 |
|---|---|
| Geliştirme durumu | Aktif |
| Programlama dili | Go, C++, Rust |
| İşletim sistemi | Mevcut Client tipleri; Linux, Windows, macOS, POSIX, Raspbian |
| Platform | x86, AMD64, ARM |
| Tür | Decentralized computing, Blockchain, Kripto para |
| Resmî sitesi | www |
| Kod deposu | |
Ethereum, 2013 yılının sonlarında kripto para araştırmacısı ve programcısı Vitalik Buterin tarafından yeni nesil bir blok zinciri olarak önerilmiştir. Ethereum'un geliştirilmesi için gereken maddi kaynak 2014 Temmuz ve Ağustos aylarında kitle fonlaması yöntemiyle internet üzerinden toplanmıştır. Ethereum, 30 Temmuz 2015'te, 11.9 milyon sanal birime karşılık gelecek şekilde “ön madencilik” yöntemiyle hayata geçirilmiştir.[4]
Ether ya da kısa adıyla ETH, Ethereum platformu tarafından üretilen kripto para birimidir. Ether, kripto cüzdanlar arasında takas edilebilir ve madencilik hesaplamalarını karşılamak için kullanılabilir. Ethereum, merkeziyetsiz Turing sanal makinesinin [Ethereum Virtual Machine (EVM)] kullanımına olanak verir. Bu sanal makine komutları uluslararası internet ağını kullanarak çalıştırabilir. “Gas”, kendi içinde fiyat hesaplama mekanizmasıdır, spam riskini azaltmak ve kaynakları İnternete yüklemek için kullanılır.[5]
2016 yılında, DAO projesinin çöküşünün sonucu olarak, Ethereum 2 farklı blok zincire ayrılmıştır. Yeni oluşan versiyon Ethereum (ETH) olarak bilinmektedir. Platformun özgün sürümü ise Ethereum Classic (ETC) adıyla yoluna devam etmiştir. Ethereum'un piyasa değeri 2017 yılında %13,000 büyümüştür.[6]
Ocak 2016 itibarıyla, Ethereum protokolü saniyede 25 işlem yapabilir hale gelmiştir.[7] 19 Aralık 2016'da ise Ethereum ilk defa bir gün içinde bir milyon işlemi aşmıştır.[8]
En büyük ikinci kripto para birimi olan Ethereum ağının yerel kripto para birimi olan Ether (ETH), 21 Ekim 2021 tarihinde 4 bin 366 dolara ulaşarak tüm zamanların en yüksek seviyesini görmüştür.[9]
Vitalik Buterin, Ethereum adını bilimkurgu romanlarından esinlenerek seçmiştir. O bu hususta şunları söylemektedir:[10]
Bu ismi gördüğümde fark ettim ki, diğer alternatif isimlere göre bu ad bana çok daha güzel gelmişti. Bu durumun Ethereum kelimesinin kulağa güzel gelmesi ve "ether" kelimesini içermesinden dolayı olduğunu düşünüyorum. Ether, evrene nüfuz eden ve ışığın hareket etmesini sağlayan teorik bir olgudur.
Vitalik Buterin, Ethereum'u piyasaya sürme sürecinden önce Bitcoin'in kripto paralarla ilgili kuramsal bir altyapı oluşturmaktan uzak olduğunu düşünmüştür. İşte bu görüş Ethereum'un ortaya çıkmasını sağlamıştır.[11]
Ethereum'un oluşturulma sürecinde çalışan kişiler Vitalik Buterin, Mihai Alisie, Anthony Di Iorio ve Charles Hoskinson'dur. Ethereum projesinin resmi olarak geliştirilmesi 2014 yılının başlarına tekabül etmektedir. Geliştirme aşamasından sonra blok zincirin işlerliğini sağlamak üzere kâr amacı gütmeyen, Ethereum Vakfı kurulmuştur. Ethereum'a ilk sermaye girişleri 2014 yılının temmuz ayında çevrimiçi talep toplama yöntemiyle sağlanmıştır. Bu noktada Ether alımları Bitcoin ile takas yolu ile yapılmıştır.
Mart 2017'de, çeşitli blok zincir kuruluşları, araştırma grupları ve 500 firma temsilcisi Kurumsal Ethereum İttifakı'nı desteklediğini açıklamıştır. Mayıs 2017'ye gelindiğinde kâr amacı gütmeyen bu ittifaka ConsenSys, CME Group, Cornell Üniversitesi, Toyota Araştırma Enstitüsü, Samsung SDS, Microsoft, Intel, J.P. Morgan, Cooley LLP, Merck KGaA, DTCC, Deloitte, Accenture, Banco Santander, BNY Mellon, ING ve Kanada Ulusal Bankasını da içeren 116 üye katıldığını bildirmiştir. Temmuz 2017 döneminde Ethereum İttifakı eski şirketlere ek olarak MasterCard, Cisco Systems ve Scotiabank'ı da içeren 150'nin üzerinde üye sayısına ulaşmıştır.[12]
| Sürüm | Kod adı | Yayın tarihi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Eski sürüm | Olimpiyat | Mayıs 2015 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eski sürüm | Sınır | 30 Temmuz 2015 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eski sürüm | Homestead | 14 Mart 2016 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gelecek dağıtım | (VByzantium) Metropolis | 16 Ekim 2017 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gelecek dağıtım | (VConstantinople)Metropolis | Belirlenecek | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gelecek dağıtım | Huzur | Belirlenecek | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Eski sürüm Son sürüm Gelecek dağıtım | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ethereum platformunun çeşitli prototipleri bu kuruluş tarafından kavram kanıtlamanın bir parçası olarak Frontier ağı öncesinde geliştirilmiştir. “Olympic” adlı prototip, halka açık beta ön sürümü ile çıkan son prototipti. Olympic ağı, kullanıcılarına Ethereum blok zincirinde buldukları hatalar karşılığında 25000 ether sağladı."Frontier" Temmuz 2015'te Ethereum platformunun geçici deneysel sürümü olarak çıktı.[13][14]
"Homestead" ilk yazılım döngüsü ürünü olarak düşünülebilir. Satın alma ve satma süreçlerinin güvenlik iyileştirmelerini içeren bir üründür.[15][16]
Ether, kullanıcıların yaptıkları işlemleri tutması amacıyla Ethereum'un çıkardığı temel kripto para birimidir. Gaz ödemeleri, işlemlerin hesaplama ücreti ve diğer durumlar için kullanılır. Ether ETH kodu altında listelenir ve kripto para değişimlerinde işlem görür. Yunan alfabesinde büyük Xi karakteri olan (Ξ) sembolü ile simgelenir. Aynı zamanda Ethereum dünyasında işlem ücretleri ve hesaplamaları ödemek için de kullanılır.[17]
| Ether | |
|---|---|
| Birimleri | |
| Sembolü | Ξ, ETH |
| Alt birimleri | 10−9 Gwei
10−18 Wei |
| Paralar | Wei, UTXO olmayan bir programda borçlandırılan
ya da kredilendirilen hesaplardan alınan bakiyeler |
| Defteri | |
| Zaman damgası şeması | Prrof-of-Work (İş kanıtı)
Etshash |
| Hash fonksiyonu | Keccak |
| Yayınlanma | Blok ve Amca/Ommer ödülü |
| Blok Ödülü | 2 ETH (belirleyici değil) |
| Blok zamanı | Ortalama 14 - 15 saniye |
| Blok keşfi | etherscan.io |
| Dolaşan arz miktarı | 114,739,313 Ξ (20 Şubat 2021 itibarıyla) |
| Değeri | |
| Döviz kuru | 2780 $ (01 Mayıs 2022 itibarıyla) |
| Piyasa değeri | 224.876 milyar $ (20 Şubat 2021 itibarıyla) |
Diğer kripto paralar gibi her bir ether'in doğrulanması, kriptografi kullanılarak korunan blok zinciri ile yapılmaktadır. Tasarım olarak blok zinciri, veri değişikliklerinin engellenmesini karşı dirençli yapılmıştır. Karşılıklı olarak yapılan işlemlerin kayıtları açık olarak tutulmakta ve doğrulanmaktadır. Bitcoin'den farklı olarak Ethereum kullanıcıların hesap ve bakiyelerini durum geçişleri olarak adlandırılan bir yöntem ile yönetmektedir.
Ethereum, çeşitli yönlerden Bitcoin'den sonra (Ocak 2018 itibarıyla) en büyük piyasa değerine sahip kripto para birimidir.
Bitcoin ve Ethereum Arasındaki Farklar:
2018 Ocak itibari ile toplam Ethereum temini 98 milyon Ξ olmuştur.[20] 2017 yılında Ethereum madenciliği, toplam arzda %10'luk artışa denk gelen 9.2 milyon yeni Ethereum üretti.[21] Casper FFG ve CBC ’nin enflasyon oranını %0.5 ila %2 arasında azaltması bekleniyor.[22] Ethereum’un toplam tedarikinde şu anda uygulanmış sert bir tepe yoktur, ancak belirli bir noktada sona ermesi ve deflasyonist olması beklenmektedir.
 |
| 27 Ocak 2018 itibarıyla, milyarlarca ABD doları cinsinden kripto paranın piyasa kapitalizasyonu[23] |
|---|
Ethereum'un akıllı sözleşmeleri, geliştiricilerin kendi fonksiyonlarını programlamak için kullandıkları çeşitli bilgisayar dillerine dayanmaktadır.[24] Akıllı sözleşmeler, ESM bayt kodlarında derlenen ve Ethereum blok zincirinde çalıştırmak için uygulanan yüksek seviyeli programlama soyutlamalarıdır. Solidity, Serpent, LLL ve Mutan'da yazılabilirler. Ayrıca, Viper adında geliştirilmekte olan araştırma amaçlı bir dil de bulunmaktadır.[25]
Ethereum blok zinciri uygulamaları genellikle merkeziyetsiz Ethereum Sanal Makinesi'ne ve akıllı sözleşmelere dayandığından, DApps (merkeziyetsiz uygulama) olarak adlandırılır.[5]
Ocak 2018 itibarıyla, yüzlerce geliştirme aşamasında olan, 250'den fazla DApps vardır.[26]
Ethereum blok zinciri üzerine farklı fikir ayrılıkları yüzünden hard fork, soft fork ve yan zincir şeklinde çalışarak yen bir zincir oluşturan projeler:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
