Espiye

Espiye, Giresun ilinin bir ilçesidir. İlçe merkezi deniz kıyısına kurulmuştur, ilçeye bağlı 12 mahalle ve 31 köy vardır. Boyuna geniş olan ilçe sınırları denizden dağlara, yaylalardan derelere pek çok coğrafî olguyu barındırır. İlçe sakinleri Çepnilerdir.^[2]

Belediye binası

Espiye
İlçe
Espiye sahili
Giresun'un Türkiye'deki konumu
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Giresun
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Taner Tengir[1]
• Belediye başkanı	Erol Karadere (CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	161 km²
Rakım	10 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	34.592
• Kır	10,587
• Şehir	25.925
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	28600
İl alan kodu	0454
İl plaka kodu	28
Resmî site Espiye Belediyesi Espiye Kaymakamlığı

Etimoloji

"Espiye" ve eski yazılışı "Esbüyeli" ilçenin Türkçe isimleridir. Espiye'nin Farsça bir kelime olan "at" anlamına gelen "Esb" ve "oradan" veya "oralı" anlamına gelen Türkçe "-yeli" ve "-yelü" eki veya muhtemelen "sahil" veya "su kenarı" anlamına gelen "yalı" kelimesinden geldiği üzerine 2 varsayım düşünülmektedir. Yani Esbüyeli, "atlar diyarı" veya alternatif olarak "su kenarındaki ahırlar" anlamına gelir.^[3]

Espiye'den Karadeniz

Tarihçe

13. yüzyılın ilk yarısında Trabzon İmparatorluğu döneminde kurulduğu sanılmaktadır. Ancak hem Tirebolu (Tripolis) hem de Zefre (Rumca Zephyrion) isimleri dönemin yazılı metinlerinde yer alırken Espiye ile ilgili bilgilere rastlanmaz. İlçede bulunan Zefre Limanı ünlü İpek Yolu'nun önemli bir limanıdır. Buradan yüklenen mallar gemilerle Romanya ve Rusya üzerinden Avrupa'ya taşınmıştır. Cenevizliler ya da Trabzon İmparatorluğu tarafından yaptırılan Andoz Kalesi Yağlıdere'nin Karadeniz'e döküldüğü yerdeki yüksek bir tepenin üzerindedir. Çepniler ilçeye Selçuklu döneminde Horasan/Kürtün yoluyla gelerek yerleşmeye başlamışlardır. Espiyeli Çepniler Güvendi Yaylası'nda türbesi bulunan Güvenç Abdal'a bağlıydılar. II. Mehmed döneminde Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katıldıktan sonra idari taksimatta Dikmen Melikliği olarak yer almıştır. Önceleri Tirebolu ilçesine bağlı bir nahiye olan Espiye 1957 yılında ilçe olmuştur.^[4]

Coğrafya

Ünlü İpek Yolu'nun Zefre Limanı ilçenin kuzey batısında bulunmakta olup, eski zamanların sert rüzgarlara kapalı, Doğu Karadeniz'in en ünlü doğal limanıdır. Karadeniz Bölgesi'nin coğrafi yapısının özelliklerini taşımaktadır. Bu nedenle arazi yapısı engebelidir. Bu engebeler ilçe merkezinin hemen arkasından başlar ve gittikçe yükselir. İlçenin doğusunda [[Gelivera - Galavera'dan> Doğu Karadeniz Rumcasında Kalavera evlenmemiş genç kız anlamında]], batısında Yağlıdere ve kollarının açmış olduğu vadiler ile dağlar arasındaki akarsu yatakları araziyi oldukça parçalamıştır. Ortalama 230 km² yüz ölçümüne sahip olan ilçenin doğusunda Tirebolu ve Güce, batısında Keşap ve Yağlıdere, güneyinde Alucra, Şebinkarahisar ve Gümüşhane iline bağlı Kürtün ilçeleri ile kuzeyinde Karadeniz bulunmaktadır.

Espiye'den bir görünüm

Kültür

Giresun (Vilayeti Çepni) ilinin Orta Asya Oğuz/Türkmen/Şaman, Alevi/Bektaşi kültür yapısı yer yer devam etmektedir. Başta saz ve kemençe geleneksel müzik aletlerindendir ve düğünlerde çalınır. Göçebe Türkmen kültüründen kalan Hıdırellez ve yayla göçleri, Ocak ve sacayağı adetleri devam etmektedir.

Gurbetçilik

1960 yıllarının sonlarında ABD'ye başlayan göç hareketinde Espiye'den ilk göçmenler ağırlıkla New York, New Jersey ve Paterson gibi şehirlere gitmiştir. Buna bağlı olarak ilçeden Amerika'ya göç sürekli artarak devam etmiştir.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1960[5]	37.431	4.148	33.283
1965[6]	44.096	5.318	38.778
1970[7]	48.345	6.164	42.181
1975[8]	49.818	8.168	41.650
1980[9]	52.564	9.183	43.381
1985[10]	55.902	12.561	43.341
1990[11][a]	27.426	10.219	17.207
2000[12]	30.567	12.990	17.577
2007[13]	31.075	16.823	14.252
2008[14]	31.262	16.332	14.930
2009[15]	31.384	16.572	14.812
2010[16]	31.616	17.073	14.543
2011[17]	31.700	17.379	14.321
2012[18]	31.810	17.413	14.397
2013[19]	31.794	17.089	14.705
2014[20]	32.710	20.938	11.772
2015[21]	33.870	22.300	11.570
2016[21]	34.866	23.961	10.905
2017[21]	33.043	23.104	9.939
2018[21]	34.592	21.431	13.161
2019[21]	35.649	24.843	10.806
2020[21]	36.512	25.925	10.587

Turizm

İlçedeki en önemli tarihi yapı Cenevizliler tarafından yapılan ve Zefre Limanı'nı koruyan Andoz Kalesi'dir. Kale Giresun-Trabzon sahil yolu üzerinde Espiye girişinde bulunmakta olup 180 basamakla çıkılmaktadır. Kalenin muhteşem bir Zefre Liman ve deniz manzarası bulunmaktadır. Ayrıca Espiye pidesi turistik olarak ilgi görmektedir. Kent Ormanı da ilçe sınırlar içinde yapılarak ilçe turizmine canlılık kazandırmıştır. Ayrıca Espiye Belediyesi ve esnafın katkılarıyla ilki 2006 yılında yapılan Espiye Kültür, Turizm ve Pide festivali de temmuz ayı içerisinde yapılmaktadır.

Galeri

Espiye PTT şubesi

Espiye ilçe otogarı

Cibril köyü

Notlar

1. Yağlıdere ilçesinin kurılması ile nüfus azalmıştır.