Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Gallo-Roman dininde Epona, atların, midillilerin, eşeklerin ve katırların koruyucusuydu. Pateralar ve bazı heykellerdeki tayların varlığıyla gösterildiği gibi, özellikle bir doğurganlık tanrıçasıydı.[1] O ve atları bazen yaşam sonrası yolculukta ruhun liderleri olarak görülür.[2] Roma'da ibadet edilen tek Kelt tanrısı da denir. Lakin Sulis Minerva'da Kelt kökenli olduğundan bu konu kesin değildir. Epona'ya ibadet, Roma İmparatorluğu'nda MS birinci ve üçüncü yüzyıllar arasında yaygındı. Bu alışılmadık bir durumdur, çünkü Kelt tanrılarının çoğu belirli bir bölge ile ilişkilendirilmiştir.[3][4]
Roma kaynaklarında geçen Epona (Büyük Kısrak) Galyaca dilinden gelir. Eski Keltçede ekʷos kelimesi atı karşılayan bir sözcüktü. Epona'nın bu kökenden gelmesi muhtemeldir. Modern Galcede ebol yani tay kelimesi de Epona ismiyle ilişkili olabilir. Galyacaya özgü kadınsı tekil ek olan -a eki Epona'da kullanılmış olabilir.
Fernand Benoît, Roma'nın Doğu bölgesinde bir Epona kültünün ilk kanıtlarını buldu[5]
Adı Galce olsa da, Epona'ya ithaf edilen yazıtlar Latince veya nadiren Yunanca'dır. Sadece Keltler tarafından değil, aynı zamanda Almanlar, Romalılar ve Roma İmparatorluğu'nun diğer sakinleri tarafından da çeşitli yazıtlarda anıldı. Almanya, Mainz'den Epona'ya yazılan bir yazıt dahi bulunmuştur.[6][7]
Epona'nın Roma takvimindeki bayram günü Guidizzolo İtalya'da[8] rustik bir takvimde 18 Aralık olarak görülmüştür, ancak bu yalnızca yerel bir kutlama da olabilirdi. Epona İmparator adına Epona Augusta veya Epona Regina olarak çağrılarak imparatorluk kültüne de dahil edildi.
Yerli Kelt tanrıçalarının algıları Roma hegemonyası altında değişmiştir, genelde sadece isimler aynı kalmıştır. Galya İmparatorluğun erken döneminde Romanlaştırıldığında, Epona'nın egemen rolü süvarilerin koruyucusuna dönüştü.[9] Epona kültü, yardımcı süvariler, İmparatorluk At Muhafızları veya Galya, Aşağı Almanya ve Pannonia'dan işe alınan kişiler tarafından Roma İmparatorluğunun büyük bir kısmına yayıldı . Epona'ya ve diğer Kelt, Roma ve Alman tanrılarına adaklar Roma'daki Lateran'da bulumuştu. Kültünün "Karintiya ve Steiermark'ta da yaygın" olduğu söyleniyor.[10][11]
Epane olarak, İspanya'nın kuzeyindeki Cantabria'nın Palencia bölgesindeki Bernorio Dağı'nda ve[12] Iccona Loiminna olarak Portekiz'deki Lusitan yazıtlarında da Epona'ya rastlanılır.
Epona heykelleri, Benoît'in ayırt ettiği gibi beş türe ayrılır:
Epona, Uzak Dacia'da Kibele formatında bir dikilitaş üzerinde (şimdi Budapeşte'de Szépmüvézeti Müzesi'nde), elleri eşleştirilmiş hayvanlarının boynunda bir tahtta oturmuş olarak temsil ediliyor, atları ise Kibele aslanlarının yerine geçiyor.[13]
Apuleius'un The Golden Ass adlı kitabında Epona'dan bahsedilir, burada bir ahırdaki bir sütunun üzerinde imgesi olan aedicular niş ve taze toplanmış güllerle süslenmiştir.[14]Yergiler kitabında Romalı şair Juvenal Epona'dan çeşitli yollarla bahseder.[15] Epona'nın küçük resimleri, Roma'nın ahır ve ahır alanlarında yapılan kazılarda bulunmuştur. Epona'dan, Victor Hugo'nun Les Misérables adlı eserinde de dolaylı olarak bahsedilir, çünkü karakterlerinden birinin adı Éponine'dir. Popüler video oyunu dizisi The Legend of Zelda'da ana karakterin atına "Epona" adı verilmiştir. Oyunda at her zaman kahverengi tonlarında ve beyaz yelelidir.
Michigan'ın Mackinac Adası'nda Epona, her Haziran'da Geçit Töreni ile anılır. Mackinac Adası'nda kişisel otomobillere izin verilmez, ana ulaşım kaynağı halen attır, bu nedenle Epona'yı kutlamanın bu adada özel bir önemi var.[16] "Epona Bayramı", yerel bir papaz tarafından atların ve diğer hayvanların kutsamasını içerir.[17]
Epona bugün neo-druidler,[18] putperestler ve çoktanrıcılar arasında hala popülerdir.[19]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.