Edvar

Edvar, kelime anlamı ile devirler demektir, müzik biliminde ise Türk müziği makamlarını anlatan müzik teorisi eserlerine denir. Kelime Safiyyüddin Abdülmümin Urmevi'in Kitabü'l-Edvar adlı eseriyle ortaya çıkmıştır. Urmevi "makam" kelimesi yerine "edvar" kelimesini kullanmıştır, uşşak edvarı gibi. Müzik teorisini dairelerle anlatan eserlere ve daha sonra kazanmış olduğu anlamla "müzik teorisi" eserlerine de "edvar kitapları" denilmektedir. Türk müziğinde yazılmış bir kısmının kendine ait adı olmadığı için yazma müzik teorisi eserlerine Kitab-ı Edvar, Risale-i Edvar gibi adlar verilmiştir. Bir kısmı Arapça ve Farsça olan edvarlardan önemli olanların çoğu XV. yüzyılda yazılmıştır. Anadolu'da edvar geleneğinin ilk ürününü Yusuf Kırşehri Mevlevi yazmıştır.^[1] XV. yüzyıldan itibaren görülen Türkçe edvarların bir kısmı Şükrullah Çemişkezeki, Hızır b. Abdullah, Seydi, Hızır Ağa, Abdülbaki Nasır Dede, Kantemiroğlu gibi adı bilinen müzisyen yazarlar tarafından yazılmıştır. Ruhperver, Kitab-ı Edvar gibi bir kısmının yazar adı bilinmemektedir. Edvarların bir kısmının üzerinde akademik çalışma yapılmış ve bir kısmı da yayınlanmıştır. Bununla birlikte Makami edvarı gibi henüz yeni bulunmuş edvarlar yanında daha keşfedilmemiş edvarların da varlığı mümkün görünmektedir. Recep Uslu'nun yayınladığı makalelerde mevcut Türk müziği edvarlarının tam bir listesi yapılmaya çalışılmıştır: Recep Uslu, “Onbeşinci Yüzyılda Yazılmış Türkçe Müzik Nazariyatı Eserleri”, İÜ Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sy. (1995-2000), 2000, s. 453-465; Recep Uslu, “Osmanlıdan Cumhuriyete Müzik Teorisi Eserleri”, Türkler (ed. Hasan Celal Güzel vdğr.), Ankara 2002, XII, s. 443-448.

Kaynakça

1. "Kitabül Edvar". islamansiklopedisi.org.tr. 9 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2023.