Doruklu, Tortum

Doruklu, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

Doruklu
Mahalle
Mahallenin haritadaki yeri
Erzurum'un Türkiye'deki konumu
Doruklu Doruklu'nun Erzurum 'daki konumu
Koordinatlar: 40.3769°K 41.4367°D / 40.3769; 41.4367
Ülke	Türkiye
İl	Erzurum
İlçe	Tortum
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İdare
• Yönetici	Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1]
Yüzölçümü
• Toplam	17,17 km²
Rakım	2053 m
Nüfus  (2022)[2][3]	77
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	0442
İl plaka kodu	25
Posta kodu	25430

Tarihçe

Doruklu'nun eski adı Sohtoroti (სოხთოროთი) veya Sohtorot'tur. Nitekim 1574 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Sohtorot (صوخطوروت) şeklinde geçer.^[4][5]

Sohtoroti köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde bir dönem cami olarak da kullanılmış olan Sohtoroti Kilisesi, buranın eski bir yerleşim olduğunu göstermesi açısından önemlidir.^[6]

Sohtoroti köyü, 1574 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Tortum sancağının Tortum nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Köyün nüfusu, 53 Hristiyan haneden oluşuyordu.^[4]

Sohtoroti köyü sonraki zaman dilimi içinde adeta boşalmış, sadece erkek nüfusunun tespit edildiği 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde 7 erkek nüfusa sahip bir yerleşim halime gelmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 14 kişiden oluştuğu söylenebilir. Sohtoroti köyü, bu tarihte Tortum kazasının nüfus açısından en küçük yerleşimiydi.^[7]

Gürcü tarihçi ve arkeolog Ekvtime Takaişvili 1917 yılında Sohtoroti'nin Ekeki köyünün 1,5 kilometre güneyin küçük bir köy olduğunu yazmıştır. Sohtoroti, Ekeki köyüne çıkan dar bir vadinin başlangıcında kuruluydu. Köyün tek nefli eski kilisesi olan Sohtoroti Kilisesi bu tarihte cami olarak kullanılıyordu.^[6]

Sohtoroti, 1935 genel nüfus sayımında, "Sohturut" adıyla Erzurum vilayetinin Tortum kazasının merkez nahiyesine bağlı köylerden biriydi. Nüfusu 163 kişiden oluşuyordu.^[8] Sohtoroti veya Sohturut Türkçe olmadığı için köyün adı 1950'lerin ilk yarısında Doruklu olarak değiştirilmiştir. 1965 genel nüfus sayımında Doruklu köyünde 205 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 34 kişi okuma yazma biliyordu.^[9]

1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Tortum Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.^[10]

Günümüze kalıntıları ulaşmış olan köyün kilisesi Sohtoroti Kilisesi, tek nefli bir yapıydı. Kilisenin duvar süslemeleri olduğu bilinmektedir, ama bu süslemeler günümüze ulaşmamıştır. Bu kilisenin yerinde bugün cami vardır.^[11]

Coğrafya

Mahalle, Erzurum il merkezine 75 km, Tortum ilçe merkezine 24 km uzaklıktadır.^[12] Mahalle, Tortum'un kuzeybatısında olup, D.950 numaralı Artvin-Erzurum (Uzundere-Tortum) devlet yoluna 7,2 km.lik bir köy yoluyla ulaşmaktadır.^[13]

Nüfus

Yıllara göre mahalle nüfus verileri
2022	77[2]
2021	91[2]
2020	110[2]
2019	116[2]
2018	55[2]
2017	45[2]
2016	49[2]
2015	41[2]
2014	56[2]
2013	67[2]
2012	72[3]
2011	64[3]
2010	93[3]
2009	111[3]
2008	173[3]
2007	71[3]
2000	87[3]
1990	123[14]
1985	168[15]
1965	205[16]

Kaynakça

1. "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024. Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
2. "Erzurum Tortum Doruklu Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 20 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
3. "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
4. Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 92. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
5. Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 234.
6. "Ekvtime Takaişvili, 1917 Yılında Güney Gürcistan'da Arkeolojik Araştırma Gezisi (1917 წლის არქეოლოგიური ექსპედიცია სამხრეთ საქართველოში), Tiflis, 1960, s. 71". 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2023.
7. "Yunus Özger, "XIX. Yüzyılda Tortum'un Nüfus Durumu", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2006, Sayı: 2, s. 113-128". 18 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2023.
8. 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 337.
9. 1965 Gelen Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 263.
10. "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
11. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu
12. "Doruklu Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
13. "Doruklu to D 950". Doruklu to D 950. 27 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
14. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
15. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
16. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

Dış bağlantılar

• Doruklu, Tortum için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft