Demokratik konfederalizm

Kürt komünalizmi veya Apoculuk^{[not 1]} olarak da bilinen demokratik konfederalizm^[2][3] (Kürtçe: Konfederalîzma demokratîk), İmralı Cezaevi'nde PKK lideri Abdullah Öcalan tarafından teorize edilen ve devletsiz bir topluma dayanan siyasi paradigmadır.^[4] Özerklik, doğrudan demokrasi, siyasi ekoloji, feminizm, çok kültürlülük, öz savunma, öz yönetim kooperatif ekonomisi unsurlarına dayanan konfederasyon özelliklerine sahip bir demokratik öz örgütlenme^[5] sistemine ilişkin siyasi bir kavramdır.^[6][7][8] Toplumsal ekoloji, özgürlükçü belediyecilik, Orta Doğu tarihi ve genel devlet teorisinden etkilenen Öcalan, bu konsepti Kürt ulusal özlemlerinin yanı sıra sınıflı topluma kök salmış bölge ülkelerindeki diğer temel sorunlara siyasi bir çözüm ve dünyanın dört bir yanındaki halklar için özgürlük ve demokratikleşmeye giden bir yol olarak sunmaktadır.^{[9][10][11][12]}

Demokratik konfederalizmin temsil edildiği, aynı zamanda KCK'nın da simgesi olan bayrak.

PKK'nın kurtuluş mücadelesi başlangıçta Marksist-Leninist temelde bir Kürt ulus devleti yaratma beklentisi tarafından yönlendirilmiş olsa da^[8][13] Öcalan ulus devlet modeli ve devlet sosyalizmi konusunda hayal kırıklığına uğradı.^[14] Özgürlükçü belediyeci ve eski anarşist Murray Bookchin gibi Batılı düşünürlerin fikirlerinden etkilenen Öcalan,^{[15][16][17][18]} eski devletçi ve merkeziyetçi sosyalist projeyi terk ederek, artık Türkiye'den ayrı bağımsız bir devlet kurmayı değil, demokratik konfederalizm fikirlerine dayanan özerk, demokratik ve adem-i merkeziyetçi bir oluşum kurmayı amaçlayan bir tür özgürlükçü sosyalizm^[19][20][21] için radikal ve yenilenmiş bir öneri ile Kürt özgürlük hareketinin siyasi hedeflerini yeniden formüle etti.^[22][23]

Hakkında

Arka plan

Öcalan, 2004 yılının başlarında avukatları aracılığıyla, kendisini Murray Bookchin'in "öğrencisi" olarak tanımlayarak, onun görüşlerini Ortadoğu toplumlarına uyarlamayı istediğini belirterek Bookchin'le bir görüşme ayarlanmasını istemiştir. Bookchin görüşmeyi kabul edemeyecek kadar hasta olduğunu bildirmesine karşın, cevaben bir destek mektubu göndermiştir. Bununla birlikte Öcalan ile Bookchin arasında birçok kez yazışma da gerçekleşmiştir.^[24] Bookchin 2006'da öldüğünde PKK, Bookchin'i "20. yüzyılın en büyük sosyal bilimcilerinden biri" olarak tanımlamış ve onun teorisini pratiğe dökmek üzere mücadele edeceğini bildirmiştir.^[25]

Genel bilgiler

Abdullah Öcalan, Post Marksist görüşleri, Murray Bookchin'in düşüncelerinden biri olan komünalizmi katarak yorumlamış ve ekoloji ve feminizm gibi konuları da içine katarak Demokratik Konfederasyonizm adı altında doktrinleştirmiştir.^[26] Herhangi bir devlete dayanmayan sosyalizm anlayışını içeren bu fikre göre her topluluk veya ulus, kendi içinde konfederal bir yapıya bürünebilir. Orta Doğunun toplumsal yapısına model olarak öngördüğü bu kuram için Öcalan, 22 Arap devletinin kendi arasında bu durumun gerçekleştirebileceğini, buna benzer olarak Türklerin de kendi aralarında "Türk demokratik konfederasyonizmi" kurabileceğini ifade etmiştir. Çünkü Öcalan'a göre bu ulusların ayrı ayrı bağımsız milli devletleri bulunduğu için tek devlet bayrağı altında toplanamaz.^[27]

Öcalan, Demokratik konfederalizm ilkesini aynı isimli eserinde şu şekilde tanımlamıştır;^[27]

“	"Demokratik konfederalizm bir devlet sistemi değil, halkın devlet olmayan demokratik sistemidir. Başta kadınlar ve gençler olmak üzere halkın tüm kesimlerinin kendi demokratik örgütlenmesini yarattığı, politikayı doğrudan ve özgür-eşit konfederasyon yurttaşlığı temelinde, yerelde kendi özgür yurttaşlık meclislerinde yaptığı bir sistemdir. Dolayısıyla öz güç ve öz yeterlilik ilkesine dayanır. Gücünü halktan alır ve ekonomi de dahil her alanda öz yeterliliğe ulaşmayı benimser. Demokratik konfederasyonizm ... klan sisteminden ve aşiret konfederasyonlarından günümüze kadar uygarlık tarihi boyunca devletçi toplum merkezileşmesine girmek istemeyen doğal toplumun demokratik komünal yapısına dayanır."	„

Öcalan demokratik konfederalizmi "esnek, çok kültürlü, anti-tekelci ve uzlaşma odaklı" olarak tanımlamıştır.^[28]

Buna benzer olarak PKK'nın günümüzdeki lideri Murat Karayılan da bu ilkenin Türkiye'deki uygulamasının nasıl olabileceği hakkında şu görüşlere sahiptir;^[29]

“	"Türkiye ile her ne kadar stratejik amacımız demokratik birlik temelinde buluşmak olsa da, bizimle demokrasi+devlet yaşamak istemezlerse, buna karşı çözümsüz değiliz, alternatifimiz vardır. Bu da demokratik konfederal sistemin bağımsız bir biçimde kendini ilan etmesidir. Toplum bağımsız olmalı, ulus bağımsız olmalı. Ama bağımsız ulusların konfederal sistem içerisinde birlikte ve eşit bir biçimde demokratik ulus topluluğunu oluşturması temel amaç olmalıdır. Türkiye'de bunu geliştirmek istiyoruz. ... Mantığımız otonomici bir mantık değildir. Ulusların eşitliği mantığıdır, demokratik ulus mantığıdır."	„

Savunucularına göre bu kuramın toplumu yönetim tarzı demokratik siyasettir ve seçimler esastır. Aynı zamanda ulus devletçiliğe karşı demokratik ulus önermesini koyar. Fakat bu ulusu devlet olgusu ile bağdaştırmaz. Bu kurama göre uluslar devlet ile demokratik özerk yönetimlerini tanıma temelinde "devlet + demokrasi" formülüyle barış içinde bir arada yaşayabilirler. Bu durum ise yalnızca diyalog, uzlaşı ve demokratik müzakere yoluyla mümkündür.^[30]

KCK Yönetim Konseyi üyesi Duran Kalkan da, bu görüşe paralel olarak devlet ile sosyalizm konularının birbirinden ayrı olduğunu ifade etmiştir. Kalkan bu konuyu su şekilde izah etmiştir;^[31]

“	"Reel sosyalizmin eleştirisi üzerinden demokratik modernite kuramı ve demokratik sosyalizm geliştirildi. Artık devlet ile sosyalizmin bir arada olabileceğine hiç kimse inanmıyor. Yani devletçi sosyalizm anlayışı tarihe karıştı. Sosyalizmin özgürlük, farklılıklara dayalı eşitlik ve paylaşım ilkelerinin devlet gibi bir baskı ve zor aracıyla gerçekleşemeyeceği herkesçe anlaşılır oldu. Sosyalizmin devlet aracından kurtarılması insanlık düşüncesi açısından çok önemli bir gelişmedir."	„

Yine bu kurama göre, Marksist-Leninist bir ilke olan ulusların kendi kaderini tayin hakkı salt devlet kurma ilkesi olarak ele alındığı için tarihi felaketlere yol açmıştır. Buna karşın Demokratik konfederasyonizm, demokratik ulus seçeneğinin yönetme şekli olarak bir halkın kendi geleceğini özgür ve demokratik yollarla belirleyebilmesinde bir biçim olarak kendini tarif etmektedir.

Öcalan; "Eğer biz Türkiye’de konfederalizmi başaramazsak, Barzani ve Talabani tarzı federe burjuva milliyetçiliği gelişir." diyerek kuramının milliyetçiliğin panzehri olduğunu iddia etmiştir.^[27]

Etkileri

• KCK, Abdullah Öcalan'ın ilk kez 2004 yılında yazdığı Bir Halkı Savunmak adlı kitapta ortaya attığı Demokratik konfederalizm ilkesi çerçevesinde PKK'nın yeniden örgütlenme biçimine girmesiyle kurulmuştur.^[32]
• Demokratik konfederalizm, Suriye Kürdistanı çatışmaları sırasında Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı mücadele eden PYD tarafından uygulamaya başlanmıştır.^[33] Hâlen PYD yönetimindeki bölgelerde etkisi görülmektedir.^[34]

İlgili eserler

• Abdullah Öcalan - Demokratik Konfederalizm (2011)
• Cahit İlboğa - Demokratik Konfederalizm Anaçlığın Toplumsallıktaki Rolü ve Önemi (2011), ISBN 6055454203.
• Jordi Vàzquez - Kurdistan: El Poble Del Sol -Història Política- (2015), ISBN 978-84-943205-4-5.

Ayrıca bakınız

• Kürt siyasi hareketi
• Jineoloji

Notlar

1. Öcalan'ın takipçileri ve PKK üyeleri onun kısaltılmış ismi olan "Apocu", hareketi ise "Apoculuk" olarak bilinmektedir.^[1]