David Lynch

David Keith Lynch (20 Ocak 1946, Missoula - 16 Ocak 2025), Amerikalı yönetmen ve ressam.

David Lynch
1990'da Lynch
Doğum	David Keith Lynch 20 Ocak 1946(1946-01-20) Missoula, Montana, ABD
Ölüm	16 Ocak 2025 (78 yaşında)
Meslek	Yönetmen ve ressam
Boy	1,8 m (5 ft 11 in)
Evlilik	Peggy Lynch (1967–1974) Mary Fisk (1977–1987) Mary Sweeney (2006–2007) Emily Stofle (e. 2009)
Çocuk(lar)	4
İmza

20 Ocak 1946'da ABD'de doğan Lynch, aynı zamanda tanınmış bir ressamdır. Kendisi pek fazla kullanmasa da mobilya tasarımı da yapar. Pennsylvania Güzel Sanatlar Akademisi ve American Film Institute'de eğitim aldı. 1977 yapımı siyah-beyaz filmi Eraserhead ile tanındı. Dune ve Blue Velvet ile artan başarısı 1990'lı yılların sonunda yönettiği Kayıp Otoban (Lost Highway) ile doruğa ulaşmıştır. Bunu ardından Mulholland Çıkmazı (Mulholland Drive) ve deneysel kısa filmleri geldi.

Filmlerinde kısık sesli gürültüler, çürümüş nesneler, bozulmuş karakterler ve polarize edilmiş karanlık dünyalar kurgulaması ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Kariyeri boyunca aykırı fikirlerini kendine özgü, nesnellikten uzak ve sembolik anlatımıyla cesurca sinema perdesine yansıtan yönetmenin özellikle 2002 sonrasındaki son dönem filmleri, fazla kişisel olmakla eleştirilmiştir.

Film kurgusu ile Andrei Tarkovsky'nin şiirselliğinden ve Michael Haneke'nin gerçekliği arayışından ayrılan Lynch, Amerikan sinemasının en önemli yönetmenlerinden ve Film Noir akımının önde gelen temsilcilerinden biridir. Lynch'in filmlerinde hiçbir şey göründüğü gibi değildir. İşlediği temalar, anlatım tekniği ve sık kullanılan rüya/kâbus sekansları "bilinçdışının yönetmeni" olarak nitelendirilmesine neden olmuş ve eserleri daha çok psikanalitik açıdan incelenmiştir.

Kariyeri Boyunca 10 Uzun Metraj, 1 Orta Metraj, 11 Kısa Metraj film çekmiştir.^[1]

David Lynch sineması üzerine analitik bir inceleme sunan, Sloven kültür eleştirmeni Slavoj Zizek 'in, "Gülünç Yücenin Sanatı: David Lynch'in Kayıp Otoban'ı Üzerine" adlı İngilizce yapıtı, Om Yayınevi tarafından Savaş Kılıç'ın çevirisi ile 2001 yılında Türkçe olarak da yayınlanmıştır.

2022 yılında kendisine amfizem teşhisi konulan Lynch, 16 Ocak 2025'te hayatını kaybetti.^[2] Lynch’in ölüm nedeni, "kronik obstrüktif akciğer hastalığına bağlı kalp durması" olarak kaydedildi.^[3]

Önemli Ödülleri

• 1982: Cesar - En iyi yabancı film (Fil Adam)
• 1986: Los Angeles Film Critics Association - En iyi yönetmen (Mavi Kadife)
• 1986: National Society of Film Critics - En iyi yönetmen (Mavi Kaidfe)
• 1990: Cannes Film Festivali, Palme d'Or (Wild at Heart)
• 1991: American Film Institute, Franklin J. Schaffner Alumni Medal
• 1999: Avrupa Film Ödülü, (Straight'in Hikayesi)
• 2001:Cannes Film Festivali, En İyi Yönetmen (Mulholland Çıkmazı)
• 2020: Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi, Yaşam Boyu Başarı -Oscar- Ödülü

Filmografi

Filmleri (kronolojik sırada)

1. Six Figures Getting Sick (1966)-(Kısa Metraj)
2. The Alphabet (1968)-(Kısa Metraj)
3. The Grandmother (1970)-(Kısa Metraj)
4. The Amputee (1974)-(Kısa Metraj)
5. Eraserhead (1977)-(Uzun Metraj)
6. The Elephant Man (1980)-(Uzun Metraj)
7. Dune (1984)-(Uzun Metraj)-(Uzun Metraj)
8. Mavi Kadife (1986)-(Uzun Metraj)
9. Wild at Heart (1990)-(Uzun Metraj)
10. Twin Peaks: Fire Walk with Me (1992)-(Uzun Metraj)
11. Lumière et compagnie (1995)-(Katkı Sundu-Kısa Film derlemesi)
12. Kayıp Otoban (1997)-(Uzun Metraj)
13. Straight'in Hikayesi (The Straight Story) (1999)-(Uzun Metraj)
14. Mulholland Çıkmazı (2001)-(Uzun Metraj)
15. Darkend Room (2002)-(Kısa Metraj)
16. Does That Hurt You? (2002)-(Kısa Metraj)
17. Rabbits (2002)-(Orta Metraj)
18. The Short Films of David Lynch (2002)-(-Tamamıyla kendisine ait- Kısa Film derlemesi)
19. Inland Empire (2006)-(Uzun Metraj)
20. Boat (2007)-(Kısa Metraj)
21. More Things That Happened (2007)-(Uzun Metraj)
22. Lady Blue Shanghai (2010)-(Kısa Metraj)

Katkı Sunduğu Diziler:

1. İkiz Tepeler (1990)
2. On the Air (1992)
3. Hotel Room (1993)
4. İkiz Tepeler 3. sezon (2017)

Kaynakça

• Yeres, Artun (derleyen) (2004). "Göstermenin Sorumluluğu". İstanbul: Donkişot Yayınları. s. 293. ISBN 975-6511-25-7