Remove ads
Dâ'î (Arapça: الداعي, Dā'ī ) İsmâilîyye mezhebinin İslâmiyet ve İsmâilîlik mezhebine dâvet için görevlendirmiş olduğu din adamlarına verilen ad. Geniş anlamda, insanlar arasında bir diyalog ortamı oluşturduktan sonra onları İslâm'ı anlamaya ve uygulamaya, dua etmeye, İslâmî usullere göre yaşamaya ve ibâdet yapmaya çağıran kişi olarak tanımlanır.[1] Dâ'î birçok hal için Hristiyanlıktaki misyonerlerin eşdeğeri olarak algılanabilir.
Dâ'î-i Â'zam
Bu unvan mezhebin en büyük yöneticileri için kullanılmaktaydı. Elli sekiz yıl Fâtımî Hâlifeliği yapan Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir bil-Lâh bunların en ulûları arasında yer almaktaydı.
Bâb-ı Hûccet
Dâ'î-i Â'zam tarafından bir ülkeye Fâtımîler'in İsmâilîyye mezhebini yaymak için görevlendirilen ve o bölgenin en yüksek dînî Vâlisine verilen isimdi. Bunların içinde en meşhurlarından olan ikisi Ebû Tamîm Ma’add el-Mûstensir bil-Lâh tarafından atanmıştı ki, "Hûccet-i Mûstensir" olarak adlandırılmışlardı. Görevleri Bâtınî-Yedicilik i'tikadını mesûl oldukları ülkelerde yaymak olan bu Bâb-ı Hûccetler arasında en meşhûr olanları, Yemen'de İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'ni yaymakla görevli "Banû Sûleyhîler Hanedânlığı Melîkesi ʾErvâ bint ʾAhmed bin Muhammed bin Kâsım bin Mûsâ el-Sûleyhî", Taberistan-Pamir-Gürgan havâlisinde İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'ni yaymakla görevli "Muin’ed-Dîn Nâsır-ı Hüsrev", ve Hindistan kıt'asına Bâb-ı Hûccet olarak atanan asıl ismi Baalam Nath[2] olan "Hindistan Fâtımî Dâvetçisi Molla Abadullah Vâli’ûl-Hind" (1050-1100) gelmekteydi.
Dâ'î el-Beliğ
Görevleri İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Kahire ve Yemen'deki kurulmuş olan iki büyük karargâhları arasınaki irtibâtı sağlamakla memur tâyin edilmiş olan Dâ'îlere ise "Dâ'î el-Beliğ" adı verilmekteydi. Bu Dâ'î el-Beliğler arasında en meşhurlarıysa yine 1126 yılında hâlife El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh devrinde "Dâ'î el-Beliğ Lamak ibn Mâlik" ve oğlu "Dâ'î el-Beliğ Yahya ibn Lamak" idi.
Dâ'î el-Mutlak
Mustâ‘li-Tâyyîb’îyye i'tikadına göre "gayba" halinde Gizlenen-İmâm aynı zamanda Yirmi Birinci İsmâ‘îl’îyye imâmı da olan Et-Tâyyîb Ebû’l-Kâsım'dır. Babası hâlife El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh Hasan Sabbah'ın "Haşhaşin Cephesi" mensûpları tarafından katledildiğinde henüz birkaç aylık idi. Bu nedenle de İsmâilîlik Mezhebi'nin Yemen'deki karargâhının yöneticisi olan Yemen Melikesi Hüccet-i Mûstensir "Ervâ el-Sûleyhi el-İsmâilîyye", (Tam Adı: (Arapça: أروى بنت أحمد بن محمد بن جعفر بن موسى الصليحي الإسماعيلية), ʾErwà bint ʾAḥmed bin Muḥammed bin Câʿfer bin Mūsà el-Ṣulayḥī el-ʾIsmāʿīliyyä, Doğumu: Milâdî 1048 – Vefatı: Milâdî 1138 / Hicrî 22 Şaban 532)[3] El-Âmir bi'Ahkâmi’l-Lâh'ın kendisine vermiş olduğu selâhiyeti kullanarak Bâtınî İsmâilîyye'nin başına dinî mes'elelerde tam yetki ve mutlak sorumluluk sahibi bir Dâ'î'yi, Zû'ayib bin Mûsâ'yı Dâ'î el-Mutlak olarak atamıştı.
Me’zûn Mutlak (Mevâzin)
Dâ'î el-Mutlak'ın tam selâhiyetli ve icâzetli temsilcilerine ise "Me’zûn Mutlak" ya da "Mevâzin" adı verilmektedir. Örneğin, ilk Dâ'î el-Mutlak olarak atanan Zû'ayib bin Mûsâ'nın Me'zûn'u "Seyyîdinâ Khattâb ibn Hasan" idi. Davûdîlik'te Me'zûnların yardımcıları da "Mûkasîr" veya "Mûkasîrin" olarak adlandırılmaktadır.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads