Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Carlisle, İngiltere'nin kuzey batısında bulunan Cumbria Kontluğu'na bağlı, Carlisle Vilayeti'nin ve Cumbria Kontluğu'nun idarî merkezlerinin bulunduğu kenttir.[1][2]
| Carlisle | |
|---|---|
 | |
 Cumbria Kontluğu içinde Carlisle | |
| Ülke |  Birleşik Krallık |
| Kurucu Ülke |  İngiltere |
| Bölge | Kuzey Batı İngiltere |
| Kontluk | Cumbria |
| İkinci seviyeli metropoliten olmayan bolge | Carlisle Şehri |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 18,92 km² |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 108.400 |
| Zaman dilimi | UTC±00.00 (BAS) |
| • Yaz (YSU) | UTC+01.00 (BAYS) |
Carlisle, İskoçya sınırına 16 km. uzaklıktadır ve günümüzde kuzey Cumbria'nın ana kültür, ticaret ve sanayi merkezidir. Cumbria Üniversitesi, müzeler ile kuzeybatı İngiltere'nin tarihî ve kültürel merkezidir.
Carlisle, 2012 Yaz Olimpiyatları öncesinde olimpiyat meşalesinin güzergâhı üzerinde duraklardan biriydi.
Carlisle, Antik Roma'nın Britanya'yı istilası sırasında İskoç'lara karşı kurdukları Hadrian Duvarı'ndaki kalelere destek sağlamak için kurulmuş bir Romalı yerleşkesiydi.
Orta Çağ'da İngiltere'nin bağımsız İskoçya Krallığı hücumlarından savunması için önemli bir savunma mevki oldu. Normanlar İngiltere'yi istila ettikten sonra, 1082'de ikinci Norman Kralı William Rufus şehirde taştan iç kaleyi inşâ etti. Bu iç kale, bir zamanlar İskoçya Kraliçesi Mary için bir hapishane olarak kullanıldı. Orta Çağ'dan kalmış olan şehir surları Tudor Dönemi'nde 1541'de Moravyalı istihkam eksperi ve mimari olan Stefan von Haschenperg tarafından 1541'de yapıldı.
Bu kale günümüze kadar gelmiştir ve bugün Duke of Lancaster Alayı ve Sınır Alayı Askerî Müzesi olarak kullanılmaktadır.
12. yüzyılın başlarında İngiltere Kralı I. Henry, Carlisle'de bir manastır kurulması için bir ferman imzaladı. 1121'de Carlisle bir başpiskoposluk merkezi oldu. Bu başpiskoposluk için Carlisle Katedrali, I. Henry'nin izniyle kurulan manastırın merkeziydi. Carlisle, katedrali bulunduğu için o dönemde bir şehir statüsü aldı.
Carlisle kenti Eden, Caldew ve Tetteril nehirlerinin kavuşma noktasında, Romalılar tarafından bir sınır kalesi olarak kurulmuştur. İskoçya ile İngiltere ülkelerinin sınırının 16 km güneyindedir. Cumbria Kontluğu'nda nüfusça en büyük yerleşkedir ve hem "Carlisle Şehri Metropoliten-Olmayan Bölge Yörel İdaresi" hem de Cumbria Kontluğu idare merkezleri bu kentte bulunmaktadır.
Carlisle kentinin bir kale, müze, katedral ve önemli kısmı halen ayakta olan şehir surlarını ihtiva eden nispeten küçük bir alan kapsayan tarihsel merkezi bulunmaktadır.
Kent, Newcastle'in 80 km batısında, Lancaster'in 114 km kuzeyinde; Glasgow'un 140 km güneyinde, Edinburgh'un 150 km güneybatısında konumlanmıştır. Londra'ya uzaklığı 480 km'dir.
Carlisle bir tarım merkezi iken 18. yüzyıl ve 20. yüzyılın başlarında bir sanayi şehri olmaya başladı. Kentin "Caldew Vadisi" semtlerinden Denton Holme, Caldewgate ve Wapping semtlerinde birçok dokuma fabrikası açıldı; mühendislik sanayi gelişti; besin maddeleri sanayi ortaya çıkıp büyüdü. 19. yüzyılın başlarında Caldewgate semtini İrlanda Denizi üzerindeki liman olan Fort Carlisle'a bağlayan bir dar kanal açıldı ama 19. yüzyılda bu kanal doldurularak bir demiryolu hattına çevrildi. Fakat 20. yy ikinci yarısında şehir fabrikalarını kaybetmeye başlayıp bir buhran içine girdi ve diğer sektörlerin geliştirilmesine başlanıldı.
19. ve 20. yüzyılların başlarında ortaya çıkan ve sonra kaybolan bir sanayi birimine örnek Denton Holme'da "Ferguson Printers" şirketine ait büyük bir dokuma emprime fabrikasıdır ve 19. yy kurulan büyük fabrika 1990'lı yıllarda kapatılmıştır. Carlisle'da önemli fabrikaları arasında önemlileri (şimdi "United Biscuits" Şirketine bağlı olan) "Carr's" biskuvi ve kek fabrikası; Kangol tekstil ve bere fabrikası; (şimdi "Crown Holdings" şirketine bağlı) Metal Box metal konserve kutusu fabrikası; "Cowans Sheldon" ve "Cavaghan ve Gray" besin maddesi sirketi fabrikaları vardı. "Carr's" ve "Metal Box" üretim merkezleri hala Carlisle'da bulunmaktadır. "Cowans Sheldon" 19. yüzyılda kentte kurulup o yüzyılda dünyada önemli demiryolu ve gemicilik yapım şirketlerinden biri olmuştu ve 1987'de Carlisle'daki üretim merkezini kapatmıştır. 2004'e kadar Carlisle en büyük sayıda işçi çalıştıran "Northern Foods" şirketinin bir branşı olan "Cavaghan ve Gray" şirketinin iki fabrikası kentte bulunmakta idi ve bu fabrikalar süpermarketler için dondurulmuş besin maddeleri imal etmekteydiler; 2005'te 600 işçi işsiz bırakılarak bu fabrikalardan biri kapatıldı ve üretim yeni işçi almadan diğerine geçirildi. İngiltere'de isim yapmış inşaat firmalarından olan "John Laihg" ile kamyon nakliyat ve lojistik firması olan "Eddy Stobart"'yta Carlisle'da kurulmuştu.
19. yy. Carlisle büyük bir demiryolu merkezi oldu. Merkezi "Citadel İstasyonu" kurulmadan Carlisle'da birçok değişik yerde değişik demiryolu firmaları hatları için değişik tren garları bulunmaktaydı. "Citadel İstasyonu" kurulduktan sonra 7 değişik demiryolu bu istasyonu kullanır oldu. Carlisle 'da Kinmoor mevkiinde Avrupa'nın en büyük marşandiz trenleri manevra garı bulunmaktaydı. Bu manevra garı halen "Freightliner Heavy Haul", "DB Schenker Rail UK" ve "Direct Rail Services" firmaları tarafından kullanılmaktadır.
Carlisle'da şehir merkezine yakın eski sanayi fabrikalar yerine açılmış ve şehrin varoşlarında kurulmuş sanayi bölgeleri ve işletme merkezleri içinde çalışan çeşitli hafif sanayi şirketi bulunmaktadır.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
