Ebû Mûsa Câbir bin Hayyân (Arapça: ابو موسی جابربن حیان, Latince: "Geber" ya da "Geberus"; (al-Barigi Kabilesi / al-Azdi / al-Kufi / al-Tusi / al-Sufi),[4] (doğum: 721, Tus, İran, Horasan; ölüm: 815, Kufe, Irak)[5] Batıda daha ziyâde Geber olarak tanınan, Abbâsîler döneminde yaşamış ve İslâmiyet'te fen bilimlerinin temelini atmış olan Farsî çok yönlü bir fen bilgini; simyacı, kimyacı ve eczacı; fizikçi, astronom ve astrolog; tıp ve fizik tedavi uzmanı; mühendis, coğrafyacı, filozof ve sûfi.

Pratik Bilgiler Ebu Musa Câbir bin Hayyân ابو موسی جابربن حیان, Doğum ...
Ebu Musa Câbir bin Hayyân
ابو موسی جابربن حیان
Thumb
Avrupa'da çizilmiş "Geber" (15. yüzyıl), Codici Ashburnhamiani 1166, Biblioteca Medicea Laurenziana, Florence
DoğumCābir bin Hayyān
721/722
Horasan, İran
Ölüm808/815
Kufe, Irak
MeslekFen, Simya, Eczacılık, Metalürji, Astroloji, Felsefe, Fizik ve Müzik
İkametAbbâsî Halifeliği
MilliyetArap[1][2] veya Horasanî / Farsî[3]
Dönemİslam'ın Altın Çağı
Edebî akımFelsefe, Sufilik, Matematik, Astroloji, Astronomi, Fizik, Kimya ve Ecza

Kapat

Hayâtı

Tus, İran'da eğitimini aldıktan sonra Kûfe'ye göç etti. Câbir bin Hayyân bilinen ilk pratik Simya (Alşimi) âlimdir.[6] Orta Çağ Avrupası'nın Simya alanına büyük ölçüde etki etmiş ve Kimya'nın da esasını oluşturmuştur. İmâm Câʿfer-i Sâdık'ın öğrencisidir.

İcatları

Kimyager ve Eczacı olan bir babanın oğlu olarak Câbir, Horasan'da doğmuş ve Yemen'de okuduktan sonra Kufe'ye giderek Abbâsî halifesi Harun Reşid'e saray âlimi olarak hizmet etmiştir.

Thumb
"İmbik"

Kimya dışında Eczacılık, Metalürji, Astroloji, Felsefe, Fizik ve Müzik gibi geniş alanda 400' ü aşan eser bıraktığı söylense de ancak 20 civarında eseri bugüne kalmıştır.

Nitrik asit, hidrojen klorür ve sülfürik asit'in rafine ve kristalize yöntemlerini bulduğu Kral suyu'nu icat ettiği ve dietil eter, sitrik asit, asetik asit ve tartarik asiti keşfetiği düşünülmektedir. "İmbik" (الأنبيق al-inbiq) geliştirmiş ve kendisinin ortaya attığı baz kavramıyla Kimya'nın gelişmesine katkıda bulunmuştur.

Ayrıca daha sonra zehirli olan arsenik tozunu elde eden ilk kişidir.

Agathondaemon, Hermes Trismegistus, Pisagor ve Sokrates'i saydığı ve Eski Yunan, Eski Mısır ve Şia Sufizminden etkilendiği düşünülmektedir.

Eserlerinden 12. yüzyılda Latinceye çevrilmiş olan Kitab al-Kimya adlı eseri, "Simya/Alşimi" ve "Kimya" kelimelerinin kökeni olmuştur.

Canlıların kendiliğinden oluşumu ve suni yolla canlı üretme" fikrini savunmaktaydı. Cabir'e göre Allah ilk önce dört unsuru yani hava, su, ateş ve toprağı yarattı, sonra da onlardan maden, bitki, hayvan ve insan varlıklarının oluşumunu ve üremesini "irade" etti. Temelde ilahi yaratma fikrini kabul eden Câbir, bazı bitki ve hayvan türlerinin, hatta ilk insanın, kendiliğinden vücut bulduğunu kabul etmekten öte, minerallerin, bitkilerin, hayvanların ve insanların suni olarak laboratuvarda üretilebileceğini bile iddia etmektedir. Câbir, kendiliğinden oluşu tevlid ve tevellud, suni oluşumu tevalud ve tekvin, ilahî yaratma fikrini de kevn ve halk terimleriyle açıklamaktaydı.[7]

Kaynakça

Başvuru kitapları

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.