Burçlar

"Burç" buraya yönlendirilmektedir. Diğer kullanımlar için Burç (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Astrolojide burçlar, ekliptiğin iki yanında, aşağı yukarı 10 derece genişliğinde, içinde Güneş'in ve gezegenlerin döndüğü zodyak kuşağı ile belirlenir. Ekliptik, dünyadan bakan birinin gözüktüğü şekliyle Yeryüzünün Güneş çevresinde bir yılda çizdiği görünür yörüngesinden başka bir şey değildir; diğer bir deyişle yer-merkezli sistemin bir verisidir

Ağaca işlenmiş, Zodyak Burçlarını resmeden, 16. yüzyıldan kalan tablo

Ekliptik

Ekliptik düzlemi, günümüzde, gök ekvatoruna göre yaklaşık 23 derece eğilimli durumdadır ve onu, adları Ekinoks olan iki noktada keser; İlkbahar Ekinoksu ya da "Koç'un ilk noktası" (ilkbahar ekinoksu) ve Sonbahar Ekinoksu.

Ekliptik üzerindeki yıllık dolanımı sırasında Güneş, günde yaklaşık bir derece ilerleyerek (yılda 360 derece) zodyağın 12 burcundan geçer. Oysa çok iyi bilinmektedir ki Güneş'in zodyağın 12 burcu çevresindeki görünür hareketini yaratan, gerçekte Dünya'nın Güneş çevresindeki dönüşüdür.

Astrolojide Element

Burçlar 4 elemente ayrılırlar: Ateş, Hava, Su ve Toprak.

Her element de 3 gruba ayrılırlar. Bunlar, Öncü, Sabit ve Değişken'dir. Batı astrolojisinin takımyıldızlarıyla bir alakası yoktur. Yukarıda anlatıldığı gibi ilkbahar ekinoksunun başlangıcı olan 0 derece Koç esas alınarak "Burçlar kuşağı" oluşturulur. 0 derece Koç esas alındığında 360 derecelik dairenin matematiksel olarak 30 dereceye bölünmesinden 12 burç elde edilir.

Zodyak Çarkı: 6. yüzyıldan kalan İsrail'de Beit Alpha sinagogunda bulunan mozaik işlemeli burçları gösteren resim.

Tropikal Astroloji

Zodyak burçlarına. Bunlar vücudun her bir bölümüne karşılık gelir.

Mevsimleri esas alan bu astrolojiye göre Koç burcunun öncü kabul edilmesinin nedeni, ilkbahar mevsiminin bu burçla başlıyor olmasıdır. Daha sonra Boğa burcu gelir ki, bu o mevsimin sabit yaşandığı dönemdir, bundan dolayı Boğa burçları sabit gruba girerler. Boğa burcunu takipen İkizler burcu gelir ki, bu mevsimin değişmeye başladığı dönemdir. Bundan dolayı İkizler burcu değişken gruba denk gelir. Dolayısıyla mevsim başlarında yer alan burçlar öncü gruba, sabit olduğu dönem sabit gruba ve mevsimin değişmeye başladığı dönemlerde değişken burçlara denk gelir.

Astrolojide gruplar

• Ateş grubuna giren burçlar sırasıyla; Koç (Öncü), Aslan (Sabit) ve Yay (Değişken)
• Toprak grubuna giren burçlar sırasıyla; Oğlak (Öncü), Boğa (Sabit) ve Başak (Değişken)
• Su grubuna giren burçlar sırasıyla; Yengeç (Öncü), Akrep (Sabit) ve Balık (Değişken)
• Hava grubuna giren burçlar sırasıyla; Terazi (Öncü), Kova (Sabit) ve İkizler (Değişken)

Doğum haritası

Ana madde: Doğum haritası

Bir bebeğin doğup ilk nefesini soluduğu anda Doğum haritası oluşur. Yukarıda anlattığımız Burçlar 360 derecelik bir dairede 30 dereceye bölünerek 12 burç oluşturur. Bu doğum haritasında sıralanır. Doğum haritası doğum anındaki gökyüzünü resimleyen bir şemadır. Bu şemada burçlar, evler, gezegenler ve gezegenlerin birbirleriyle yapmış oldukları açılar vardır. Bu haritaya Doğum haritası ismi verilir. Bu haritayı yorumlayan insanlara da "astrolog" adı verilir.

Burç simgelerinin söylencesel öyküleri

Mezopotamyalılar güneşin gök kubbede 12 takımyıldız doğrultusunda izlediği rotayı 360 derecelik döngüde 12 bölüme ayırmışlardı. Antik Yunan da bu sistemi benimsemiş ve mitolojilerinde öyküleriyle yer alan hayvanları yerleştirdikleri burçlara ‘Zodion’ (hayvan) sözcüğünden ‘Zoidiakos’ (Hayvancık) ve onları yerleştirdikleri çembere de ‘Zoidiakos Kyklos’ (hayvancıklar çemberi) adı vermiştir. Bugün "Burçlar Kuşağı" adı verilir. İngilizcedeki ‘Zoo’ ve ‘Zoology’ sözcükleri de bu Yunanca sözcükten gelmiştir.

Burçların Türkçe ve batı dillerindeki isimleri ve özdeşleştikleri mitolojik figürler şunlardır:

Koç (Aries): Aries, altın tüylü postu uğruna Argo Denizcileri’nin tehlikeli bir yolculuğu göze aldıkları koçun ismidir.^[1] Kişiliği bulutlarla simgeleşen göksel varlık Nephele, çocukları Phriksos ile Helle’yi üvey anneleri İno’nun kötülüklerinden kurtarmak için onlara altın tüylü ve kanatlı bir koç göndermişti. Çocuklar doğuya doğru yol alırken kız çocuk Helle denize düştü; düştüğü sular Helle’nin anısına Hellespontos (Helle Denizi) diye anıldı. Bu isim, Çanakkale Boğazı’nın antik ismidir (Modern dönemde Boğaz’a Troia kralı Dardanos’tan dolayı Dardanelles ismi verildi.) Koç’un yolculuğu Kolkhis’te son bulmuş ve Phriksos Koç’u Zeus’a sunu olarak kurban ettikten sonra altın tüylü postunu kendisini konuk eden kral Aietes’e hediye etmişti. Kral postu savaş tanrısı Ares’in onuruna donattırdığı bahçedeki bir ağaca astığından Koç’un ismi Aries’in Ares’den geldiği de söylenir.

Antik Roma’da kalelerin ele geçirilmesi için yapılan savaşlarda kale kapılarını kırarak açmak için kullanılan, uçlarına koç başı biçimi verilen kütüklere Aries denilmiştir.

Boğa (Taurus): Prenses Europa’yı Fenike kıyılarından alıp Girit’e kaçıran Zeus’un Boğa’sının burçlar kuşağına yansıması Boğa burcudur. Bazı yazarlar bu burç için mitolojideki diğer bir boğayı, Girit Boğa’sını ileri sürer.^[2] Poseidon’un kral Minos’a armağanı olan bu boğa, kraliçe Pasiphae’den Minotauros’un babası olan ve azgınlığından dolayı Herakles’in 7. görevinin konusu olduktan sonra Theseus tarafından öldürülen boğadır.

İkizler (Gemini): Mitolojinin ünlü ikizleri, Dioskouroi (Tanrı’nın -Zeus’un- delikanlıları) diye anılan Kastor ve Polydeukes (Latin Pollux) Sparta kraliçesi Leda’nın, babaları farklı ikiz oğulları, Troia’ya kaçırılan Helene’nin kardeşleridir. Kastor’un babası kral Tyndareos, Polydeukes’in babası ise Zeus’tu. Biri ölümlü diğeri ölümsüz olan ikizler birbirlerine çok bağlıydılar. Kastor bir çatışmada öldüğünde ölümsüz Polydeukes ölen kardeşinden ayrı kalmaya dayanamamış kardeşiyle birlikte Hades’e inmek istemişti. Yunan mitolojisine göre Zeus önce birinin ölümsüzlüğünü diğeriyle paylaştırarak günlük yaşamlarını Hades ile Olympos arasında geçirmelerine izin vermiş, sonra da onları birbirlerinden hiç ayrılmasınlar diye burçlar kuşağında onurlandırmıştır.^[3]

Yengeç (Cancer): Yengeç burcunun ismi Yunanca ‘Karkinos’dan gelir.^[3] Karkinos’tu, Herkül 12 zorlu görevinden ikincisinde dokuz başlı canavar Hydra’yı öldürmeye çalışırken ayaklarını ısıran yengecin adıdır. O yengeci, Herakles’in dikkatini dağıtmak için Hera göndermiş ve Herakles’in ayakları altında ezilen Karkinos’un anısını canlı tutmak için ona burçlar kuşağında yer vermişti.

Antikitenin ünlü doktoru Galenos’un tümörlerin üzerini kaplayan damarları yengeç ayaklarına benzettiği için karkinos sözcüğünü tıptaki anlamında (kanser) kullanmıştır.

Aslan (Leo): Aslan burcunun simgesi Nemea Aslanı adlı yaratıktır.^[4] Herakles’e yüklenen 12 zorlu görevin ilki Nemea Aslanı’nı öldürmek ve derisini yüzmekti. Derisine ok, mızrak ve kılıç işlemediğinden aslanı boğarak öldürdükten sonra Herkül hayvanın kendi tırnaklarını kullanarak derisini yüzmüş, postundan giysi, başından da miğfer yapmıştı kendine.

Başak (Virgo): Elinde bir başak demeti ile betimlenen bereket tanrıçası Demeter’in yanı sıra Batı dillerindeki anlamı (bakire) dolayısıyla tanrıçalar Artemis ve Astraeia tanrıçaları ile,^[3] daha sonraki dönemlerde Romalı adalet tanrıçası İustitia ve Meryem ile ilişkilendirildi.

Terazi (Libra): Bu burcun yıldızları burçlar kuşağının döngüsünde yarı yoldadır. Güneş bu takımyıldızdan geçerken gece ve gündüz eşit zamanlıdır, yani terazinin kefeleri aynı hizadadır. Denge ve eşitliği simgelediğinden adalet tanrıçaları Themis, Dike ve Astraeia’nın kişiliklerinde adaletin terazisi ile simgelenmiştir (Roma mitolojisinde Iustitia).^[3][5] Burçlar kuşağının tam ortasında olması da adalete verilen önemi vurgulamaktadır.

Akrep (Scorpio): Akrep burcu Orion takımyıldızıyla ilişkilidir. Efsaneye göre Orion, av tanrıçası Artemis’in hoşlandığı, erkek güzeli dev gibi bir avcıydı.^[4] Yeryüzündeki bütün hayvanları öldürebilecek güç ve beceriye sahip olmakla böbürlenirdi. Buna öfkelenen Toprak Ana Gaia bağrından büyük bir akrep çıkarıp Orion’un üzerine salmıştır. Görevini yerine getirdiği için hoşnut kaldığı akrebi Gaia burçlar kuşağına koyarken Artemis de Orion’u koymuş yakınına. Orion’un sevgili köpeğinin ismini de Sirius yıldızına vermiş.

Yay (Sagittarius): Ok atan bir Kentavros (At Adam) simgesiyle tanınan yay burcu, kentavrosların en ünlüsü olan Kheiron’un anısını yaşatır. Kentavros, başı ve beline kadar olan gövdesi insan, belden aşağısı at olan mitolojik bir kişiliktir. Bu varlıkların en tanınmışı olan Kheiron Teselya bölgesinde Pelion Dağı’nın eteklerinde yaşardı.^[4] Türünün en iyisi ve en bilgesiydi, çünkü Apollo ile Artemis eğitmişti onu. Ok-yay kullanımında ustaydı. O da bilgi ve deneyimlerini ileride Troia savaşının kahramanı olacak Akhilleus (Aşil) ve Argonautika Seferi’ni yönetecek İason gibi gençlere aktarmıştı. Herakles’in yer aldığı bir çatışma sırasında bir rastlantı sonucu Herakles’in zehirli okuyla yaralanınca çektiği acıya dayanamayarak ölmek istemiş, ama ölümsüz olduğundan acısına son vermek uğruna ölümsüzlüğünden vazgeçerek Hades’e inmişti. Onun yeryüzünde bıraktığı ölümsüzlüğünü Zeus, Prometheus’a vermeyi uygun görmüştü.

Oğlak (Capricorn): Zeus kendisini emziren ve büyüten keçi veya keçi görünümlü orman nympha’sı Amalthea'yı, öldüğünde burçlar kuşağında onurlandırmıştı. Zeus’un doğumuyla ilgili söylenceye göre Zeus’un babası Kronos doğacak çocuklarından birinin kendini alaşağı ederek yerine geçeceği yolundaki kehaneti boşa çıkarmak için doğan çocuklarını yutuyordu. Zeus doğduğunda annesi Rhea (veya ninesi Gaia) onu saklayarak yerine bezlere sarılı bir taş yutturdu Kronos’a. Bebek Zeus’u Girit Adası’na kaçıran ninesi Gaia onu Amalthea’nın bakımına emanet etti. Onun sütüyle ve diğer orman nympha’larının getirdikleri balla beslenen Zeus ergenliğe ulaştıktan ve babasını devirip Olympos tahtına oturdu. Tahta oturduktan sonra Amalthea’yı unutmadı. Onun boynuzlarından birini kopararak içini sonsuz bollukla doldurdu. Boynuzu elinde tutanın yiyecek ve içecekten yana zengin olması dileğinde bulundu. Romalılar bu boynuza ‘Bolluk Boynuzu’ anlamında ‘Cornu copiae’ dediler. Amalthea Yunancada sevecen ve nazik anlamlarına geliyor. Zeus’un Latin adını alan Jupiter gezegeninin uydularından biri Amalthea’nın ismini taşır.

Kova (Aquarius): Batı dillerinde ‘Su taşıyan’ diye anılan bu burcun ilişkilendirildiği mitolojik kişilik, Homeros’un “Ölümlülerin en güzeli’ diye andığı prens Ganymedes'tir.^[3] Yunan mitolojsinde Ganymedes Troia’nın kurucu kralı Tros’un oğluydu. Taşıdığı kaplarda su deği, Olymposluların ölümsüzlüklerini borçlu oldukları nektar vardı. Zeus onu kendine özel sâki yapmak için gözde hayvanı kartal aracılığıyla (veya bizzat kendini kartala dönüştürerek) onu Troia’dan kaçırmıştı.

Balık (Pisces): Canavar Typhon Olympos’a saldırdığında tanrılar ve tanrıçalar kendilerini birer hayvan biçimine sokarak kaçmaya çalışırken Aphrodite ile Eros da birer balığa dönüşerek suya dalmışlardı.^[3] Typhon yok edildikten sonra bedenlerine girdikleri balıkların anısına onları birbirlerine bağlı bir iple burçlar kuşağına koydular.

Tablo

Burç	Sembol	Unicode	Tarih aralığı	Ekliptik	Ev	Polarite	Modalite	Element	Mevsim (Kuzey Yarımküre)	Mevsim (Güney Yarımküre)	Yönetici (modern)	Yönetici (klasik)
Koç		♈︎	21 Mart – 20 Nisan	0° to 30°	1	Pozitif	Öncü	Ateş	İlkbahar	Sonbahar	Mars
Boğa		♉︎	21 Nisan – 20 Mayıs	30° to 60°	2	Negatif	Sabit	Toprak	İlkbahar	Sonbahar	Ceres	Venüs
İkizler		♊︎	21 Mayıs – 20 Haziran	60° to 90°	3	Pozitif	Hareketli	Hava	İlkbahar	Sonbahar	Merkür
Yengeç		♋︎	21 Haziran – 22 Temmuz	90° to 120°	4	Negatif	Öncü	Su	Yaz	Kış	Ay
Aslan		♌︎	23 Temmuz – 22 Ağustos	120° to 150°	5	Pozitif	Sabit	Ateş	Yaz	Kış	Güneş
Başak		♍︎	23 Ağustos – 22 Eylül	150° to 180°	6	Negatif	Hareketli	Toprak	Yaz	Kış	Chiron	Merkür
Terazi		♎︎	23 Eylül – 22 Ekim	180° to 210°	7	Pozitif	Öncü	Hava	Sonbahar	İlkbahar	Venüs
Akrep		♏︎	23 Ekim – 22 Kasım	210° to 240°	8	Negatif	Sabit	Su	Sonbahar	İlkbahar	Plüton	Mars
Yay		♐︎	23 Kasım – 21 Aralık	240° to 270°	9	Pozitif	Hareketli	Ateş	Sonbahar	İlkbahar	Jüpiter
Oğlak		♑︎	22 Aralık – 19 Ocak	270° to 300°	10	Negatif	Öncü	Toprak	Kış	Yaz	Satürn
Kova		♒︎	20 Ocak – 18 Şubat	300° to 330°	11	Pozitif	Sabit	Hava	Kış	Yaz	Uranüs	Satürn
Balık		♓︎	19 Şubat – 20 Mart	330° to 360°	12	Negatif	Hareketli	Su	Kış	Yaz	Neptün	Jüpiter

Ayrıca bakınız

• Zodyak ışığı

Kaynakça

1. "CHRYSOMALLUS (Khrysomallos) - Golden-Fleeced Ram of Greek Mythology". www.theoi.com. 24 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022.
2. "CRETAN BULL (Tauros Kretaios) - Labour of Heracles in Greek Mythology". www.theoi.com. 20 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022.
3. "The Signs of the Zodiac and Greek Mythology". Greek Legends and Myths (İngilizce). 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022.
4. "The Greek Origin of Zodiac Signs in Astrology". GreekReporter.com (İngilizce). 9 Nisan 2022. 9 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022.
5. "ASTRAEA (Astraia) - Greek Goddess of Justice & the Constellation Virgo". www.theoi.com. 20 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2022.