Barbar

Barbar, medenileşmemiş veya ilkel olarak algılanan bir insandır. Tanımlama genellikle popüler stereotip dayalı bir genelleme olarak uygulanır; barbarlar, bazıları tarafından daha az uygar ya da düzenli (kabile toplumu gibi) olarak değerlendirilen herhangi bir ulusun üyesi olabilirler, fakat aynı zamanda kendi ulusunun içinde ve dışında belirli bir "ilkel" kültürel grubun (örneğin göçebeler) ya da sosyal sınıfın (örneğin haydutlar) bir parçası olabilirler. Deyimsel veya mecazi kullanımda, bir "barbar" aynı zamanda acımasız, savaşçı ve duyarsız bir kişiye bireysel bir referans olabilir.^[1]

Terimin kökeni Yunanca: βάρβαρος (barbaros pl. βάρβαροι barbaroi). Antik Yunanistan'da Yunanlar terimi Yunanca bilmeyen ve klasik Yunan geleneklerini takip edenlere karşı kullandılar.^[2] Antik Roma'da Romalılar bu terimi Cermen, Keltler, Galyalılar, İberler, Trakyalılar, İliryalılar, Berberler ve Sarmatyalılar gibi Romalı olmayan toplumlara karşı kullandılar. Erken Modern Çağ'da ve bazen de Bizans Rumları bunu Türkler için açıkça aşağılayıcı bir şekilde kullandılar.^[3][4]

Klasik Greko-Romen bağlamda barbarlık

Helenik bağlamda

Klasik kökenlerinden gelişerek şekillenen Helenik klişe barbarları, konuşamayan ya da düzgün bir şekilde akıl yürütemeyen, korkak, kadınsı, lüks, acımasız, iştahlarını ve arzularını kontrol edemeyen, politik olarak kendilerini yönetemeyen çocuklar olarak tanımlıyor. Yazarlar bu stereotipleri çok keskin bir sesle dile getirdiler. Örneğin, MÖ 4. yüzyılda İsokrates Yunan sorunlarına deva olarak Persler'e karşı bir fetih savaşı çağrısında bulundu.^[5]

Bununla birlikte, barbarlar hakkında aşağılayıcı Helen klişeleri Helenlerin genel tutumlarına tam olarak hakim değildi. Örneğin Xenophon, Pers İmparatorluğu'nun kurucusu II. Kiros'un övgü dolu bir kurgusal anlatımı olan Cyropaedia'yı etkili bir şekilde ütopik bir metin olarak yazdı. Anabasis'te, Xenophon'un tanıdığı veya karşılaştığı Persler ve diğer Yunan olmayanlar hakkındaki açıklamaları, klişelerin çok azının izini taşıyor.

Platon'un Protagoras'ında, Ceos Prodicus, Midilli Pittacus'un konuştuğu Aeolian lehçesine “barbar” diyor.^[6]

Ünlü hatip Demosthenes konuşmalarında "barbar" kelimesini kullanarak aşağılayıcı yorumlar yaptı.

İncil'in Yeni Ahit'inde, Pavlus Yunan olmayanlara atıfta bulunmak için Helenik bağlamda barbar kelimesini kullanır ve bunu sadece farklı bir dil konuşan birini karakterize etmek için kullanır.

Pavlus'un zamanından yaklaşık yüz yıl sonra, Roma İmparatorluğu tarafından alınan ve Suriye eyaletinin bir parçası olan eski Kommagene Krallığı'nda Samsat'ın yerlisi Lukianos, kendini tanımlamak için "barbar" terimini kullandı. Dikkat çekici bir satirist olduğu için bu, kendini küçümseyen ironiyi gösterebilirdi. Aynı zamanda Samsat'ın, daha sonra Helenistik, Yunanca konuşan yerleşimciler tarafından barbar olarak adlandırılan ve nihayetinde bu ismi kendileri ele geçirmiş olan orijinal Sami nüfusundan miras almış olabilirlerdi.^[7][8]

Bu terim, Orta Çağ boyunca Yunanca dilinde standart kullanımını korudu; Bizanslı Rumlar, 15. yüzyılda Doğu Roma İmparatorluğu'nun yıkılışına kadar yaygın olarak kullandılar.

Cicero, Sardinya'nın dağlık alanını "barbarların ülkesi" olarak nitelendirdi ve bu sakinler için açıkça aşağılayıcı terim latrones mastrucati (yünde kaba bir giysiye sahip hırsızlar) olarak da biliniyordu.

MÖ 64-MS 24 yıllarında yaşamış ünlü tarihçi, coğrafyacı ve filozof Strabon, "Geographika" adlı eserinde, başta bu barbar kelimesinin " Bizim dilimizde herhangi bir kimde Hellenceyi doğru olarak söylemez de, Hellenceyi yeni konuşan barbarlar gibi söylerse, dilimizde barbarların söylediklerine benzer hatalı bir söyleyiş meydana gelir. Bizim için de onların dilini konuşurken durum aynıdır. Bu özellikle Karyalılar için geçerlidir; çünkü diğer halklar, Henüz Hellenlerle ne pek fazla ilişki kurmuş, hatta ne de Hellen tarzında yaşama ve dilimizi öğrenme girişiminde bulunmuştur; belki ender kişiler rastlantı sonucu tek başlarına Hellenlerin bazılarıyla karışmış olabilir oysa şimdiye kadar Karyalılar bütün Helas'ı, seferlerde ücret karşılığı görev yaparak dolaşmıştır. Bu yüzden Hellenler arasında onlar için barbar deyimi çok kullanılmıştır. Daha sonraları Hellenlerle birlikte adalarda ve Asya kıyılarında beraber oluşları, yani Oın ve Dor kolonizasyonunu kasdediyorum, bu hususu daha da artırmıştır. 'Barbarizeis' ('karizein' sözünden türetilmiş bir deyim.) sözcüğü de keza aynı köktendir. Bu nedenle bunu Karya dili konuşanlar için değil de Hellenceyi kötü konuşanlar için kullanınız. Demek ki, bu durumda 'barbarca konuşma' ve 'barbarca dil' sözcükleri Hellenceyi kötü konuşanlara uygulamalıyız. 'Barbarizein' sözcüğü 'karizein' sözcüğünden çıkartılarak, Hellen dilini konuşma sanatının yapıtlarından başka bir anlamda kullanışmıştır; keza, Soli'den (Kilikya'da bir kentin adı) 'Soloikizein' sözcüğü de böyledir. (Strabon gramercilerin bir sözcüğün ya da orijinal anlamda ya da onu bağımsız olarak kullandıklarını söylemek istiyor)" diyerek, konuya tarih öncesinden oldukça net açıklık getirmiştir.^[9]

Ayrıca bakınız

• Barbar akınları

Kaynakça

1. Webster's New Universal Unabridged Dictionary, 1972, s. 149, Simon & Schuster Publishing
2. Amy Chua, Jed Rubenfeld (2014). The Triple Package: How Three Unlikely Traits Explain the Rise and Fall of Cultural Groups in America. Penguin Press HC. s. 121. ISBN 978-1594205460.
3. Εκδοτική Αθηνών, ο Ελληνισμός υπό ξένη κυριαρχία: Τουρκοκρατία, Λατινοκρατία, 1980, page 34 (in Greek)
4. Justin Marozzi, The Way of Herodotus: Travels with the Man who Invented History, 2010, pages 311–315
5. Dobson, John Frederic (1967). The Greek Orators. Essay Index Reprint Series. Freeport, New York: Books For Libraries Press, Inc. s. 144.
6. Plato. Protagoras. ISBN 978-1604506365.^{[ölü/kırık bağlantı]}
7. Harmon, A. M. "Lucian of Samosata: Introduction and Manuscripts." 29 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in Lucian, Works. Loeb Classical Library (1913)
8. Keith Sidwell, introduction to Lucian: Chattering Courtesans and Other Sardonic Sketches (Penguin Classics, 2005) p.xii
9. Strabon, Georgaphıka, Antik Anadolu Coğrafyası, (Kitap XII-XIII-XIV), Çev, Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2012, s. 241, 242.