Bankerler Krizi

Bankerler krizi, Türkiye tarihinde 1980'li yıllarda yüksek faizli gelir elde etmek amacıyla paralarını bankerlere yatıran ve bankerlik sisteminin çöküşü ile mevduat sahiplerinin parasını kaybetmesi ile sonuçlanan olay. Sayılarının 300 bini geçtiği tahmin edilen bankerzedeler 1980'li yıllarda Türkiye gündeminin popüler konularından biri olmuştur. Olay, toplumsal bir infiale yol açmış, o dönem intiharlar, öldürme ve yaralamalar artmıştır.

Arka plan

12 Eylül Darbesi ile ordu yönetime el koymuş ve asker kökenli Bülend Ulusu liderliğinde 21 Eylül 1980 tarihinde 44. Türkiye Hükûmeti kurulmuştur. Bülent Ulusu hükûmeti tarafından, ilgili mevzuatta düzenlemeler yapılmış, bankerlerin reklam yapması kısıtlanmış, banker olma şartları zorlaştırılmış ve bankerlik sistemi için başka sınırlayıcı tedbirler getirilmiştir.

Bankerlerin batması

Yeni mevzuat ve yasal düzenlemelere çok sayıda banker uyum sağlayamamış, basında çok sayıda batık banker haberi çıkmaya başlamıştır. Dönemin maliye bakanı Kaya Erdem, bankerlik sistemine ilişkin "Vatandaş üç-beş kuruş fazla kazanmak için kumar oynamıştır." sözü toplumda endişeye sebep olmuş ve bunun üzerine paralarını geri almak isteyenler başvuruda bulunmuştur. Mevduat sahiplerinin paralarını geri çekmek istemesi nedeniyle 250'ye yakın banker batmış, 300 bin civarı kişi 62 Milyar Türk Lirasını kaybetmiştir.

Sonuç

1983 yılında kabul edilen bir yasa ile parasını kaybedenler için Merkez Bankası, 200 bin Türk Lirasına kadar olan kısmı için geri alma hakkı tanınmıştır. Sağlanan bu fon desteği ile krizin sistematik boyuta geçmesi engellenmiştir.^[1]

Popüler kültürde yeri

Bankerlik sistemi birçok filmde konu edilmiştir.

• Yönetmenliğini Ertem Eğilmez'in yaptığı, başrollerde İlyas Salman ve Şener Şen'in olduğu 1980 yapımı Banker Bilo filmi.
• Yönetmenliğini Zeki Ökten'in yaptığı, başrolünde Genco Erkal'ın yer aldığı 1982 yapımı Faize Hücum filmi.
• Yönetmenliğini Atıf Yılmaz'ın yaptığı, başrollerde İlyas Salman ve Şener Şen'in olduğu 1982 yapımı Dolap Beygiri filmi

İlgili sayfalar

• 24 Ocak kararları
• Banka yığılması
• Cevher Özden

Kaynakça

1. Akalın, Ufuk Serdar (2017). "Kamu Harcamaları ve Ekonomik Krizler: Peacock ve Wiseman Sıçrama Tezi Çerçevesinde Türkiye Örneği (YL Tezi)". Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Karaman: tez.yok.gov.tr. s. 58.

Dış bağlantılar

• Türkiye'de Mali Serbestleşme Süreci ve Krizlerin Kısa Bir Özeti11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 1980-2000 Döneminde Türkiye'de Bankacılığın Gelişimi25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• 24 Ocak 1980 ekonomik kararların Türkiye ekonomisine etkileri, yansıması ve sonuçları sf. 10-12 "Bankerler Krizi" başlığı.