Aquila (takımyıldız)

Aquila (Kartal takımyıldızı), modern 88 takımyıldızdan biridir. Mitolojide Zeus'un Kuşu olarak bilinir. Onun devlerle olan savaşında ona yardım eder ve ona bekçilik yapar.^[1]

Aquila

Takımyıldız
Aquila takımyıldızının haritası
Kısaltma	Aql
Tamlayan	Aquilae
Sembolizm	Kartal
Bahar açısı	20
Yükselim	+5
Alan	652 derece kare (22.)
Parlak yıldızlar (3,00m'den)	3
En parlak yıldız	Altair (α Aql) (0.77m)
Göktaşı yağmurları	June Aquilids Epsilon Aquilids
Çevreleyen takımyıldızlar	Sagitta Hercules Ophiuchus Serpens Cauda Scutum Sagittarius Capricornus Aquarius Delphinus
En iyi Ağustos ayı saat 21:00'de +85° ve −75° enlemleri arasında görülebilir.

Takımyıldızın en parlak yıldızı olan Altair, Yaz üçgeni asterizminin başucu noktalarından birisidir. Kartal Takımyıldızı'nın çoğu Samanyolu bandı bölgesindedir. Bu konum nedeniyle, sınırları içinde birçok küme ve bulutsu bulunur, ancak loşturlar ve gökadalar azdır.

Tarihçe

Çıplak gözle gözlenebildiği şekliyle Kartal takımyıldızı

İkinci yüzyılda gök bilimci Ptolemy tarafından tanımlanan 48 takımyıldızdan birisiydi. M.Ö. dördüncü yüzyılda Eudoxus ve üçüncü yüzyılda Aratus tarafından bahsedilmişti.^[2] Uluslararası Astronomi Birliği tarafından kabul edilen 88 takımyıldızından biri olan Aquila, Romalılar arasında Vultur Volans (Uçan Akbaba) olarak biliniyordu. Romalılar arasında Çalgı Takımyıldızı için kullanılan Vultur Cadens ile karıştırılmamalıdır.

Yunan matematikçi ve gök bilimci olan Batlamyus (Ptolemy) bu takımyıldızla, imparator Hadrian tarafından adlandırılmış ve şimdilerde kabul edilmeyen Antinous takımyıldızındaki 19 yıldızı birlikte katalogladı. Ancak bazen yanlışlıkla Aquila'da 12, Antinous'da yedi yıldız kataloglayan Tycho Brahe'ye atfedilmiştir. Hevelius önce 23,^[3] daha sonra 19 yıldız belirlemişti.^[3][2]

Yıldızlar

Samanyolu'nda bulunan Aquila, çok zengin yıldız alanları içerir ve birçok novanın yeri olmuştur.^[4]

Takımyıldız içerisinde dikkat çeken bazı yıldızlar; α Aql (Altair), β Aql (Alshain), γ Aql (Tarazed) ve ζ Aql (Okab^[5]) olarak sayılabilir.

Mitoloji

Antinous (aşağıda) ve Aquila (Almanca "Adler") takımyıldızları. Johann Bode'nin Vorstellung der Gestirne'sinden (1782).

Gavin White'a göre Babil Kartalı, Ölü Adam olarak adlandırılan takımyıldızı pençelerinde taşıdı. Yazar ayrıca Antinous ve Ganymede'nin klasik öyküleriyle bir karşılaştırma yapar.^[6]

Klasik Yunan mitolojisinde Aquila, Zeus ve Jüpiter'in yıldırımlarını elinde tutan kartal (Αετός Δίας) Aetos Dios'u temsil eder. Aquila aynı zamanda Troya (Truva) krallarından birinin oğlu Ganymede'yi tanrılara kupa taşıyıcı olmak üzere hizmet etmesi için Olympus Dağı'na kaçıran kartalla ilişkili bir durum içerisindedir.^[4]

Hinduizm'de Aquila (Kartal) takımyıldızı, yarı kuş yarı insan tanrı olan Garuda ile tanımlanır.^[7][8]

Eski Mısır'da, Aquila muhtemelen Horus'un şahini olarak görülüyordu.^[9]

Kaynakça

1. Özel, M. Emin; Saygaç, Talat (1998). Gökyüzünü Tanıyalım (5. bas.). İstanbul: TÜBİTAK. s. 71. ISBN 9754030723.
2. Chisholm 1911.
3. "Prodromus astronomiae". 1690. ss. 272-273. 27 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
4. Ridpath, Ian (2001), Stars and Planets, Illustrated by Wil Tirion (3. bas.), Princeton University Press, ISBN 0-691-08913-2
5. "Naming Stars". IAU.org. 22 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2018.
6. White 2008, s. 95
7. Raymond L. Langsten; Marc Jason Gilbert, Research on Bengal: proceedings of the 1981 Bengal Studies Conference, Issue 34 of South Asia series, Michigan State University Asian Studies Center, Asian Studies Center, Michigan State University, 1983, 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Nisan 2020, ... and the appearance of the constellation Aquila that marks ... As Aquila was an eagle for the Greeks, it is the Garuda kite to Hindus...
8. V.Chandran, Astronomy Quiz Book, Pustak Mahal, 1993, ISBN 978-81-223-0366-7, 30 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Nisan 2020, ... later spread to other cultures such as Arab, Hindu, Greek and Roman where the names were reinterpreted to suit the local cultures. Hence Aquila/Garuda, Leo/Singha, Hydra/Vasuki and other similarities in names ...
9. Berio, Alessandro (2014). "The Celestial River: Identifying the Ancient Egyptian Constellations" (PDF). Sino-Platonic Papers. Cilt 253. s. 7. 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.