Remove ads
Anarşizm mi? Sosyalizm mi?, Josef Stalin'in Aralık 1906 - Ocak 1907 tarihleri arasında kaleme aldığı, anarşizmi Marksist metotlarla tahlil ettiği eserdir.[1][2][3] Eserde Friedrich Engels'in Otorite Üzerine adlı eserindeki görüşlere atıflar bulunur. Türkçe baskısı ilk kez 1974 yılında Sol Yayınları tarafından yapılmıştır.[4]
| Анархизм или социализм | |
 Kitabın Evrensel Basım Yayın tarafından basılan baskısının kapağı | |
| Yazar | Josef Stalin |
|---|---|
| Ülke |  Sovyetler Birliği |
| Dil | Rusça |
| Konular | Anarşizm Sosyalizm Marksizm |
| Yayım | 1924 (özgün) 1974 (Türkçe) |
| ISBN | 9789757837084 |
Stalin eserde yer alan makalelerde savunduğu tezlerden birinden daha sonra vazgeçmiştir. Stalin, o zamanlar sosyalist devrimin başlıca ön koşullarından birinin işçi sınıfının nüfusun çoğunluğunu oluşturması olduğunu savunuyordu. O sıralarda Marksistler tarafından savunulan bu teze göre, yetersiz kapitalist gelişme nedeniyle, işçi sınıfının nüfusun çoğunluğunu oluşturmadığı ülkelerde sosyalizmin zaferinin olanaksız olduğu kabul ediliyordu. Bu tez hem Bolşevikler hem de diğer ülkelerin Marksist partileri tarafından benimsenmişti. Ancak Avrupa ve Amerika'da kapitalizmin daha sonraki gelişmesi, emperyalizm öncesi kapitalizmden tekelci kapitalizme geçiş ve Vladimir Lenin tarafından ortaya konulan kapitalizmin eşit olmayan gelişme yasası bu tezin artık yeni koşullara uygun düşmediğini gösterdi. Kapitalizmin gelişmesinin tam olmadığı ve işçi sınıfının nüfusun çoğunluğunu oluşturmadığı, ancak kapitalizmin zayıf olduğu tek tek ülkelerde sosyalizmin zaferinin tümüyle olanaklı olduğu ortaya çıktı. Stalin'in eserleri Marx-Engels-Lenin Enstitüsü tarafından toplu olarak basılırken, Stalin'in kendisi bu konuya ilişkin açıklamasını Ocak 1946'da, 1. Cildin önsözünde yapmıştır.[5]
Remove ads
1905-06 kışında, Prens Pyotr Kropotkin'in izleyicilerinden olan Gürcistan'daki bir grup anarşist, Kafkasya'da, Marksistlere karşı şiddetli bir ideolojik kampanyaya girişmiştir. Bu grup Tiflis'te birkaç gazete yayınlamışlardır. Stalin'e göre anarşistler, işçi sınıfı arasında hiçbir desteğe sahip değillerdi, fakat işçiler dışında ve küçük burjuva gruplar arasında bazı başarılar elde etmişlerdir.[6]
Stalin, bu anarşistlere karşı "Anarşizm mi? Sosyalizm mi?" genel başlığı altında, Gürcüce bir dizi makale yazmış ve anarşistlerin Marksistlere eleştirilerine bu yazılarında yanıt vermiştir.[7] Temel amacı özellikle Kafkasya'da artan anarşistlerin Marksistlere yönelik iddia ve karalamalarını çürütmek idi.[8] Bu eser söz konusu makalelerden oluşmaktadır.
İlk dört makale, Haziran-Temmuz 1906'da (20 Hazirandan 14 Temmuza kadar), Tiflis'te, Stalin'in (sayfa 7) yönetimi altında yayınlanan günlük Bolşevik gazetesi Akhali Çovreba'da ("Yeni Yaşam") orijinal haliyle yayınlanmıştır. Gazete yetkili makamlarca kapatıldığından dizi devam edememiştir. Makaleler, Aralık 1906 ve Ocak 1907'de, biraz düzeltilmiş bir biçimde, 14 Kasım 1906'dan, Tiflis valisinin emriyle 8 Ocak 1907'de kapatılana kadar Tiflis'te yayınlanan haftalık bir sendika dergisi olan Akhali Droyeba'da ("Yeni Zamanlar") yayınlanmıştır. Editöre ait bir açıklamada şöyle denmiştir;
| “ | "Geçenlerde, Hizmet İşçileri Sendikası bize bir mektup yazarak, sosyalizm, anarşizm ve benzeri sorunlar üzerine makaleler yayınlamamızı önerdi. ... Diğer bazı yoldaşlar da aynı istekte bulunmuşlardı. Bu istekleri hoşnutlukla karşılıyor ve makaleleri yayınlıyoruz. Bu makalelere gelince, bazılarının, Gürcistan basınında zaten yayınlanmış olduğunu belirtmemiz gerekiyor, (ama yazarın elinde olmayan nedenlerden ötürü bunlar tamamlanmamışlardır). Gene de, bütün makalelerin tamamını yayınlamayı gerekli gördük ve yazardan, onları halkın daha iyi anlayacağı bir biçimde, yeniden yazmasını istedik ve o da bunu severek yaptı." | „ |
Tiflis Bolşevik günlük basınında dizilerin yayını sürdürülmüştür: Bunlar, Şubat 1907'den "aşırı eğilimi" yüzünden 6 Mart 1907'de kapatılmasına kadar Çıveni Çovreba'da ("Yaşamımız") ve sonra da Nisan 1907'de Dro'da ("Zaman") yayınlanmıştır. Ancak, dizi hiçbir zaman tamamlanamamıştır. 1907 ortalarında Stalin, Bakü'ye gitmek üzere Tiflis'ten ayrılmış, birkaç ay sonra da orada tutuklanmıştır. Eşyaları aranırken son bölümlere ait notları kaybolmuştur.[9]
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads