Aktüerya

Aktüer finansal riskleri değerlendirebilen, çözümler öneren ve her çözümün uzun dönemdeki sonuçlarını irdeleyebilen bir profesyoneldir. Aktüer yalnızca bugünü değil yarınları da düşünerek finansal belirsizlikleri değerlendirir. İleriye yönelik projeksiyonlar yaparak stratejik kararlar için önerilerde bulunur.

Amerika Birleşik Devletleri'nde Aktüerya

Aktüer, sahip olduğu teknik bilgileri üst yönetime aktaran sosyal bir matematikçidir. Aslında aktüer olmak bir düşünce yapısı kazanımı ile gerçekleşmektedir. Bu perspektifte de aktüerler için bir çalışma alanı tanımlayarak bir kısıtlamaya gitmek yersiz ve anlamsız olmaktadır. Temel düşünce yapısının doğru yerleşmiş olması ön koşulu ile sigorta şirketleri, finans kurumları, fon yönetimi şirketleri, devlet kuruluşları, uluslararası sosyal güvenlik örgütleri, üniversiteler, araştırma ve danışmanlık şirketleri ve benzerleri, aktüerler için bir rol sahnesi olabilmektedir.

Aktüerlik (aktüerya) mesleğinin doğuşu

Aktüerya kelimesi, Roma Senatosu'nda yöneticiler için kulanılan Latince "actuarius" kelimesinden türetilmiştir.

• 1706'da Euler, yaşa bağlı olarak anuitlerin hesaplanmasında kendi metodunu uygulamıştır.
• 1762'de Equitable Society of London tarafından aktüerya terimi ilk kez hayat sigortası prim hesaplamalarını ifade etmek için kullanılmıştır.
• 1809, Amerika'da Aktüerlik mesleğinin ortaya çıkış tarihidir.
• 1821, İngiltere Hükûmeti, ilk olarak aktüerlik mesleğini ulusal borçların azaltılması amacıyla kurulan komisyon için benimsemiştir.
• 1848, Londra'da Aktüerlik Enstitüsü kurulmuştur.
• 1889, Amerika Aktüerler Birliği, Sheppard Homes ve David Parks Fackler tarafından New York'ta kurulmuştur.

Aktüerya'nın çeşitli tanımları

Aktüerya, hayat sigortalarının ilk uygulamaları ile birlikte 1792 yılında İngiltere'de ortaya çıkmış olan, çok güçlü bir matematiksel ve istatistiksel altyapı gerektiren, sigorta, uzun vadeli yatırımlar ve emeklilik ile ilgili fiyatlandırma ve risk analizine yönelik hesaplama ve tahmin yöntemlerinin bütününü içeren bir bilim dalı.

• Belirsizliğin finansal sonuçlarını yöneten,
• Risk analizi, ölçümlenmesi ve fiyatlandırması üzerine çalışan,
• Risk yönetimine ilişkin problemleri matematiksel ve istatistiksel yöntemler kullanarak çözen,
• Şirketler tarafından alınan riskleri minimize etmek için doğru strateji belirlenmesine yardımcı olan, uzmanlık dalıdır.

Gelecekteki riskleri belirleyerek fiyatları tespit eden ve yatırım stratejilerini oluşturan aktüerler, yatırım kârlılıklarını artırıp istihdam imkânları yaratarak çalıştıkları ülkelerin ekonomik büyümesine de katkı sağlarlar.

Aktüerya'nın çalışma alanı

Aktüerler, finansal riskleri değerlendirebilen, çözümler öneren ve her çözümün uzun dönemdeki sonuçlarını irdeleyebilen profesyonellerdir. Aktüer yalnızca bugünü değil geleceği de düşünerek finansal belirsizlikleri değerlendirir. İleriye yönelik yansıtmalar yaparak stratejik kararlar için önerilerde bulunur.

Bu sebeple finansın ve riskin bir araya geldiği her sektörde çalışma yetisine sahiptirler. Sigortacılık, bankacılık, yatırım firmaları, borsa, birleşme ve satın almalar gibi çeşitli alanlarda aktüerlerin bulunduğunu görüyoruz. Tabii bu durum Türkiye' de aynı şekilde geçerli değil. Aktüerya yeni yeni gelişen ve tanınan bir alan olduğu için zaman içerisinde çok daha iyi konumlara gelecektir. Önemli olan 'aktüer' düşüncesine ve bilincine sahip insan sayısının her geçen gün daha çok artmasıdır.Lakin bu düşünceyle yetişmek bile mezunların sektör dışı alanlarda çalışmasına engel olamamaktadır.

Dünyada aktüerya

İşin teknik doğası nedeniyle ilk aktüerler matematikçilerden çıkmıştır. Ancak ilerleyen zamanlarda Aktüerlerin sayısındaki artış 1848 yılında İngiltere'de Aktüerya Enstitüsü'nün kurulmasını zorunlu kılmıştır. Bundan sekiz yıl sonra İskoçya'da Aktüerya Fakültesi kurulmuştur. Amerika Birleşik Devletleri'nde 1889 yılında Amerikan Aktüerler Birliği ve 1909 yılında Amerikan Aktüarya Enstitüsü kurulmuştur.

20. yüzyılın başları itibarıyla Amerika Birleşik Devletleri'nde hastalık, maluliyet ve kaza sigortalarında, özellikle 1911 yılından itibaren uygulanan işçi tazminatlarından kaynaklanan problemler aktüeryal yaklaşımlar gerektirmiştir. Yeni problemler ve geleneksel hayat sigortası uygulamaları arasındaki farklar 1914 yılında "Amerika Kaza Aktüeryası ve İstatistik Birliğinin kurulmasına yol açmıştır. Amerikan Aktüerler Birliği ve Amerikan Aktüerya Enstitüsü 1949 yılında birleşerek Aktüerler Birliği'ni oluşturmuştur.

Alman Aktüerler Birliğinin (DAV) üye sayısı ise 2.424'tür. İngiltere'de ise bu rakam 16.337'ye ulaşmış durumdadır. Yunanistan'daki birlik 90 ve İsveç'teki birlik 350 üyeye sahiptir. Amerika Aktüerler Akademisi' nin ise mevcut verilere göre 16.495 üyesi bulunmaktadır.

Ayrıca Career Cast' ın yayınladığı '2013 yılının en iyi meslekleri' listesinde Aktüerlik 1. sırada yer almıştır.^[1]

Türkiye'de ise sicile kayıtlı aktüer (127), stajyer aktüer ve yardımcı aktüer (109) olmak üzere toplam 236 aktüer bulunmaktadır.^[2]

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 27 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2013.
2. "Arşivlenmiş kopya". 19 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2008.