Loading AI tools
Aşıyla önlenebilir bir hastalık, etkili bir önleyici aşının mevcut olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Eğer bir kişi aşıyla önlenebilir bir hastalığa yakalanır ve bu hastalıktan ölürse bu ölüm, aşıyla önlenebilir bir ölüm olarak kabul edilir.[kaynak belirtilmeli]
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından takip edilen en yaygın ve ciddi aşıyla önlenebilir hastalıklar şunlardır: difteri, Haemophilus influenzae serotip b enfeksiyonu, hepatit B, kızamık, menenjit, kabakulak, boğmaca, çocuk felci, kızamıkçık, tetanos, tüberküloz ve sarıhumma.[1] DSÖ, aşıyla önlenebilir 31 enfeksiyonu önlemek ya da önlenmesine ve kontrolüne katkıda bulunmak için lisanslı aşıların mevcut olduğunu bildirmektedir.[2]
2012 yılında Dünya Sağlık Örgütü aşılamanın her yıl 2,5 milyon ölümü önlediğini tahmin etmiştir.[2] %100 bağışıklama ve aşıların %100 etkinliği ile, çoğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, küçük çocuklar arasındaki yedi ölümden biri önlenebilir ve bu da konuyu önemli bir küresel sağlık sorunu haline getirir.[1] Aşıyla önlenebilir ölümlerin %98'inden dört hastalık sorumludur: kızamık, Haemophilus influenzae serotip b, boğmaca ve neonatal tetanos.[1]
DSÖ'nün Bağışıklama Gözetim, Değerlendirme ve İzleme programı, aşılarla önlenebilecek hastalıklardan kaynaklanan hastalık ve ölümlerin azaltılmasında programların ve aşıların güvenliğini ve etkinliğini izler ve değerlendirir.[3]
Aşıyla önlenebilir ölümler genellikle aşının zamanında temin edilememesinden kaynaklanmaktadır. Bunun nedeni mali kısıtlamalar veya aşıya erişimin olmaması olabilir. Genel olarak tavsiye edilen bir aşı, ciddi alerjiler veya hasarlı bağışıklık sistemi nedeniyle az sayıda insan için tıbbi olarak uygun olmayabilir. Ayrıca, belirli bir hastalığa karşı bir aşı, belirli bir ülkede genel kullanım için önerilmeyebilir veya yalnızca küçük çocuklar veya yaşlı yetişkinler gibi belirli popülasyonlara önerilebilir. Her ülke, kendi bölgesinde yaygın olan hastalıklara ve sağlık hizmeti önceliklerine dayanarak kendi bağışıklama önerilerini yapar. Aşıyla önlenebilir bir hastalık bir ülkede yaygın değilse o ülkede yaşayanların bu hastalığa karşı aşı olma olasılığı düşüktür. Örneğin, Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri sakinleri sarıhummaya karşı rutin olarak aşı olmamakta, bu da onları sarıhumma riskinin en yüksek olduğu bölgelere (endemik veya geçiş bölgeleri) seyahat ettiklerinde enfeksiyona karşı savunmasız bırakmaktadır.[4][5]
DSÖ, aşısı mevcut olan 34 hastalığı listelemektedir:[2]
- Kolera
- COVID-19
- Dang humması[6]
- Difteri
- Ebola
- Haemophilus influenzae tip b
- Hepatit A
- Hepatit B
- Hepatit E
- İnsan papilloma virüsü enfeksiyonu
- Grip
- Japon ensefaliti
- Sıtma[6]
- Kızamık
- Menenjit
- Maymun çiçeği
- Kabakulak
- Pnömokok hastalığı
- Boğmaca
- Çocuk felci
- Kuduz
- Rotavirüs
- Kızamıkçık
- Çiçek hastalığı
- Tetanos
- Kene kaynaklı ensefalit
- Tüberküloz
- Tifo
- Varisella
- Sarıhumma
- Zona (Herpes Zoster)
- Arjantin mammarenavirüsü
- Tifüs
- Domuz gribi
İnsan dışı canlılarda kullanım
- Bordetella
- Köpek gençlik hastalığı
- Köpek gribi
- Canine parvovirus
- Klamidya
- Kedi kalisivirüsü
- Kedi hastalığı
- Kedi lösemisi
- Kedi viral rinotrakeiti
- Leptospiroz
- Lyme hastalığı
![[icon]](#/media/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
- Fareler üzerinde Enterococcus gallinarum (bakterilerin tetiklediği otoimmün hastalığı önlemek için)[7][8]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
